KONUK YAZAR


KILIÇ ALİ

Kılıç Ali’nin asıl adı Süleyman Asaf’tır. 1888 veya 1889 Antep doğumludur. 1971’de İstanbul’da ölmüştür. Ana tarafından Çerkez kökenlidir. İstanbul Küçük Zabit (Astsubay) okulunu bitirdi. Asker olarak başarısından dolayı önce teğmenliğe ve sonra üsteğmenliğe terfi ettirildi. 1918’de Yüzbaşı oldu.


 

                            *Ramazan VELİECEOĞLU (Araştırmacı Yazar)

 

Kılıç Ali’nin asıl adı Süleyman Asaf’tır. 1888 veya 1889 Antep doğumludur. 1971’de İstanbul’da ölmüştür. Ana tarafından Çerkez kökenlidir. İstanbul Küçük Zabit (Astsubay) okulunu bitirdi. Asker olarak başarısından dolayı önce teğmenliğe ve sonra üsteğmenliğe terfi ettirildi. 1918’de Yüzbaşı oldu.

Balkan ve Çanakkale savaşlarına katıldı. Birinci Cihan Savaşı sırasında Kafkas Ordusunda Enver Paşa’nın kardeşi Nuri Paşa’nın başyaverliğinde bulundu.

Birinci Cihan Savaşı yenilgisinden sonra (30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi ile) arkadaşı Süvari Yüzbaşı Salim ile birlikte İstanbul’a döndü.

İşgalci İtilaf Devletlerinin onur kırıcı bin bir baskı ve aşağılayıcı davranışlarına dayanamayan bir sürü yurtsever subay gibi arkadaşı Yüzbaşı Salim ile sözleştiler. 10 Ekim 1919 gibi bir sabah ala şafakta Bandırma’ya giden Yörük Vapuru ile yola çıktılar. Niyetleri Nuri Paşa’nın çağrısı üzerine Orta Asya’ya gitmekti. Bandırma’da karaya çıktılar. Oradan geçtiler, Balikesir’de Kâzım Ozalp’e uğradılar. Yol harçlığı istediler. O, bende para yok. Akhisar’da Galip Hoca’ya (Celal Bayar) gidin, dedi. Gittiler.

Galip Hoca, “Size harçlık vereyim, fakat Orta Asya’dan döndüğünüzde Anadolu’yu yerinde bulabilir misiniz, bilemem. Beni dinlerseniz, buradan çıkın, Sivas’ta Mustafa Kemal Paşa’ya katılın. Onun önderliğinde önce Anadolu’nun kurtarılmasına yardımcı olun,” dedi.

Bu söze kulak verdiler. Yüzbaşı Salim ile birlikte Akhisar’dan çıktılar. Salihli’de Çerkez Ethem’de dört gün konuk oldular. Oradan Eskişehir’e, sonra Ankara’ya vardılar. Ankara’da Batı Cephesi ve 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa’yla tanıştılar. Ona, Sivas’a gidip Mustafa Kemal Paşa ekibine katılmak istediklerini söylediler. O da, “Ben de Sivas’a gideceğim. Bir iki gün bekleyin. Birlikte gideriz,” dedi. Beklediler.

İki gün sonra Ali Fuat Paşa, Hakkı Behiç, silah arkadaşı Yüzbaşı Salim ve Süleyman Asaf birlikte Sivas’a hareket ettiler. 28 Ekim 1919 akşamı geç zamanda Sivas’a ulaştılar. Sivas’ta Mustafa Kemal’in yanında beş on gün durdular. Mustafa Kemal Paşa kendileriyle birkaç kez görüştü, konuştu, onları Orta Asya fikrinden vaz geçirdi. (Bak: Kılıç Ali, Kılıç Ali Hatıralarını Anlatıyor, Sel Yayınları, İstanbul, 1955).

