(DEFTER) Büyükelçi Hasan Sevilir AŞAN


KARA AFRİKA’YA HAYAT VEREN ‘‘MÜTHİŞ TÜRK’’

‘’Doktor Celalettin Algan, sadece geçen yüzyılda 300 milyon can alan binlerce yıllık çiçek hastalığına karşı verilen uluslararası mücadelenin önde gelen küresel aktörlerindendi’’


Yüzyılın ölümcül küresel salgını karşısında tartışmalı şekilde ilaç ve aşı umuduna sarıldığımız şu günlerde, binlerce yıllık başka bir salgına karşı tarihe iz bırakan mücadelesiyle tıp literatürüne geçen bir bilim insanımızı anmak toplumsal görevimizdir.

Doktor Celalettin Algan, geçen yüzyıl içinde 300 milyon can alan çiçek salgınına karşı uluslararası mücadelede önde gelen küresel aktörlerindendir.

Trabzonlu Doktorumuz, ülkemizin birçok coğrafyasında verem savaş hekimliğinden sonra, 1965 yılında Birleşmiş Milletler Sağlık Teşkilatı (WHO) görevlisi olarak gittiği Afrika’da 22 yıl süren olağanüstü hizmetlerde bulunmuştur.

 

Görev aldığı her ülkede özverili çalışmaları ile kendisinden ‘’Müthiş Türk’’ şeklinde bahsedilmesini sağlamış bir tıp adamı ve şairdir.

Meslektaşlarım Büyükelçi Akın Algan ve Sibel Algan ile Nermin Canalioğlu ve Çevrebilimci Prof. Dr. Nesrin Algan’ın babaları Doktor Algan’ın yaşamöyküsü, insani hizmet ve tıbbi başarıları ülkemiz için gurur vesilesidir.

KALDIKÇA SEVDİM, SEVDİKÇE KALDIM

Dünya Sağlık Örgütünün ‘En muhtaç ülke’ kayıtlı dosyasıyla gitmiş olduğu Ruanda’da başlayan Afrika serüveninden, genç yaşlarda gittiği Afrika’dan saçları beyazlamış halde yurda döndüğünde, hissiyatını ‘‘Kaldıkça sevdim, sevdikçe kaldım” şeklinde dile getirmişti.

Afrika ülkelerinin bağımsızlık dalgalanmalarına denk düşen çalkantılı zor yıllarında Ruanda, Kongo, Senegal, Madagaskar ve Burundi’de çiçek ve verem hastalıkları ve diğer ölümcül Afrika salgınlarıyla savaştı.

Dünya Sağlık Örgütü bünyesinde, Ruanda, Senegal, Kongo ve Madagaskar’da, Ulusal Verem Savaş, Sağlık Geliştirme, Virüs ve Çiçek Salgını Eradikasyonu gibi çok sayıda ulusal projenin başkanlığı yapmış, Örgütün Afrika Bölge Müdürlüğüne getirilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütünün Madagaskar ve Fransa nezdinde Temsilciliğini, Reunion Adalarında Misyon Şefliği yapmıştır.

***

Bugün, 35 yaş üstü Afrikalıların çoğunluğunun hayatta kalmasının, Kıtayı köy köy, kabile kabile dolaşıp, milyonlarca çocuğu kızamık, çiçek, tifo, sarıhumma ve vereme karşı aşılayan Doktorumuza borçlu olduğu anlatılır.

Özel eğitimli ekibi ile bazı günler kişi başına 1.500 aşı olmak üzere rekor düzeyde aşı yaptıkları bilinir.

***

Madagaskar Cumhurbaşkanlığı ulusal nişanı ile onurlandırılmıştır.

Dünya Sağlık Örgütü, Ruanda ve Burundi’deki çiçek eradikasyonu başarılarından dolayı özel nişan ile taltif etmiştir.

***

Tıp dünyasındaki mucizevi başarıları, ‘Afrika’da bir Türk Doktoru Ölüme Meydan Okuyor’, ‘Kara Afrika’ya hayat veren Türk’ şeklinde yankılanmıştır.

 

Görev yaptığı Afrika ülkelerini, meşakkatli şartlarda köşe bucak gezen Doktorumuz, Ruanda’da kırsal bir bölgedeki aşı kampanyası kuyruğunda sürekli ağlayıp, annesinin arkasına saklanmaya çalışan bir çocuğun ‘Beyaz Adam geldi, bizi yiyecek’ diye feryat ettiğini hatıralarında nakleder.

ÇİÇEK SALGINI

Tarihin akışını değiştiren, en çok ölümlü küresel salgınlardan çiçek hastalığı 3 bin yıl sürmüş, sadece geçen yüzyılda 300 milyon ölüme yol açmıştır. Aşısı 1796 yılında bulunmasına rağmen hastalık ancak 184 yıl sonra 1980 yılında kurutulabilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü,1980 yılında, çiçek salgınının kökünün tamamen kazındığını, tarihin en büyük sağlık zaferi olarak ilan etmiştir.

Bu zaferin kazanılmasında, soğuk savaşın en şiddetli olduğu yıllarda Amerika ve Rusya’nın, çiçek virüsünü ideoloji gözetmeyen ‘ortak düşman’ olarak kabul edip, birlikte mücadele etmesinin rolü önemlidir.

İnsanlığın, üstesinden gelebildiği ilk ve tek bulaşıcı hastalık olan çiçeğin bitişinin 40. yılı vesilesiyle (1980-2020) geçtiğimiz günlerde Dünya Sağlık Örgütünce yayınlanan kitapta Dr. Celalettin Algan’a özel bir bölüm ayrılmıştır.

***

Türkiye’ye döndüğünde Dünya Sağlık Örgütü Başkan Vekilliği yapmış, emekli olduğunda 22 yıllık Afrika deneyimini içeren bilimsel rapor ve özel arşivini, İhsan Doğramacı’nın da önerisi üzerine Sağlık Bakanlığına kazandırmak istemişse de ilgisizlik nedeniyle bu gerçekleşememiştir.

***

2005 yılında aramızdan ayrılan Dr. Celalettin Algan’ın Trabzon Meydan Parkına dikilen anıt büstü daha sonra siyasi entrikalarla yerinden sökülmüştür.

Şiirleri, 1950’li yıllarda, Şadırvan ve Beş Sanat gibi İstanbul dergileri ile Hamsi isimli Trabzon dergisinde yayınlanan eserleri oğlu Büyükelçi Akın Algan tarafından ‘Sebil’ adlı bir kitapta toplanmıştır.

Gururla, saygıyla anıyoruz.

 

YAZARLAR

  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • Pazar 28.3 ° / 15.7 ° Güneşli
  • BIST 100

    9079,97%3,10
  • DOLAR

    32,35% 0,15
  • EURO

    34,93% -0,09
  • GRAM ALTIN

    2322,96% 0,18
  • Ç. ALTIN

    3843,45% 0,00