Amerika'da sızdırıldığı iddia edilen ve internet ortamında yayınlanan gizli istihbarat belgelerine göre, şimdiye kadar 354 bin Rus ve Ukraynalı askerin öldüğü ya da yaralandığı Ukrayna savaşının 2023 yılının ötesine uzayacağı kaydediliyor.
Ukrayna savaşının Amerika tarafından yapılan gizli değerlendirmesi ve Amerika'nın müttefiklerine karşı yürüttüğü casusluk faaliyetlerini içerdiği iddia edilen belgelerin gerçek olduğu kanıtlandığı takdirde bu, Washington'un, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'nın en kanlı savaşına ilişkin görüşlerini ortaya koyması anlamına geliyor.
Reuters haber ajansı, belgeleri bağımsız kaynaklardan doğrulatamadı. Rusya ve Ukrayna da belgelerin orijinal olup olmadığını sorguluyor. Amerikalı yetkililerse bazı dosyaların değiştirilmiş olabileceğini söylüyor.
23 Şubat 2023 tarihli "Donbas Bölgesi Savaşı 2023 Boyunca Çıkmaza Girebilir" başlıklı bir belge, Rusya'nın Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'ı ele geçirme olasılığının düşük olduğunu kaydediyor.
Rus mevzilerine ilişkin gizli bir haritanın üzerinde yer alan değerlendirmede, "Rusya'nın Donbas bölgesindeki yıpratma kampanyası büyük olasılıkla çıkmaza doğru ilerliyor ve Moskova'nın 2023 yılında tüm bölgeyi ele geçirme hedefine sekte vuruyor" deniliyor.
Belgede, "Bu taktikler, Rus kuvvetlerini ve mühimmat stoklarını, Rus birimlerini yoracak ve Moskova'nın savaşa ilişkin hedeflerini zora sokacak ölçüde tüketebilir ve savaşın 2023'ün ötesine uzamasıyla sonuçlanabilir" ifadeleri de yer alıyor.
Rusya Savunma Bakanlığı konuya ilişkin açıklama talebini yanıtsız bıraktı. Moskova, belgelerin gerçek olup olmadığının bilinmediğini ve belgelerin amacının uyuşmazlık yaratmak olabileceğini kaydetti.
ABD Savunma İstihbarat Dairesi'nin bir değerlendirmesine göre Rusya, 189 bin 500 ila 223 bin arasında kayıp verdi. Bunların 35 bin 500 ila 43 bininin savaşta öldüğü, 154 bin ila 180 binininse yaralandığı tahmin ediliyor.
"Rusya/Ukrayna-Muharebe Sürdürülebilirliği ve Zayiat" başlıklı belgeye göreyse Ukrayna, 124 in 500 ila 131 bin kayıp verdi. Bunların 15 bin 500 ila 17 bin 500'ü çatışmalarda hayatını kaybetti, 109 bin ila 113 bin 500'ü yaralandı.
Bu rakamlar, hem Moskova hem de Kiev'in kamuoyuna açıkladığı ölü ve yaralı sayılarından 10 kat daha fazla.
Rusya da Ukrayna da askeri kayıplarına ilişkin zamanında veri açıklamıyor.
Rus Telegram uygulamasına yüklenen bir belge, Rusya'nın verdiği kayıpları az, Ukrayna'nınkileriyse çok gösterecek şekilde değiştirilmiş halini içeriyor. Aynı belgenin her iki versiyonunu da inceleyen Reuters, belgelerden birindeki sayıların açıkça değiştirilmiş olduğunu kaydediyor.
Verilerde ciddi açıklar olduğunu kaydeden Savunma İstihbarat Dairesi, "Rusya, Ukrayna'daki operasyonların desteklenmesi için eksilen ekipmanların ve personelin yerine yenilerinin konulması amacına erişemiyor" ifadelerini kullanıyor.
Ölü ve yaralı sayılarına ilişkin belgenin üzerinde ABD Genelkurmay Başkanlığı ve Savunma İstihbarat Dairesi'nin amblemleri bulunuyor.
Hem Rusya hem de Ukrayna'nın muharebe sürdürülebilirlik seviyesi "orta" olarak değerlendiriliyor. Bu, her iki tarafın da savaşa bir süre daha devam edebileceğine işaret ediyor.