Mustafa Kemal Paşa, 1919 yılı 28 Ekim’den sonraki 10-15 günlük bir zaman diliminde (Kasım 1919 ortaları) arkadaşı Süvari Yüzbaşı Salim ile kendisini Maraş’ta ve Ayıntab’da görevlendirdi. Bu görevlendirme sırasında her ikisinin gerçek isimlerini değiştirdi. Süleyman Asaf’a Kılıç Ali, Yüzbaşı Salim’e de Yörük Selim adını verdi. Savaş sonuna kadar savaş bölgesinde hep bu takma adları kullanmalarını kendilerine tembihledi.

Kılıç Ali’nin, özellikle 1919 yılı 28 Ekim’den itibaren Sivas’ta aldığı görev ve Fransızlara karşı yaptığı savunma ve savaşlar konusunda bilgiler veren ve bizzat kendisi tarafından yazılmış bir kitap bulunmaktadır.

Bu kitap “Kılıç Ali Hatıralarını Anlatıyor” adını taşıyor. Ve o kitabin yazarı Kılıç Ali’nin kendisidir. Adı geçen bu kitabı Kılıç Ali sağlığında yazmış, 1955 yılında Sel Yayınları-İstanbul tarafından yayınlanmıştır. Kitap 132 sayfadır. Bu kitapta Kılıç Ali çok açık ve anlaşılır bir biçimde anılarını anlatmaktadır.

İkinci bir kitap daha vardır. O ikinci kitap “Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları” adını taşımaktadır. Bu ikinci kitabın yazarı (derleyen) ise Hulusi Turgut’tur. Ocak 2005 yılında Türkiye İş Bankası Yayınları arasında çıkmıştır ve 800 sayfadır.

Hulusi Turgut’un kitabı içindeki tüm bilgileri burada tek tek irdelemek şu an için söz konusu değildir.  Sadece Kılıç Ali’nin kendisi tarafından yazılmış ve onun sağlığında 1955 yılında yayınlanmış olan birinci kitaptaki doğru olduğuna inandığımız birçok bilgilere karşı Hulusi Turgut’un kitabındaki çoğu bilgiler şaşırtıcı biçimde yanlışlarla dolu görülüyor. Aşağıda karşılaştırmalı olarak yazacağımız bilgileri siz okuyucuların dikkatine sunuyoruz.

Sizlere anlatmış olduğumuz bu doğru bilgiler, Kılıç Ali’nin kendi yazmış olduğu ve Sel Yayınları-İstanbul tarafından 1955’te yayımlanmış olan “Kılıç Ali Hatıralarını Anlatıyor” adlı eserden alınmıştır.

Kılıç’nin Sivas’a Varışı (Kılıç Ali’nin anlatımı)

“Mustafa Kemal’i, Sivas’ta Heyeti Temsiliye Karargâhında ilk defa tanıyordum. Sivas’a Teşrinievvelin (Ekim 1919 ayının) 28’inci günü akşamüzeri varmış bulunuyorduk. Vakit gece yarısı olmuştu.”Bak: Kılıç Ali, age, s. 10)

Mustafa Kemal Paşa, (görüşmekte olduğu) heyete istirahat etmesi için müsaade ettiler ve arkadaşım Salim ve Hakkı Behiç’e ve bana bir müddet daha yanlarında kalmamızı söylediler. … İşte kendisiyle sabaha kadar oturduğumuz ilk gece … bunlar oluyordu. (Kılıç Ali, age, s.11).

Vakit gece yarısını çok geçmişti; pencerelerde şafak söküyordu. Etraf aydınlanmağa başlamıştı ki bize de müsaade ettiler.  Mektebin bize tahsis edilen bir dershanesine çekildik ve yattık. (Kılıç Ali, age, s.13)

İşte Atatürk’ü, 1919 yılı Teşrinievvelinin (Ekim ayının) 28’inci günü akşamı, Sivas’ta, Millî Temsil Heyeti’nin karargâh kurduğu binada, ilk defa bu suretle tanıdım.” (Kılıç Ali, age s.13)

Sivas’ta Mustafa Kemal Paşa nezdinde geçen dört beş günlük misafirlikleri sırasında onun Erzurum ve Sivas Kongrelerinde kendisine bin bir müşkülatlar çıkarıldığını dinlediler.

