Birçok insanın matematiği ürkütücü bulmasının nedeni onun özel bir dil kullanmasıdır.
Her dil bir kurallar dizgesidirTürkçe Matematiksel Dildir.
Ünlü Fransız Türkolog Jean Deny’nin (1879-1963) “Türkçe bir bilim dilidir.” saptaması unutulmamalıdır. Değerli okuyucular matematik dili ve Türkçe arasındaki yakın ilişkileri görmek için özenli bir ayıklama ile internetten yararlanabilirsiniz Bu kısa yazımızda kapsamlı bir analiz yapmak mümkün değildir. Türk dili uzmanı olan dilcilerin görüşüne göre her dil kendi iç dinamikleri bakımından matematikseldir ve bize temsil ettiği toplumun kavram dünyasını ve akıl yapısını verir.
Ünlü Alman dilbilimci MaxMüller (1823-1900) Türkçeyi şöyle övmüştür: “Türkçe bir dilbilgisi kitabını okumak, bu dili öğrenmek niyetinde olmayanlar için bile gerçek bir zevktir. Türlü dil bilgisel biçimlerin belirtilmesindeki ustalık, ad ve eylem çekimi sistemindeki düzenlilik ve bütün dil yapısındaki saydamlık ve kolayca anlaşılabilme yeteneği, insan zekâsının dil aracıyla beliren üstün gücünü kavrayabilenlerde hayranlık uyandırır”. 1854 yılında yayımlandığı kitabında, “Türkçenin bilimselliğini” vurgularken, “bu dili yaratan insan zekasına sonsuz hayranlık duyduğunu” belirtmiş ve şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Yabancı sözcüklerden arındığında Türkçe kadar kolay, rahat anlaşılan ve zevk verici pek az dil vardır”.
Her dil bir kurallar dizgesidir.Dil sözcüklerden oluşur, sözcükler ise kavramlarınve fikirlerin etiketidir.Türkçe devlet dili olma, dolayısıyla da uygarlık dili olma niteliği ile birlikte önemli dil kuralları üstünlüğüne de sahiptir.Devlet dili ne kadar işlenmemiş olursa olsun, mutlak bir yazı dili doğurur. Sonra da kendi çapında bir uygarlık dili durumuna gelir. Türkçemizi de yüzyıllardır bu niteliği kazanmış bir dil olarak buluyoruz.Türkçe, yüzyıllar boyunca Arapça ve Farsça’nın etkisi altında kalmıştır. Arapça’dan ya da Farsça’dan alınan her sözcüğe Türkçe damgası vurulmuştur. Gramer mantığı, yabancı ögeleri Türkçeleştirmiştir.Türkçe’ye karşı yapılan eleştirilerden biri sözcük çokluğunun olmadığıdır. Dil zenginliği sözcük çokluğunda değil, kavram çokluğundadır.Türkçede sözcük okur, kavram anlarız. Büyük sayılacak bir dilde asıl olan, dilin mantığı ve çatısıdır. Türkçenin, İngilizce, Fransızca,, Almanca ve , İspanyolca'ya oranla daha az sözcük içeriyor olması Türkçe'nin yetersiz bir dil olduğu anlamına gelmez. (A. Okar)
Prof. Dr. Aydın Köksal (1940--)’ın ifadesiyle “Gerçekten, en gelişmiş ekin (kültür) ve bilim dilleriyle bile karşılaştırdığımızda, Türkçe kök ve eklerin pırıl pırılsaydamlığı; her yerde hep özdeş kalan kökün, sözcüğün başında, bir bakışta kendini göstermesi; bu köke art arda bitişebilen eklerle üreyen sınırsız sayıda sözcük dolayısıyla olağanüstü gelişme gücü bulunan geniş bir söz dağarcığı; dilbilgisi kurallarının, hiçbir aykırılığa düşmeden hep geçerli işleyişi dil denilen büyülü yapıyı anlamak isteyenler için Türkçeyi eşi bulunmaz bir anıt yapar. Türkçenin bilim dili olarak gelişme yeteneği de, Türk insanının çağdaş bilimi anlama, bilimle uğraşma isteği ve yeteneğinden kaynaklanır”.
Prof.Dr. Oktay Sinanoğlu (1935-2015) ise şunları söylüyor:“Türk dilinin yapısı matematik gibidir. Dünya üzerinde böyle bir dil daha yok. Bunu ben değil, Alman dilbilimciler söylüyor. Sanki birtakım matematikçiler oturmuşlar, şöyle matematiksel yapısı olan, kuralı düzgün bir dil icat edelim diyerek Türkçeyi bulmuşlar. Oysa bu dil en az 10 bin yıllık. Şimdi iddia ediyorum ki, eğer Türkçe bilim yapar, yanımıza da bilgisayar teknolojisinin inanılmaz olanaklarını alırsak, matematik gibi olan bu dille harikalar yaratırız” (Ortadoğu, 08.01.1995).
Türkçe Matematiksel Dildir: Türkçe yapısı bakımından sondan eklemeli ve sözcük türetmeli bir dildir. Bu özellik başka dillerde de görülebilir. Temel özelliği kök sözcük bir veya birden fazla heceye sahip sözcüklere çeşitli ekler getirilerek yeni sözcükler türetilmesidir. Bu ekleme esnasında köklerde herhangi bir değişiklik olmaz. Ayrıca ekler bazı dillerde kelimenin başına, bazı dillerde ise sonuna gelebilir. Türkçede meşhur “göz” örneği: göz, göz-lük, göz-lük-çü, göz-lük-çü-lük gibi. Türkçe; az sözcük ile çok şey anlatabilen matematiksel bir dildir. Türkçe (anlamları bulup çıkarmaya, yani) dinamik anlamlandırmaya dayalıdır. Türkçede anlamları sözlükteki tanımlar değil, sözcüklerin cümle içindeki konumları belirler. Türkçenin başka dillerde olmayan birçok özelliği vardır. Bunlardan biri de Türkçenin çok zengin bir “devrik cümle” olanağına sahip olmasıdır. Cümlenin ögelerini cümle içinde istediğiniz yere koyabilirsiniz. Oluşan yeni cümle yine anlamlı olmaya devam edecektir. Üstelik cümle yeni anlamlar kazanacaktır. Çok az dilde bu esneklik görülür. (S.İpek)
Belçikalı dil-bilimci TürkologJohanVandewalle (1960--) 1983 yılında Türkçenin matematiksel olduğunu, her harfin bir rakama karşılık geldiğini, BEN demek için 011, SEN demek için 010, O demek için 000 demenin yeterli olacağını, ama Türkçe’den başka hiç-bir dilde matematik olmadığını belirtmiştir.
KAYNAKLAR
İpek, S. (2018) Matematik ile Dil Arasındaki İlişki: Dilin Matematiği (İnternetten)
Köksal, A. (1989) Bilim Dili Türkçe Prof. Dr. Akşit Göktürk’ün Anısına, Dil Derneği 1. Bilimsel Kurultayı, 25-26 Şubat 1989, Ankara, Dil Derneği Yayını: 2, Ankara, 1989, s. 38-56.
Yılmaz Arslan (2017)Türkçe’nin mükemmelliği ve Matematik Temeli (İnternetten)