Belgeler, bazı bölgelerde Rusya'nın sayısal üstünlüğü olmasına rağmen Ukrayna'nın daha fazla tank ve zırhlı personal taşıyıcıya sahip olduğunu gösteriyor.
Savunma İstihbarat Dairesi'ne göre Rusya, 2 bin 48 tank ve 3 bin 900 zırhlı personal taşıyıcı, Ukrayna ise 468 tank ve bin 20 zırhlı personal taşıyıcı kaybetti.
Kayıplara ilişkin belgeye göre Rusya'nın savaşçı ve hava savunması açısından üstünlüğü bulunuyor. Reuters, Rus kuvvetlerinin Ukrayna teçhizatına verdiği hasara ilişkin sayılarla çelişen verileri bağımsız olarak doğrulayamadı.
Belgeler ayrıca Washington'un Ukrayna'nın Rusya'nın içine, hatta belki de Moskova'ya yönelik saldırılarından duyulan kaygıları da gözler önüne seriyor. Bu kaygıların nedeni, bu tür saldırıların Çin'in tutumu üzerindeki etkileri.
Amerikan istihbarat değerlendirmesi olduğu görülen belgede, ”Çin, Ukrayna saldırıları yüksek stratejik değere sahip bir yeri ya da üst düzey Rus liderleri hedef alması durumunda daha güçlü yanıt verebilir ve büyük olasılıkla Rusya'ya sağlamaya istekli olduğu malzemelerin kapsam ve boyutunu arttırabilir” deniliyor.
Belgelere göre Sırbistan Ukrayna'yı silahlandırmayı kabul etti
Gizli bir Pentagon belgesinde Ukrayna savaşında tarafsız kaldığını kaydeden ve Rusya'ya yaptırım uygulamayı reddeden Sırbistan'ın Kiev'e silah tedarik etmeyi kabul ettiği ya da zaten silah gönderdiği belirtiliyor.
Avrupa hükümetlerinin Ukrayna'nın askeri eğitim ya da silah taleplerine verdiği yanıtların özetini içeren belge, "Gizli" ibaresi taşıyor. Belge üzerindeki bir diğer ibare olan "NOFORN" ise belgenin yabancı istihbarat daireleri ve ordularıyla paylaşımını yasaklıyor. 2 Mart tarihli belge, Genelkurmay Başkanlığı mührü taşıyor.
Reuters, bu belgenin de doğru olup olmadığını onaylayamadı.
Sırbistan Savunma Bakanı Milos Vucevic, bugün yaptığı açıklamada, belgede yer alan verilerin "doğru olmadığını" kaydetti.
Vucevic, "Sırbistan, ne Ukrayna'ya ne Rusya'ya ne de bu çatışmanın etrafındaki ülkelere silah satmıştır ya da satacaktır" dedi.
"Avrupa|Devam Eden Rusya-Ukrayna Çatışmasına Yanıt" başlığını taşıyan ve çizelge formatında olan ABD Savunma Bakanlığı belgesi, Ukrayna'nın askeri yardım taleplerine karşı 38 Avrupa hükümetinin aldığı "pozisyonları" listeliyor.
Çizelge, Sırbistan'ın Ukrayna kuvvetlerine eğitim vermeyi reddettiğini, ancak silah yardımı taahhüdünde bulunduğunu ya da hatta silah gönderdiğini gösteriyor. Belgede ayrıca Sırbistan'ın gelecekte de Ukrayna'ya silah tedarik edecek siyasi irade ve askeri beceriye sahip olduğu ayrıntısı bulunuyor.
Vucevic, açıklamasında, Sırbistan yapımı silah ve askeri teçhizatın Ukrayna çatışmasında "sihirli bir biçimde ortaya çıkıverebileceğini," ancak "bunun Sırbistan'la hiçbir ilgisi olmadığını" kaydetti.
Sırbistan Savunma Bakanı, "Birileri Sırbistan'ı açıkça çatışmanın içine çekmek istiyor ama biz politikalarımızı koruyoruz" dedi.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic'in makamı, Reuters'ın açıklama talebine yanıt vermedi. Ancak Sırbistan Dışişleri Bakanlığı, Ukrayna'ya silah tedarik edildiğine ilişkin iddiayı yalanlayan bir açıklama yaptı.
