Kendisine dayatılan siyasi ve hukuki ev ödevlerini, diğer Balkanlardan geriye düşmemek için canla başla yetiştirmeye çalışan uluslararası kuruluşlara üyelik, bölgesel gelişmeler ve küresel enerji yollarına hakimiyeti ile birçok hedefini gerçekleştirmiştir.
HANGİ ŞAPKA
Arnavutluk’un Avrupa sahnesine hangi sosyal şapka ve inanç profili ile çıkması gerektiği hususu halen sonuçlandırılamamış sıcak gündem oluşturan bir tartışmadır.
Bu tartışma ülke içinde olduğu kadar yakın coğrafyasında ve üyesi olduğu Batılı kulüplerde de zaman zaman önem kazanmaktadır.
Bu bağlamda öne çıkan bir yönelim, Arnavutluk’un Hristiyan bir kimlik ve vizyonla Batı ile bütünleşmesinin daha kolay ve kabul edilebilir olacağı görüşüdür.
Buna göre, ‘’Arnavutlar, Osmanlı dayatması İslamiyet yerine, kendi özlerine, Hristiyanlığa dönmelidir’’
Laik düzen, demokratik toplum ve özgürlük anlayışı Hristiyanlık değerleri üzerinden geliştirilerek, Hristiyan Avrupa’nın gözüne onlardan biri olarak daha kolay girilmelidir.
İSLAM VE HIRİSTİYANLIK
Arnavutluk, nüfusunun yarıdan fazlası Sünni Müslüman ve Bektaşi İslam kültürüne sahiptir.
Ülke geleneksel olarak Müslüman, Bektaşi ve Ortodoks kültürleri mozaiğidir.
Bu mozaik, 1990’lardaki demokratikleşme sürecinde farklı projelerin hedefi haline gelmiştir.
Toplumdaki en geniş inanç Müslüman ve Bektaşi toplulukların birlikte oluşturduğu İslamiyet olmasına rağmen, Dinler Kurulu bunları ayrı birer dini topluluk olarak tescil etmiştir. Bu ayrıma bazı itirazlar, Bektaşileri şeklen de olsa Müslümanlardan ayrı göstererek, Ortodoks karakterinin önde tutulması ve Arnavutluk’un çoğunluk Müslüman yapısının bir anlamda sulandırılarak Batı dünyasına hoş görünme işgüzarlığı şeklindedir.
Hristiyan kesimde de benzeri sıkıntılar yaşanmıştır. Vatikan marifetiyle Ortodoksluğa Katolik ortaklık getirilmiş, Amerika ve İsrail baskısıyla da cemaatleri olmamasına rağmen Evanjelism ve Yahudilik eklenerek, resmen tanınan Arnavut dini toplulukları sayısı altıya yükselmiştir.
OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE
Osmanlı İmparatorluğundan bağımsızlığını kazandıktan sonra 30 yıl kadar laik düzen için gayret gösteren Arnavutluk, Enver Hoca ile 50 yıl kadar tanrı ve din tanımaz bir dönem geçirmiş, 1990’larda ele geçen inanç hürriyeti günlerinde sancılı iç sıkıntılar yaşamıştır.
Yönetim, bir yandan Enver Hoca istibdadının sosyal hayat ve inanç dünyasındaki baskıcı izlerini silmeye çalışırken bir yandan da kapitalizme hızlı ve hazırlıksız geçişin yarattığı toplumsal baskı ve siyasal değişim sıkıntılarıyla baş etmeye çalışmıştır.
Geleneksel Arnavut yaşayış ve davranış tarzına uymayan birçok faaliyet geçiş döneminde serbestçe ifa edilmeye başlamıştır.
Bu yıllarda genç kuşaklar, ateizm sonrası yaşanan boşluktan yararlanarak dört koldan cemaat kapmaya çalışan gözü pek misyonerlerin ısrarlı ganimet paylaşımına maruz kalmıştır.
***
Yeni Anayasa, devletin, dini toplulukların eşitliğini tanıyarak inançlara aktif tarafsızlıkla yaklaşmasını ve inanç çoğulculuğunu muhafaza etmesini hükmetmiştir.
Din ve inanç özgürlüklerinin gözetilmesi devlet güvencesinde olup siyaseten de çoğulcu demokratik çizgi hedeflenmiştir.
***
Balkanlar’ın göbeğindeki Arnavutluk devleti ve diasporası, bölgeyi ve daha ötesini etkileyecek kilit taşlarından biridir. Kendisine farklı bakış açısına göre farklı şapkalar biçilse de kırılgan Balkan dengelerinin stratejik temelindedir.
Avrupa Birliği üyeliğindeki gecikmeye ev ödevi engeli öne sürülse de AB’nin daha önceki üye kabullerine bakıldığında, bunun daha çok kendi mızmızlığı ve strateji eksikliğinden kaynaklandığı görülür.
Mevcut Avrupa sistematiğinin devam etmesi halinde, Arnavutluk’un hangi şapkayı taşıdığına bakılmaksızın, Kosova dahil diğer Balkan ülkeleri ile er veya geç Birlik içinde yer alması kaçınılmaz görünmektedir.
