Düzen, insan aklının anlaması gereken her şey için gerekli bir koşuldur. Birçok durumda düzen, öncelikle duyularla kavranır. Gözlemci, karşı karşıya olduğu şekillerde, renklerde veya seslerde organize bir yapı algılar. Gerçeklerin ya da fikirlerin sözlü olarak sunulması; bir resim veya müzik parçası düzenli olarak adlandırılır.
Entropi nedir? Çoğunlukla bir sistemdeki rastgelelik ve düzensizlik olarak tanımlanır. Düzen, hayatta kalmanın bir ön koşuludur. Yaşam entropi ile savaştır. Bu savaşta insan, düzensizliği düzene doğru dönüştürmeye yönlendirildiğinden bilgi vericidir. Doğada enerji ve düzen ile ilgili konularda termodinamiğin yasaları bize yol gösterir. Entropi, enerji gibi korunan bir özellik değildir. Enerjinin Korunumu kanununa göre, evrendeki toplam enerji miktarının değişmesi olanaksızdır. 1. Yalıtılmış bir sistemdeki enerjinin toplam miktarı sabit kalır. 2. Yalıtılmış (izole edilmiş) bir sistemin entropisi azalmaz. Entropi, düzensizliğin sürekli artmasının, matematiksel, nesnel (objektif) bir ölçütüdür
Entropi, görüntüdeki kaos (karmaşa) derecesine göre belirlenir; bir resim ne kadar "düzenli"yse, entropi o kadar düşük olur. Sanatçılar, büyük olasılıkla evrenin asla kendi kendine yaratmayacağı bir düzen ve simetri biçimi yaratırlar. Örneğin, bir yüzün asimetrik olması için bu kadar çok yol varken simetrik bir yüz görmek hem nadir ve hem de güzeldir. Sanat; bireyin düşünce, duygu ve izlenimlerini aktarabilmede, yeteneklerini estetik bir düzeyde anlatabilme çabasıdır Entropi, sanat ve güzelliğin neden bu kadar estetik olarak hoş olduğuyla ilgili bir açıklama sunar. İnsanın sanatsal yaratım süreci öznel ya da nesnel bazı ilke ve ölçütlere göre değerlendirilebilir. Güzellik nadirdir ve bir düzensizlik evreninde olası değildir. Bu da bize sanatı korumak için iyi bir neden oluyor. Onu korumalı ve kutsal bir şey olarak görmeliyiz. Sanatsal yaratıcılığın güzellikle sınırlı olmadığını da biliyoruz.
Entropi/Bilgi cinsinden ölçülen rastgeleliği düzen mi yoksa düzensizlik olarak mı kabul etmeliyiz. Rastgelelik, kestirilemeyen durum belirtir. Kısaca, öncesi ve sonrasındaki belirsizliğin ve de tekrarın olmadığı olgunun kendisidir. Eşit koşullar içerisinde bir olgu ve olayın seçimsiz, mantık yürütülmeksizin oluşması durumudur.
Çağdaş Sanatın gelişiminde rastgelelik, formların çokluğu içinde çok önemli bir rol oynamıştır. Soruna kozmik ( Evrenle ve onun genel düzeniyle ilgili) olarak bakan Arnheim (1971) bu çatışan güçlerin fizik, felsefe ve fizyolojideki işleyişini ve modern sanatta taban tabana zıt iki eğilimde tartışır: biri yapının aşırı basitliğine, diğeri çözülme ve düzensizliğe doğrudur. Arnheim'in yönteminin sanatsal yaratım alanına uygulanması, var olan karışıklık durumunda dengeleyici olumlu bir etki haline gelebilir. Düzen ve düzensizlik arasındaki geri dönüşü olmayan geçiş Entropi'deki temel kavramlardan biridir.
Entropi'nin geri döndürülemez süreçlerin bir ölçüsü olarak görülmesi bazı soyut resimlerde düzensizlik olarak görülür. (Termodinamikte, geri döndürülemez olan işlemlere tersinmez denir. Tersinir ise kimyasal, fiziksel ve mekanik olarak geri dönüştürülebilir demektir. Termodinamiğin bu bakış açısına göre, doğal olan bütün işlemler tersinmezdir.) Düzen ve düzensizlik arasında geri dönüşümsüz geçiş Entropi'deki anahtar kavramlardan biridir. Sanatçı Anthony Huber'in "Entropi IVa" resminde örtüşen boya sıçramaları tipik bir geri dönüşü olmayan sürecin görüntüsünü taşırken, iki büyük siyah/beyaz renk bölgesi iki bölme açısından tersinmezliğin olağan betimlemesi(tasviri) olarak, rastgele hareket eden parçacıkları gösteren bir diyagramdır.
Şekil 1. Anthony Huber, Entropy IVa” Soyut Yapılandırmacılık Serisi, 2014
Arnheim, kitabında şu sonuca varıyor: sanatsal değerlerin, iradenin iddiaları olduğunu belirterek, diğer insani değerler ((toplumu güçlü kılan yapı taşları (özgürlük, saygı, hoşgörü, eşitlik, sevgi, dayanışma, dostluk, ayrımcılık yapmama v.d.)) gibi bilimsel hipotezlerden veya yasalardan çıkarılamayacağını savunuyor.
Evrenimizin Entropisi: Tüm Evren kapalı bir sistem olarak kabul edilir, çünkü ona dışarıdan etki eden hiçbir şey yoktur. Bu, termodinamik yasaları doğrultusunda evrenin entropisinin artmasına ve büyük ölçekte her şeyin düzensizliğe yönelmesine yol açar. Yıldızlar, evren için enerji kaynağıdır. Son yıldız son foton (ışık enerjisi taşıyan kuantum birimi) unu yayınladığında, entropi seviyesi inanılmaz derecede yüksek olacaktır. Evrenin entropisini artıracak enerji kalmayacağı için evrenin bahsedilen ölümü gerçekleşecektir. Elbette bu bir kuram, ancak gerçek olsa bile bu olay için milyarlarca yıl daha geçmesi gereklidir.
Sonuç olarak, dünyada iki güç var: Enerji ve Entropi. Biri oldukça mutlu bir huzura ve mutlu bir dengeye, diğeri dengenin yıkımına ve ıstırap veren bir eyleme götürür.
KAYNAKLAR
Rudolf Arnheim (1971) Entropy and Art: An Essay on Disorder and Order (Entropi ve Sanat: Düzensizlik ve Düzen Üzerine bir Deneme)
Matilde Marcolli (2015) Entropy and Art the view beyond Arnheim (Entropi ve Sanat, Arnheim'ın ötesindeki manzara)
Peter Lloyd Jones (1973) Some thoughtsnon Rudolf Arnheim’s Book “ Entropy and Art” Leonardo, Vol. 6, pp. 29-35. Pergamon Press Printed in Great Britain
Dostça kalın.