Sızdırılan belgelerle ilgili açıklama taleplerini daha önce de yanıtsız bırakan Pentagon, Reuters'ın belgelerin Sırbistan'la ilgili kısmına ilişkin sorusuna da yanıt vermedi.
Rusya'yla bağlar
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic'in hükümeti, Sırbistan'ın Rusya'yla olan derin tarihi, ekonomik ve kültürel bağlarına rağmen Ukrayna savaşında tarafsızlık ilkesine bağlı kalınacağını açıklamıştı.
Dış siyaset enstitüsü Jamestown Vakfı'ndan Doğu Avrupa uzmanı Janusz Bugajski, "Eğer bu belge gerçekse ya Vucic'in Rusya karşısındaki iki yüzlülüğünü ya da Ukrayna'ya silah göndermesi için Washington'un olağanüstü baskısı altında olduğunu gösterir" dedi.
ABD Adalet Bakanlığı belgelerin sızdırılmasına ilişkin soruşturma yürütürken Savunma Bakanlığı, Amerika'nın ulusal güvenliğine yönelik hasarı tespit etmeye çalışıyor.
Pentagon çizelgesi, Ukrayna'nın yardım talebine verilen yanıtları dört kategoride değerlendiriyor: eğitim ve silah yardımı taahhüdünde bulunan ülkeler, eğitim, silah ya da her ikisini de tedarik eden ülkeler, askeri beceriye sahip ülkeler ve gelecekte silah tedarik edecek siyasi iradeye sahip ülkeler.
Avusturya ve Malta, çizelgeye göre dört kategori için de "hayır" ibaresinin yer aldığı iki ülke.
Malta Dışişleri Bakanlığı, konuya ilişkin açıklama talebini yanıtsız bıraktı. Avusturya ise tarafsızlığının, Ukrayna çatışmasına askeri açıdan dahil olmasını engellediğini, Ukrayna'yı siyasi olarak desteklediğini ancak silah gönderemeyeceğini bildirdi.
Çizelge, Telegram'daki Rusya yanlısı bir kanalda bir Sırp silah üreticisinin Kasım ayında Kiev'e 122 milimetre karadan karaya Grad roketleri naklettiğine ilişkin belgelerin paylaşılmasından bir ay sonra açığa çıktı.
Belgeler arasında bir nakliye bildirimi ve Ukrayna hükümetine ait sertifika bulunuyor.
Rus devlet haber ajansı TASS, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova'nın sözlerine dayandırdığı haberinde, Moskova'nın Mart'ta Belgrad'dan iddia edilen nakliyelere ilişkin resmi bir açıklama talep ettiğini kaydetti.
Silah imalatçısı Krusik Corp, Ukrayna'ya roket ya da başka silah tedarik ettiği iddiasını reddetti. Vucic ise suçlamaları "kötü bir yalan" olarak tanımladı.
Vucic, Katar'a 5 Mart'ta yaptığı ziyaret sırasında, "Rusya ya da Ukrayna'ya herhangi bir silah ya da mühimmat ihracatında bulunmadık" ifadelerini kullandı.
Reuters, Telegram'da paylaşılan nakliye belgesinin gerçek olup olmadığını doğrulayamadı.
Vucic, uzun zamandır Sırbistan'ın Avrupa Birliği'ne katılma emelleriyle Moskova'yla olan sıkı bağlar arasında denge oluşturmaya çalışıyor.
Belgrad, Rusya'nın Ukrayna işgalini BM ve diğer uluslararası platformlarında kınamasına rağmen Sırbistan, Moskova'ya yaptırım uygulamayı reddeden çok az sayıda Avrupa ülkesinden biri.
Sırbistan, 2014'ten bu yana Rusya'nın işgal ettiği bölgeler dahil Ukrayna'yı bir bütün olarak tanıyor. Kiev ise nüfusunun çoğunluğu Arnavut olan Kosova'nın bağımsızlığını tanımayı reddediyor.(Kaynak:VOA)
(vş)