Kılıç Ali anlatmaya devam ediyor: “Mustafa Kemal Paşa, (18 Aralık 1919’da) yeni seçilecek milletvekillerinin İstanbul’da değil de İstanbul dışında bir yerde toplanması konusunu görüşmek üzere Erzurum’dan Kâzım Karabekir Paşa’yı, Ankara’dan Ali Fuat Paşa’yı ve Sivas’taki Kolordu Komutanı Selahattin Bey’i Sivas’ta toplantıya çağırmıştı.”

İşte ben (biz) tam bu sırada, Ali Fuat Paşa’nın (Mustafa Kemal Paşa tarafından) bu (toplantı) çağrısı üzerine gelişindedir ki, Ankara’dan birlikte hareket edip Sivas’a gelmiştim/tik (28 Ekim 1919). (Kılıç Ali, age, s.23)”.

Kılıç Ali ve Yörük Selim, bir üstteki paragrafta belirtilen toplantı için Sivas’a gelen Ali Fuat Paşa ile birlikte Sivas’a 28 Ekim 1919’da gelmişlerdi.

 

Kılıç Ali’nin Sivas’a Varışı (Hulusi Turgut’un Anlatımı)

Hulusi Turgut, yazdığı kitabın 53. sayfasında, Kılıç Ali konuşuyormuşçasına şöyle diyor:

“Böylelikle … 1 Eylül 1919’da Sivas’a varabildik. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları Sivas’a üç gün önce gelmişler ve Kongre hazırlıklarına başlamışlardı.”  Bu bilgi tamamen yanlış ve bir senaryodur.

Şimdi çelişen bu iki bilginin sizce hangisine inanacağız? Kılıç Ali’ye mi, yoksa Kılıç Ali adına konuşan Hulusi Turgut’a mı?

Dahası var. Kılıç Ali, kendi yazmış olduğu kitabının 21. sayfasında Ali Galip Olayını şöyle anlatıyor:

Ali Galip Hareketi (Kılıç Ali anlatımı)

Sivas Kongresi devam ettiği müddetçe bir taraftan İstanbul hükümetiyle memleket dâhilindeki taraftarları, diğer taraftan memleketi işgale başlayan ve kendilerini kuklalar, uşaklar gibi oynatan İtilaf Devletleri siyasi ve askeri elebaşıları şiddetle harekete geçtiler. Bu meyanda Damat Ferit Paşa’nın emriyle hainane icraata koyulmak için vakit kaybetmeyen Elâziz (Elazığ) Valisi Ali Galip’in Malatya’ya gelerek orada Bedirhanlılardan Kâmuran, Celadet ve Diyarbakırlı Cemil Paşazade Ekrem’in topladıkları kuvvetle ve Mutasarrıf Bedirhanlı Halit ile kongreyi (Sivas Kongresi) tehdide başlaması, hatta dağıtmaya teşebbüse kalkması sinirleri iyice gerginleştirdi.

Fakat Mustafa Kemal sarsılmıyordu. Derhal harekete geçerek bu haydutların hepsini tevkif için Malatya’da bulunan Piyade Alayı Kumandanı İlyas Bey’e (Paşa) emir verdi. Yalnız bununla da kalmadı. Bir taraftan da hususi bir talimatla Recep Zühtü Bey’i (eski Sinop mebusu) Sivas’tan Malatya’ya gönderdi. Neticede iki koldan sıkıştırılan ve ürken Ali Galip, bütün ümitleri yıkılmış bir halde iltica ettiği Kâhtalı Bedir Ağa’nın (eski Urfa mebusu) yanından Urfa’ya, oradan da Halep’e kaçmağa mecbur oldu. Diğer avanesi de ancak bu toprakları terk ederek canlarını kurtarmağa muvaffak olmuşlardı. (Kılıç Ali,  age, s. 21)”.

 

Ali Galip Olayı (Hulusi Turgut Anlatımı)

“Hulusi Turgut, Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları” adlı kitabın 56. sayfası devamında Ali Galip’le ilgili anlatılan olaylar tıpkı bir senaryoyu andırıyor.

