İki hafta sürecek ve 14 Aralık´ta sona erecek müzakerelerde iklim rejiminin tartışılarak Paris Anlaşması´nın uygulama prensiplerinin ve yöntemlerinin masaya yatırılması ve ülkelerin iklim eylemlerini gözden geçirmeleri bekleniyor.
Türkiye´nin COP24 için öncelikli gündemi ise iklim finansmanı ve emisyon azaltımına daha fazla katkı vermesi beklenen gelişmiş ülkeler listesinden, yani EK1´den çıkmak.
UNFCCC´ye (Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi) taraf olan yaklaşık 200 hükümet temsilcisi, Birleşmiş Milletler (BM) İklim değişikliği zirvesinde bir araya geliyor. Önümüzdeki hafta Pazartesi günü (03.12.2018) başlayacak ve 14 Aralık tarihine kadar devam edecek Taraflar Konferansı´na (COP24) katılacak temsilcilerin iklim rejimini tartışarak Paris Anlaşması´nın uygulama prensiplerini ve yöntemlerini masaya yatırması ve ülkelerinin iklim eylemlerini gözden geçirmeleri bekleniyor.
Ülkeler, zirve için Katowice´de eski bir kömür madeninde bir araya gelecekler. Katowice Kömür Tarihi Müzesi, dünya ülkelerinin IPCC 1,5 ºC Özel Raporu´nda belirtilen uyarı ve fırsatlara cevap vermesi beklenen bu kritik zirveye ev sahipliği yapacak. Geçtiğimiz Ekim ayında yayımlanan IPCC Raporu´nda da ifade edildiği gibi, küresel ısınmayı 1,5 derecede tutmak, sürdürülebilir bir toplum için kritik bir öneme sahip ve bunun için her alanda hızlı, geniş kapsamlı ve benzeri görülmemiş değişikliklere ihtiyaç var.
İklim değişikliğini önlemek için ihtiyaç duyulan zaman daralıyor ve alarm çanları giderek daha güçlü çalmaya başlıyor. Zirveden hemen önce yayımlanan BM Emisyon Açığı Raporu da iklim değişikliği ile mücadelede gerekli adımların atılmaya başlandığını ama Paris Anlaşması hedeflerinin tutturulabilmesi için bu adımların en az üç kat hızlandırılması gerektiğini ifade ediyor.
Liderlerin zirveye, bu hafta sonu Arjantin´de düzenlenecek G20 zirvesi sebebiyle yoğun katılım göstermeyecekleri düşünülüyor. Liderlerin, 2019´da BM Genel Kurulu´nda yapılacak iklim zirvesinde bir araya gelip bu küresel sorunu tartışmaları bekleniyor.
Tüm bu gelişmelerin ışığında zirvede dört temel konuda adımlar atılması bekleniyor:
- Talanoa Diyalogu konusunda ilerleme,
- Hükümetlerin 2020 Paris Anlaşması uygulama yılı öncesi Ulusal Katkı Beyanları´nı gözden geçirmeleri konusunda sinyaller,
- Paris Anlaşması´nı tamamıyla işler hale getirecek ve kaydedilen ilerlemeleri sağlayacak olan kural kitabında ilerleme kaydedilmesi ve ilk kuralların net olarak belirlenmesi,
- Adil geçiş, e-mobilite ve ormanlar hakkında deklarasyonların yayımlanması.
Türkiye COP24´ten Neler Bekliyor?
Türkiye, uluslararası hukuka göre, UNFCCC çerçevesinde gelişmiş ülke listesinde ve bu listede olan gelişmiş ya da geçiş ekonomisi olmayan tek ülke. Bu kapsamda, ?özel koşulları? da kabul edilmiş bir ülke.
Sözleşme ilk oluşturulduğunda Türkiye, OECD üyesi olarak, Çerçeve Sözleşme´nin gelişmiş olan ülkeleri içeren EK-1 ve EK-2 listelerinde yer alıyordu. Türkiye, Marakeş´te yapılan COP7´de EK-2 listesinden çıkarıldı. Böylelikle Türkiye, gelişmekte olan ülkelere fon verme zorunluluğu olan ülkeler arasından çıkarılmış oldu. Türkiye halen Çerçeve Sözleşme´de EK-1´de, yani gelişmiş ülke kategorisinde bulunuyor.
COP7´de aynı zamanda, Türkiye´yi diğer EK-1 ülkelerinden ayıran bir karar alındı. Bu karara göre Türkiye´nin gelişmiş ülkelere göre özel koşulları olduğu kabul edildi. COP16´da bu koşullar tekrar tanındı ve UNFCCC çerçevesindeki destek mekanizmalarına erişimi onaylandı. Doha ve Lima´da düzenlenen toplantılarda ise, Türkiye´nin başta Küresel Çevre Fonu (GEF) olmak üzere UNFCCC mekanizmalarına erişimi garantilendi. Türkiye, bu gelişmeleri takiben 2009 yılında Kyoto Sözleşmesi´ne taraf oldu.
Türkiye, EK-1 ülkesi olması nedeniyle Yeşil İklim Fonu (GCF) ve Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) altındaki desteklerden yararlanamıyor. Gelişmiş ülke sınıflandırması neticesinde Yeşil İklim Fonu ve Temiz Kalkınma Mekanizması gibi desteklere mevcut durumda ulaşamadığı için Paris Anlaşması´nı onaylamıyor.
Müzakere heyetinin COP24 için öncelikli gündemini ise iklim finansmanı ve emisyon azaltımına daha fazla katkı vermesi beklenen gelişmiş ülkeler listesinden, yani EK-1´den çıkmak oluşturuyor. Geçtiğimiz yıllardaki konferanslarda da dile getirilen bu talep bu sene konferans gündeminde görüşülmek üzere resmi bir madde olarak eklendi.
