1990’ların büyük ideolojik dönüşümü dünyayı tek kutbun hegemonyasına teslim etmişti.
Berlin Duvarının yıkılmasıyla ezeli rakibinin kolunu kanadını kıran ABD, coşkulu bir iştahla küresel hegemonyaya soyunsa da bu uzun sürmedi, sürdürülebilir bir hâkimiyet sağlayamadı.
İki kutuplu dengeden kayan Rusya’nın bıraktığı boşlukta Doğu cephesini toparlamaya çalışan Çin hızla sivrilmeye başlar.
ABD tek hegemon olmasına rağmen her istediğini yapamamakta, art arda yaptığı stratejik siyasi hataların yanı sıra çağdaş dünyanın yeni muhalifleri çevreciler ve enformasyon teknolojileriyle baş edememektedir. Hegemonya rehaveti ve güç zehirlenmesi Amerikan rüyasını da zedeleyen hayal kırıklıklarına yol açar.
Çok geçmez, ABD eski enerjisini parlatacağı, üstünlüklerini teşhir edebileceği dış mihraklı soğuk savaş arayışına soyunur.
ÇİN
Yönetimin pandemi beceriksizliklerini de unutturabilecek ısmarlama dış düşman olarak Çin’i gözüne kestirip dört koldan kuşatmaya girişirken, sürpriz şekilde eski rakibi Rusya Ukrayna üzerinden sahnede boy gösterir.
Hâlbuki Rusya’nın öne çıkmasından önce ABD Beş Göz, AUKUS gibi yapılanmalarla kuşatmakta olduğu Çin üzerinden soğuk savaş hesabı yapmaktadır.
Bu bağlamda bir yandan Tayvan kartını elde hazır tutarken bir yandan da Uygur yumuşak karnını Kazakistan üzerinden Batı’dan kaşıyıp, kuşatmayı da dener.
Çin’in, Batı ile boy ölçüşecek düzeye ulaşan teknolojik ilerleyişi ve ticari başarıları, ABD yönetiminde kâbuslar yaratmaktadır. Küresel liderliğe yaklaşma ihtimali dahi ABD için beka meselesi haline gelir.
Bu daralmalar içindeki Amerika, giderek daha fazla içselleştirdiği Çin korkusunu medeniyetler çatışmasına evirerek, Batılı müttefiklerini kendi çevresinde daha sıkı kenetleyerek özlemini duyduğu ısmarlama soğuk savaşı tetikleme peşindedir.
Asya Pasifik oyunları bu minvalde süregiderken Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin yarattığı siyasi ortam uluslararası ilişkilerin alt üst olduğu yeni bir dönemi başlatır.
Soğuk savaş belki bu defa da yeniden ABD – Rusya ekseninde ete kemiğe bürünmektedir.
RUSYA
Eski küresel kutuplaşma dönemlerini yeniden gündeme getiren, yıkılan Berlin Duvarını Kiev’den geçiren Ukrayna savaşı aslında hem ABD hem de Rusya için bir zamanların süperliğini konsolide etme yönünde adeta can simidi olmuştur.
Batının Çin’e odaklanarak hazırlandığı soğuk bloklaşmanın yolu Rusya tarafından aralanmış görünmektedir.
Rusya Kazakistan’daki son kalkışmada bölgesel hâkimiyetini güçlendirirken, coğrafyasında renkli devrimleri kabul etmeyeceğinin işaretini vermişti. Nitekim çok geçmeden Donbass Rus nüfusunu koruma kollama bahanesiyle Ukrayna’yı işgale başlamıştır.
Ukrayna istilası, Doğu- Batı cepheleşmesine yeniden ivme kazandırırken bir yandan da sınırları, statüsü tartışmalı coğrafyalar için emsal olma endişesini derinleştirmiştir.
Bu bağlamda Transdinyester ve Kosova üzerinden tüm Balkanlar, her zaman çatışmaya hazır Kafkaslar ve Tayvan akla gelen ilk kırılgan adresler.
BLOKLAŞMA
Henüz atlatılamamış olan küresel pandemi çaresizliğini yaşayan kitlelerin daha adil düzenlere heveslenme eğilimi, eski hegemonların zaman zaman vekâletli sıcak çatışmalı soğuk savaş tehditleri karşısında geri plana düşmüş görünmekte.
Uluslararası siyasi arenada başlayan bloklaşma eğilimi, soğuk savaşın tarafların saflarını güçlendirmesine yol açacak olup gidişat ABD’nin NATO kenetlenmesi ile Batı liderliğini güçlendirmesi, Rusya’nın da Şanghay Beşlisi ve BRICS yapılanmaları ile eski Varşova Paktı ve COMECON enerjisini yakalaması için altın fırsat yaratacaktır.
Yine de unutmamalı ki yeni dalga soğuk savaş ve bloklaşmanın rengini Çin’in tutumu belirleyecektir.
Şaşırtıcı olan bir husus tek hegemonun keyfi tasarruflarından bıkan geniş toplum kesimlerinin artık tekrar bloklaşmaya itiraz etmiyor olmasıdır.
Özetle, Dünyamız yeni bir Doğu-Batı bloklaşmasına doğru kürek çekerken arada bir sıcak çatışmaların da yaşanabileceği yeni soğuk savaş dönemine hoş geldin diyebiliriz.