Kılıç Ali’nin Harput Valisi Ali Galip’i yakalamak için Malatya’ya gittim, demesi doğru değil. (s. 56 ve devamı). Malatya’ya gitmediğine göre “altı bin altın çıkını” da doğru değil (s. 62).

H. Turgut, s. 66’da, “ 1919 yılının 17 veya 18 Eylül günüydü. … Paşa bizi odasında topladı.” Bu da doğru değil. Çünkü Kılıç Ali kendisi Ali Fuat Paşa ile birlikte 28 Ekim 1919’da Sivas’a ulaşmıştı.

“ 26 Eylül’de (1919) General Harbord ve heyeti ile biz Erzurum yolundaydık. (s.72)”  Bu da doğru değil. İstanbul’dan 10 Ekim 1919 gibi yola çıktıklarına göre bu ifade akla uygun mudur?

“Sözlü emirle Samsun’a gidiş.” (s. 79). Bu da ötekiler gibi doğru değil.

“Sivas’tan 16 Ekim 1919’da çıkmıştım.”  (s.85). Bu da öteki söyledikleri gibi doğru değil. Çünkü ken-dileri 16 Ekim 1919’da daha Sivas’a gelmemişlerdi.

Altı bin altın olayı ise ayrı bir bilmece. Ustaca uydurulmuş bir senaryonun parçası gibi. (Altı bin altın olayı için bak. Gen. Osman Tufan, Kilikya Doğu Bölgesinde Millî Hareketler ve Kozan Sancağı ve Mülhakatının Kurtuluş Hatıraları, Bahar Matbbası, s. 31  ).

Bunların dışında, Kılıç Ali’nin oğlu Altemur Kılıç, Hulusi Turgut’un kitabının 13. sayfasında, “Babam Kılıç Ali (1888-1971) başlığı altındaki yazısında yanlış bilgiler veriyor.

