Adana Barosu Engelli Hakları Komisyonu Başkanı Av. Özlem Kara, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü nedeniyle yaptığı basın açıklamasında; Pandemi sürecinde yaşanan deneyimin, bu süreçte engelli bireylerin, yaşam, sağlık, barınma ve eğitim gibi temel insan haklarına erişimlerine yönelik sorunlarını derinleştirdiğini ifade etti.
Covid-19 ile mücadele amacıyla ve virüsten korunma konusunda, kullanılan bilgilendirme araçlarının engelli bireyler için kapsayıcı ve uygun nitelikte bulunmamasına dikkat çekti.
Engelli Hakları Komisyonu Başkanı Av. Özlem Kara, açıklamasında olağanüstü dönemlerde, yaşamın olağan akışının gerçekleştirilen düzenleme ve alınacak tedbirlerle devam edebilmesi için özel planlamalar gerektirdiğini belirterek, “Bilindiği üzere engelli bireyler de diğer bireyler gibi insan hak ve özgürlüklerine sahip olmalarına rağmen, bu haklarını kullanmak istediklerinde çeşitli engellerle karşılaşmaktadırlar. Temel insan haklarından yararlanmak engelli bireyler söz konusu olduğunda, ortaya çıkan çeşitli uygulamalar ile farklı muameleler, engelli bireylere yönelik ayrımcı sonuçlar doğurmaktadır.
Engelli bireylerin temel insan haklarından yararlanabilmeleri için kamu idaresinin koruma, saygı gösterme ve yerine getirme yükümlülüklerinin hayata geçmemesi yanında, gerek kamu idaresi ve gerek se, yerel yönetimlerin de katılım mekanizmalarını işletmeyerek ihtiyaç ve hak odaklı, sürekliliği olan politikalar üretmekten uzak yaklaşımları nedeniyle, engelli bireyler, üretilen hizmetlerden diğer bireylerle eşit koşullarda yararlanamamakta, toplum yaşamına tam ve etkin şekilde katılamayarak, “dışarıda kalmaktadır.”
Av. Özlem Kara, pandemi gibi olağanüstü dönemler, yaşamın olağan akışının gerçekleştirilen düzenleme ve alınacak tedbirlerle devam edebilmesi için özel planlamalar gerektirdiğini vurgulayarak şöyle devam etti;
“Yaşanan deneyim ülkemizin de böylesi kriz dönemlerinde sürecin işleyişinde ortaya çıkacak sorunlarla baş edilebilmesi amacıyla önceden öngörülerek, ulusal ve yerel düzeyde hazırlanmış bir planlamanın mevcut olmadığını ortaya çıkarmıştır. Şüphesiz, olağanüstü dönemlerde dezavantajlı gruplar arasında bulunan ve özel gereksinimleri olan bireyler olan engelliler için bu bireylerin ihtiyaçlarına özel çeşitli düzenlemeler yapılmasını zorunlu kılmaktadır.
Yaşanan deneyim, bu süreçte engelli bireylerin, yaşam, sağlık, barınma ve eğitim gibi temel insan haklarına erişimlerine yönelik sorunların derinleştiğini göstermektedir.
Belirtmek gerekir ki, Merkezi İdare ve Yerel Yönetimler tarafından, Covid-19 ile mücadele amacıyla ve virüsten korunma konusunda, kullanılan bilgilendirme araçları engelli bireyler için kapsayıcı ve uygun nitelikte bulunmamaktadır. Covid-19 ile bütünlüklü bir mücadelede bilgilendirme araçlarının dezavantajlı tüm gruplar için kapsayıcı olması bu bireyler yönünden yaşamsal önem taşımakta olup, bunun gerçekleşmesi halinde, virüsle mücadelenin, başarıya ulaşması olanaklı olabilecektir. Bu amaçla, sesli ve görsel bilgilendirme araçları ile farklı ihtiyaçları bulunan bireylerin ihtiyaçları özelinde özel bilgilendirici araçlara gereksinim bulunmaktadır.
Bu süreçte, engelli bireylere yönelik kaliteli sağlık hizmeti ve bakım desteğinin sürekliliğinin sağlanmasına yardımcı kararlar almak ve uygulamalar yapmak, öncelikle Kamu İdaresi tarafından gerçekleştirilmesi gereken yükümlülüklerdendir.
Ancak, Covid-19 ile mücadele sürecinde, engelli bireylerin, ihtiyaçlarını kapsayıcı, sağlık hizmetlerine erişim ve kaliteli sağlık hizmetinden yararlanabilmeleri konusunda, herhangi bir karar ve uygulama olmadığı görülmektedir.
Her ne kadar, süreç nedeniyle ortaya çıkan ekonomik zararların azaltılması amacıyla Kamu İdaresi tarafından çeşitli programlar hazırlanmış olsa da, bu programların engelli bireylerin dezavantajlı durumlarını görmediği söylenebilir.
Bu durum yerel de şüphesiz pek çok engelli birey üzerinde daha derin olumsuz etkilere yol açmıştır. Ekonomik tedbir ve destek programlarının engelli bireylerin ihtiyaçlarını görmesi ve engellileri dışarıda bırakmayan alternatifler içermesi, kriz sürecinin neden olduğu olumsuz etkileri engelli bireylerin daha az hasarla atlatmalarını sağlayacaktır.
Halk Sağlığı bilgileri, kurulu çevre, iletişim ve teknolojilerle, mal ve hizmetlere erişemiyorlarsa, engelli bireyler kendilerini ilgilendiren kararları alamayacakları gibi, bağımsız da yaşayamazlar.
“ENGELLİ BİREYLERE ERİŞİM HAKKI SAĞLANMALIDIR”
Bu süreçte özellikle, erişim hakkına sahip olamamak engelli bireylerin güvenli bir şekilde izole edilemeyecek ve karantinaya alınamayacakları anlamı da taşımaktadır. Tüm bunlar aynı zamanda, engelli bireylerin, kamu hizmetlerine diğer bireylerle eşit biçimde yararlanamayacakları sonucunu doğurmaktadır.
Ne var ki, Covid-19 sürecinde gerçekleştirilen izleme çalışmaları, Kamu İdaresi ve belediyeler tarafından, alınan tedbirlerle, yapılan uygulamaların engelli bireyler için erişilebilir standartlarda olmadığını göstermektedir.
Engelli bireylerin ve engelli sivil toplum kuruluşlarının karar mekanizmalarına ve oluşturulan politikalara katılımlarının sağlanması, Covid-19 sürecinde özellikle, önemlidir.
Engelli bireylerin virüsle mücadele amacıyla, gerek Kamu İdaresi ve gerekse de belediyeler tarafından oluşturulan politika ve karar mekanizmalarına dahil edilmeleri yaşam, sağlık ve barınma gibi temel hakları doğrudan etkileyecektir. Engelli bireylerin, bağımsız yaşayabilmeleri, kendileriyle ilgili kararlar alabilmeleri ve yukarıda yer verilen haklardan yararlanabilmeleri, tüm bu süreçlere aktif katılımları ile olanaklı olacaktır.
Bu nedenlerle, Covid-19 ile mücadele sürecinde kamu idaresi ve yerel yönetimler tarafından oluşturulacak politika ve hizmetlerin engelli bireyleri dışarıda bırakmayan sistematik ve bütünlüklü bir perspektifle gerçekleştirilmesi, engelli bireylerin insan haklarından, diğer bireylerle tam ve eşit şekilde yararlanmalarına olanak sağlayacaktır.” ifadelerine yer verdi.
(vş)
