Avrupa Birliği, İran ve ABD arasında Viyana’da dört gündür yürütülen dolaylı görüşmeler tamamlandığı sırada, nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılmasına yönelik nihai metni sunduğunu belirtti.

AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell Twitter’dan paylaştığı mesajda, “Müzakere edilebilecek konular müzakere edildi, artık nihai bir metin var. Ancak her teknik konu ve her paragrafın arkasında başkentlerde alınması gereken siyasi bir karar var” ifadelerini kullandı.

Borell, “Bu yanıtlar olumlu olursa o zaman anlaşmayı imzalayabiliriz” dedi.

AB’den bir yetkili daha önce gazetecilere yaptığı açıklamada, 15 aydır müzakere edilen nihai metinde başka değişikliklerin yapılamayacağını ve birkaç hafta içinde taraflardan nihai kararı beklediğini ifade etti.

AB yetkilisi, “Bu bir paket teklif. Yirminci sayfasını kabul edip ellinci sayfaya hayır diyemezsiniz. Ya evet ya da hayır demek zorundasınız” diye konuştu.

ABD’li sözcü: “Söylem eyleme dönüşecek mi göreceğiz”

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü de AB’nin teklifleri çerçevesinde Washington’un nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmak üzere hızla anlaşmaya varmaya hazır olduğunu söyledi.

İranlı yetkililerse, AB’nin tekliflerini nihai olarak görmediklerini ima ederek Tahran’da yapılan istişarelerin ardından görüş ve değerlendirmelerini müzakereleri koordine eden Avrupa Birliği’ne ileteceklerini söyledi.

İran ABD ve diğer Batı ülkelerinin nükleer anlaşmanın canlandırılması kapsamı dışında gördüğü bazı taleplerde de bulundu.

Örneğin Tahran, Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi’nin (IAEA) İran’ın daha önce bildirilmemiş olan tesislerde görülen uranyum izlerine açıklama getirememiş olduğu iddiasından vazgeçmesini istiyor. Her iki taraf da bu konuda birbirinden taviz bekliyor.

ABD’li sözcü konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “İranlılar sürekli nükleer anlaşmanın ortak uygulanmasına dönüşe hazır olduğunu belirtiyor. Bu açıklamalar eyleme dönüşecek mi göreceğiz” ifadelerini kullandı.

İran ve altı ülke 2015 yılında İran’ın nükleer programını sınırlandırmayı kabul ettiği bir anlaşma imzalamış; ancak 2018 yılında dönemin ABD Başkanı Donald Trump anlaşmadan çekilerek Tahran’ın temel ihracat ve hükümet gelirini oluşturan petrol ihracatına yaptırımları yeniden uygulamaya başlamıştı.

Nükleer programının barışçı ve enerji amaçlı olduğunu savunan Tahran da buna karşılık nükleer anlaşmayı ihlal etmeye başlayarak zenginleştirilmiş uranyum stoklarını yeniden inşa etmişti.

Tahran yüzde 60 oranında saf uranyum zenginleştirmişti. Bu oran anlaşma kapsamında izin verilen oranın üzerinde ancak nükleer silah geliştirmek için gereken düzeyin de altında.

İran güvence istiyor

ABD Başkanı Joe Biden göreve geldiğinden bu yana nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmayı amaçlamış ve İran bu konuda doğrudan ABD’yi muhatap almak istemediği için taraflar arasında dolaylı yapılan görüşmeler 2021 yılı Nisan ayında Viyana’da başlamıştı.

İran eski Başkan Trump’ın 2018’de yaptığı gibi daha sonra göreve gelecek ABD başkanının anlaşmadan çekilmeyeceği konusunda güvence istedi.

Washington ise söz konusu uzlaşma hukuki olarak bağlayıcılığı bulunan bir antlaşmadan ziyade siyasi bir mutabakat olduğu için bu konuda sağlam bir güvence veremiyor.

İran devlet medyasında yer alan bir haberde bu konuya üstü kapalı şekilde değinildi.

Habere göre İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borell’le yaptığı görüşmede, “Nihai anlaşma İran halkının hak ve çıkarlarını korumalı, yaptırımların etkili ve istikrarlı bir şekilde kaldırılacağı konusunda güvence vermeli” ifadelerini kullandı.

(vş)