  1. Sayfa 14’te Altemur Kılıç: “Yüzbaşı Selim (Yörük), Yüzbaşı Osman (Tufan) ve Yüzbaşı Asaf (Kılıç Ali) birlikte hareket etmeye karar vermişler,” diyor. Bu bilgi tamamen yanlıştır. Çünkü Yüzbaşı Osman (Tufan) bu grubun içinde değil. Osman (Tufan), Rauf Orbay ile birlikte İstanbul’dan 24 Mayıs 1335’te (1919) yola çıktılar. (Osman Tufan, age, s. 26). Bandırma-Balıkesir-Akhisar-Salihli-Ödemiş-Nazilli-Dinar-Afyon’dan geçerek Ankara’ya geldiler. Haziran 1919 ortalarında Yüzbaşı Osman (Tufan), Ali Fuat Paşa ve Rauf Orbay ile birlikte Amasya’da Mustafa Kemal Paşa’ya ulaştılar. (Bak. Gen. Osman Tufan, age, s. 26-31 arası). Yüzbaşı Osman (Tufan) Bey, Mustafa Kemal Paşa’nın yakınında Erzurum Kongresine ve Sivas Kongresine katıldı. 1 Kasım 1919’da Mustafa Kemal Paşa’nın görevlendirmesi üzerine Binbaşı Kemal Bey ile birlikte bir yaylı at arabasına binerek Kayseri-Everek’e hareket etmişlerdi. (Bak. Gen. Osman Tufan, age, s. 33 )
  2. Altemur Kılıç, adı geçen Hulusi Turgut’un kitabı sayfa 15’te; “ … 1 Eylül 1919 tarihinde Mustafa Kemal’in Sivas’taki karargâhına ulaşmışlar,” diyor. Bu bilgi de tamamen yanlıştır. Çünkü Kılıç Ali, kendi sağlığında kendisi tarafından yazılmış ve 1955’te yayınlanmış olan kitabında, yukarıda belirtildiği gibi, Ali Fuat Paşa ile birlikte 28 Ekim 1919 günü Sivas’ta Mustafa Kemal Paşa’nın karargâhına ulaşmışlardı. Şaşılacak iş. Altemur Kılıç, söz konusu yanlış bilgileri kaleme almadan önce babası tarafından yazılmış olan “Kılıç Ali Hatırlarını Anlatıyor” adlı kitabını hiç okumamış mıydı acaba? Yoksa o kitabın varlığından habersiz miydi? Ayrıca babasıyla ilgili bir kitap yazması işini arkadaşı olan Hulusi Turgut’a görev verirken, “Babamın ölmeden önce kendi yazmış olduğu “Kılıç Ali Hatıralarını Anlatıyor” adlı kitabını da göz önünde bulundurmasını kendisine neden söylememişti? Çok düşündürücü, şaşılacak bir durum.
  3. Kılıç Ali, kendi yazmış olduğu kitabında, 28 Ekim 1919’da Sivas’ta Mustafa Kemal’in karargâhına katıldıklarını belirttiği halde Altemur Kılıç (Turgut, age, s. 15) ve Hulusi Turgut, “1 Eylül 1919’da Sivas’a varabildik,” dedirtiyor Kılıç Ali’ye. (Turgut, age, s. 53). Bu bilgi de düpedüz yanlıştır.
  4. Hulusi Turgut’un yazdığı kitabın 53. ve 85. sayfaları arasındaki bilgiler tarihi gerçeklere aykırıdır. Çünkü Kılıç Ali 28 Ekim 1919 günü Sivas’a vardığına göre, 1 Eylül 1919’dan 28 Ekim 1919 arasında sanki Kılıç Ali kendisi anlatıyormuş gibi sunulan bilgiler masaldır, hiç doğru değildir. Benim iddia ile dayandığım gerçek bilgi kaynağım Kılıç Ali’nin kendi yazdıklarıdır.
  5. Kılıç Ali ve Yörük Selim, 28 Ekim 1919’dan sonra Sivas’ta dört gün konuk edildiler (Kılıç Ali, age, s. 19). Kasım 1919’un ikinci haftasına kadar Mustafa Kemal her ikisiyle birkaç kez görüştü, onları Orta Asya sevdasından caydırdı. Asıl adı Salim olan Yüzbaşı’ya “Yörük Selim”, gene asıl adı Süleyman Asaf olan yüzbaşıya da “Kılıç Ali” takma adlarını verdi. İkisini birlikte 16 Kasım 1919’da Elbistan’a yolladı. Elbistan’da ikisi birlikte Kuvayi Milliye Teşkilatını kurdurdular. Mustafa Kemal Paşa’nın yönlendirmesiyle Yörük Selim Maraş-Göksun’a, Kılıç Ali ise Ayıntab-Pazarcık’a gittiler.
  6. Başka bir yanlışlık daha var. Eski Everek (Develi) Belediye Başkanı Kamberli Osman’ın oğlu Mehmet Özdemir’in  yazmış olduğu “Millî Mücadelede Develi” adlı kitabının giriş sayfalarında belirttiği ve bazı akademisyenlerin adı geçen bu kitaptan alıntıladığı anlaşılan “Kılıç Ali’nin Develi’ye geldiği, on gün kadar Kamberli Osman’nın evinde kaldığı, üç Kozanlıyı Sivas’a gönderip Mustafa Kemal ile görüşmelerini salık verdiği” bilgileri de yanlıştır, doğru değildir. (Bak. Mehmet Özdemir, Milli Mücadele’de Develi )

Çünkü Kılıç Ali’nin yolculuğu bellidir. 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi üzerine Kafkas Ordundan terhis olup İstanbul’a gittiler. 12 aya yakın bir zaman İstanbul’da kaldılar (30 Ekim 1919-10 Ekim 1919 arası). Ekim 1919 ayının onuncu günü gibi Yüzbaşı Salim ve Yüzbaşı Süleyman Asaf birlikte yola çıktılar. İstanbul-Bandırma (bir gün)-Balıkesir (bir gün)-Akhisar (bir gün)-Salihli (dört gün)-Eskişehir (üç beş gün)- (dört gün yolculukla) Ankara (iki gün bekleme) ve oradan (bir günlük yolculuk) Ali Fuat Paşa ile birlikte 28 Ekim 1919’da Sivas’a vardıklarını Kılıç Ali kendi yazıp yayınlamış olduğu adı geçen kitapta kendisi açık açık anlatıyor. Sivas’ta, Mustafa Kemal Paşa’nın çevresinde 10-12 gün kaldıktan sonra 16 Kasım 1919’da (16 Ekim 1919 değil) Elbistan’a hareket ettiler.

