(DEFTER) Büyükelçi Hasan Sevilir AŞAN


ÇEKOSLOVAKYA’NIN SON DEMLERİ

‘’Meraklı Batılı diplomatların danışma, bilgi paylaşma amacıyla bir araya geldiği, Çekoslovak İstihbaratının sıkı takibindeki Prag Siyasi Kulübü en faal dönemindeydi’’


Sessiz milyonların Wenceslas, Narodni, Staro Namesti gibi Prag meydanlarındaki mitinglerini, kucağımızda birkaç aylık bebeğimizle, biz de arşınlıyorduk.

Başkent nüfusunun neredeyse topyekûn katıldığı, Sparta Praha stadı ile Letna Park arasındaki alanda düzenlenen tüm ülkenin kalbinin attığı buluşma, rejime gözdağı veren, Kadife Devrimi hızlandıran en görkemli mitinglerden biriydi.

Bu mitingler, kavgasız, olaysız, fikir maratonu havasında barışçıl ve yere iğne düşse sesi duyulacak sessizlikte geçerdi.

***

Çekoslovakya’nın tarihi bir dönüşümden geçtiği heyecanlı zamanlardı. Komünist yönetimin yıpranıp çürümeye başladığı, tutunabilmek için baskılarını arttırdığı bir iklimi yaşıyorduk.

Yılların Demirperde destekli otoritesi, muhalif bir edebiyatçı önderliğindeki sivil toplum hareketinin kadife adımları karşısında, gözümüzün önünde eriyip, yıkılıyordu.

 

PRAG SİYASİ KULÜBÜ

Siyasi gidişatı Büyükelçilik olarak diğer diplomatik misyonlarla birlikte yakından izlemedeydik.

Meraklı Batılı diplomatların danışma, bilgi değişimi amacıyla bir araya geldiği, Çekoslovak İstihbaratının sıkı takibindeki Prag Siyasi Kulübü en faal dönemindeydi.

İngiliz, Fransız, Amerikalı, Alman, İtalyan diplomatlarla, adeta Rejimin suçluluk röntgeni çekilir ve olası habis adımları üzerinde fikir yürütülürdü.

Büyük bölümü esasen bizim gurup içinde paylaştığımız gelişmelerin yansıması olan Çekoslovakya haberlerini akşama BBC’ye kilitlenmiş transistörlü el radyolarımızdan dinlerdik.

 

SLAVİA VE REDUTA

Acil hallerde, sosyal yemek buluşmalarına ilaveten Prag’ın marka mekânlarından Kavarna Slavia veya Reduta Caz Kulüpte bir araya gelinirdi.

Kavarna Slavia Kafe, Narodni Divadlo ile Vltava nehri köşesinde, Charles Bridge ve Saraya nazır, bir zamanlar Nazım Hikmet’in de müdavimi olduğu, muhalif sanatçıların buluşma mekanıydı.

Yakın arkadaşlarla ve misafirlerimizle sıkça giderdik.

Akşamüstleri mesaiye başlayan siyahlar içindeki beyaz saçlı kibar piyaniste, yudumladığımız Becherovka’dan bir içim ikram ettiğimizde, ilk müzik arasında bizleri eğilerek selamlar, siyah beyaz tuşlarından ya ‘Katibim’ ya da ‘Ya Mustafa’ ikram ederdi.

***

Bill Clinton, Kadife devrimden sonra Prag’ı ziyaretinde Vaclav Havel ile birlikte Reduta Kulübünde caz dinleyip, saksafon çalmıştı. Reduta Caz Kulübü 1950’lerden itibaren muhalif sanatçıların buluştuğu Çekoslovak Cazının mabedi sayılan bir mekandı.

Caz müziği, baskı altındaki toplumlarda daha bir coşkuyla ilgi görürdü. Reduta,  ülkenin en önemli cazcılarının dönüşümlü sahne aldığı küçük ama adı büyük bir kulüptü.

Hafta sonları mutlaka uğrar, dönemin caz starı Jana Koubkova gecelerini kaçırmazdık. Bizi Mozart’ın Türk Marşı ile selamlar, saksafon sesiyle Marşa her defasında farklı bir yorum getirirdi.

***

İSTİHBARAT SARMALI

Prag Siyasi Kulübünde muhalif eğilimlere en hevesli olanlarımız İngiliz ve Amerikalı diplomatlardı.

İngiliz, ana dili gibi Çekçe biliyordu, Amerikalı İzmir’deki Başkonsolosluklarından Prag’a gelmişti. Bizden habersiz buluştuklarını hissederdik. Çekoslovak İstihbaratının kıskacında olduklarını kendileri de bilirdi.

Rejimin tükenmeye yüz tuttuğu son zamanlarda, her ikisi de diplomatik görevleriyle bağdaşmayan faaliyetlerde bulundukları ileri sürülerek  ‘’persona non grata’’ ilan edildi. Üç gün içinde ülkeyi terk etmeleri istenildi.

***

Aynı günlerde, İngiliz diplomatın 9 aylık hamile eşine, üst yönetime hizmet veren Motol Hastanesindeki kontrolde, bebeğin anne karnında kaybedildiği ve anneyi kurtarmak için acilen alınması gerektiği söylenmişti. Alelacele Almanya’ya koşuşturan aile, normal bir doğum sonrası, Prag’a sağlıklı şekilde bebekleriyle dönmüştü.

Biz de bebek bekliyorduk, hamilelik sürecinde aynı hastanenin müdavimiydik. İngilizlerin başına gelenlerden sonra risk alarak eşim Ankara’ya uçmuş, oğlumuzun doğumu Hacettepe’de gerçekleşmişti.

***

Prag’ı acilen terk etmek durumundaki İngiliz arkadaşın elden çıkarmak zorunda kaldığı arabasını biz almıştık. Çok geçmeden bir gece evimizin önünde iz bırakmadan kayıplara karışan arabanın son teknik kıymetli ‘’böceklerle’’ teçhiz edilmiş olduğunu daha sonradan anlayabilmiştik.  

*** 

İstenilmeyen kişi ilan edilip, sınır dışı edilen İngiliz ve Amerikalı diplomatlar daha sonra demokrasiye geçildiğinde, yeni yönetim tarafından Prag’a davet edilerek, iadeyi itibar törenleriyle, demokrasiye katkılarından dolayı özel hizmet nişanıyla taltif edilmişti.

***

Polis devletlerinin istihbarat ve taciz oyunları standart uygulamalardı.

Kendi halklarına uyguladıklarını yabancılara da çektirirlerdi. Bunu sadece Prag’da değil, Trablus ve Tebriz görevlerimizde de yaşamıştık.

Serap Kalayci
29.09.2020 10:15:53
Heyecan verici, gulumseten ve dusunduren ayrintilarla dolu anilarin bir kismina sahit olmus idik. Tesekkurler

YAZARLAR

  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • Pazar 28.3 ° / 15.7 ° Güneşli
  • BIST 100

    9079,97%3,10
  • DOLAR

    32,35% 0,15
  • EURO

    34,93% -0,09
  • GRAM ALTIN

    2322,96% 0,18
  • Ç. ALTIN

    3843,45% 0,00