Lisedeki bir öğrencinin amacı doğal olarak üniversitede istediği bir bölüme girmek ve eğitimini sürdürmektir. 1998–2005 yıllları arasında uygulanan ÖSS sınavının yapısı gereği, öğrenci, lise son sınıfta öğrendiği bilgilerden sınavda sorumlu olmadığı için bir angarya kabilinden dersleri almakta ve sadece sınıfı geçmekten başka bir kaygısı olmamaktadır. Oysa öğrenci ortaöğretim boyunca öğrendiği bütün kazanımlarından sorumlu olmalıdır. Bu sistemde olduğu gibi sadece 9. sınıf seviyesinde sorularla sınav yapılıp, öğrencinin üniversitede asıl kullanması gereken ortaöğretimin son dönemlerindeki konular görmezden gelinmemelidir. 2006-2007 döneminden itibaren uygulanması düşünülen yeni üniversite sınav sisteminin, yukarıda sözünü ettiğimiz sakıncaları dikkate alarak hazırlanmış olduğunu görüyoruz; ancak bu sistemin de, her kesimi tatmin etmekten uzak olduğu hemen başlatılan tartışmalardan anlaşılmaktadır. Eğitim sistemini düzeltmeksizin sınav sistemi üzerindeki yeni düzenlemeler, daha önce olduğu gibi geçici bir çözüm olarak kalmaya mahkûmdur.
Öğrencilerin üniversitelere daha nitelikli gelebilmesi için belirli dönemlerde yetenek sınavlarına tabi tutulmalı ve başarılı olabileceği alanlara yönlendirilmelidirler. Burada rehberlik hizmetlerine çok büyük görevler düşmektedir. Yetenekleri ve ilgi alanları belirlenen öğrencilere kişiliklerine uygun doğru tercihler yapmaları konusundaki rehberlik hizmetleri ile aynı zamanda kendini gerçekleştirme noktasında daha sağlıklı bir nesil de yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Aynı zamanda bu yolla lise son sınıfa geçen öğrencilerden kimlerin üniversiteye gidebileceği önceden belirlenmeli ve bu öğrenciler özellikle üniversiteye hazırlanacak şekilde yetiştirilmelidirler.
Eğitim piramidinin temel bir boyutu olan uygulama konusuna gelince ortaya daha büyük sorunlar çıkıyor. 1960’lara kadar deneysel uygulama, soyut kavramların anlaşılmasını sağlamak için yapılan gösteri deneyleri şeklinde idi ve bilginin aktarılmasında destekleyici bir rolü vardı. Bu dönemde yapılan eğitime klasik fizik/fen eğitimi adı verilir. 1960’larda Ford Vakfı’nın desteği ile Prof. Dr. Erdal İnönü, rahmetli Prof. Dr. Cahit Arf ve zamanın ortaöğretim genel müdürü Osman Ülkümen’in gayretleriyle “Fen Öğretimini Geliştirme Komisyonu” kuruldu. Fen bilimcileri yetiştirecek, laboratuar donanımlı, çağdaş fen konularının da işleneceği bir Fen Lisesi kurulması sağlandı. Sonradan bu ekibe Prof. Dr. Rauf Nasuhoğlu da katıldı. Bu projenin Türkiye çapında yayılmasında, uygulanmasında, ders kitaplarının çevirisinde, laboratuar araç ve gereçlerinin Türkiye’de yapılmasında büyük emekleri geçti. 1985’te Modern Fen Programı 2400 lise içerisinde 1300’üne uygulanır hale getirilmişti. Fakat bazı çevreler modern fen programına karşı çıkarak tekrar klasik fizik eğitim/öğretimine dönüş yapılmasına neden olmuşlardır. Büyük bir hatanın yapıldığı bugün anlaşılmaya başlanmıştır; çünkü bugün düz liselerde eğitim çökmüşken, buna karşın hala bu projenin kısmen uygulanabildiği Fen ve Anadolu liselerinde ise –tabi ki öğrencilerin seçme olmalarının da etkisiyle- daha iyi sonuçlar alınabilmektedir.
Liselerde deneysel uygulamanın gittikçe önemini yitirmesinin ve destekleyici gösterilerin yani gösteri deneylerinin bile ortadan kalkmasının, mali sorunlar, sınıfların kalabalıklığı, zaman darlığı gibi nedenlerin yanı sıra, bir nedeni de üniversite giriş sınavlarıdır. Bunun sonucu olarak, sınıfın önünde yapılan gösteri deneyleri dahi yapılamaz duruma gelmiştir. Oysaki deneysel uygulamaya dayalı fizik öğretimi, modern eğitimin esası olup; öğrencinin problem çözmesinde, bilimsel merakının artmasında, bilimsel düşünce tarzının gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Fiziği, “gözlem-deney-kuram”dan oluşan bir zincirle temsil ettiğimizi düşünürsek fiziğin her düzeyindeki eğitiminde bu zincirin özenle korunması, onun da ötesinde, “Duyulan unutulur, görülen anımsanır, yapılan anlaşılır” özdeyişine uygun olarak, deney halkasının öne çıkarılması gerekmektedir.