Kılıç Ali, 28 Ekim 1919’da Sivas’a vardığında üç Kozanlı zaten Sivas’ta bulunuyordu ve Mustafa Kemal Paşa ile 30 Ekim 1919 günü üç Kozanlı’yı kabul edip onlarla görüşmüş bulunuyordu. (ATASE,   ). Bu gerçekler karşısında Kılıç Ali’nin Everek’e gitmiş olması kesinkes mümkün değildir.

Kılıç Ali’nin 28 Ekim 1919’dan önce Sivas’a gelebilip Mustafa Kemal Paşa ile görüşmesi kesinlikle söz konusu değildir. 

ÖZETLERSEK:

Kılıç Ali, arkadaşı Yörük Selim’le birlikte 30 Ekim 1918’den sonra Batum’dan İstanbul’a geldiler. 1919 Ekim ayının ilk onuncu günü gibi İstanbul-Bandırma-Balıkesir-Akhisar-Salihli-Eskişehir-Ankara’da Ali Fuat Paşa ile tanıştılar. İki gün de Ankara’da bekledikten sonra Ali Fuat Paşa’yla birlikte Sivas’a hareket ettiler. Sivas’a 28 Ekim 1919 günü geç saatlerde vardılar. Dört beş gün kadar misafir oldular. Sonra Mustafa Kemal Paşa kendileriyle birkaç kez görüşüp onları Orta Asya fikrinden vaz geçirdi. 16 Kasım 1919’da Yörük Selim ve Kılıç Ali’yi Elbistan’a yolladı. Elbistan’da Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyetini kurdurdular. Yörük Selim Elbistan’dan Maraş-Göksun’a, Kılıç Ali de Ayıntab-Pazarcık’a gidip karargâhlarını kurdular. Her iki komutan kendi çevrelerinden silahlı güçler topladılar. Onları eğittiler. Önce Maraş’ı kurtardılar, sonra da Ayıntab’ı kurtarmaya çalışırlarken Kılıç Ali Yozgat’a gitti. Yörük Selim ise Düziçi, Yarbaşı, Osmaniye cephelerinde savaştıktan sonra Ayıntab’ın kurtuluşu için savaşırken şehit düştü.

Önemli not: Tarihçilere çağrıda bulunuyorum. Kılıç Ali’nin özellikle Sivas’a gelişi, Elbistan’a, oradan Pazarcık’a gidip karargâh kurması, savaşları ve Antep cephesinden ayrılıp Yozgat’a gitmesi inceden inceye araştırılıp doğru olanlar saptanmalıdır. 

KAYNAKÇA:

  1. Kılıç Ali, Kılıç Ali Hatıralarını Anlatıyor. Sel Yayınları, İstanbul, 1955.
  2. Hulusi Turgut, Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2005.
  3. Gen. Osman Tufan, Kilikya Doğu Bölgesinde Millî Hareketler ve Kozan Sancağı ve Mülhakatının Kurtuluş Hatıraları, Bahar Matbbası, 1964.
  4. Mehmet Özdemir, Millî Mücadelede Develi, Kayseri, 1973.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

*Ramazan Velieceoğlu için bak: www.biyografi.info

Tel: 0505 222 43 03

Ecemramazan*gmail.com

YAZARLAR

  • Perşembe 24.1 ° / 11.6 ° Güneşli
  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • BIST 100

    8806,72%-0,01
  • DOLAR

    32,25% 0,26
  • EURO

    35,08% 0,67
  • GRAM ALTIN

    2270,84% 0,79
  • Ç. ALTIN

    3854,72% 0,51