Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Cinsiyet Eşitsizliği 2023 raporuna göre ekonomik katılım, fırsat eşitliği, eğitim, sağlık ve siyaset alanlarında kadın ve erkekler arasındaki farkın kapatılmasında sadece binde 3 oranında ilerleme kaydedildi.
İlerlemenin mevcut ortalama oranda devam etmesi durumunda cinsiyet eşitsizliğinin tamamen ortadan kalkması 131 yıl sürecek.
Türkiye, 146 ülkedeki verilerle hazırlanan Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’ndeki yerini 129’dan 124’e çıkardı; ancak Avrasya ve Orta Asya ülkeleri arasında en az ilerleme kaydedilen ülke oldu.
Cinsiyetler arasında sosyal, ekonomik ve siyasal alandaki farklarla ilgili incelemelerin sonuçlarının paylaşıldığı Küresel Cinsiyet Eşitsizliği raporu 2006 yılından bu yana yayınlanıyor.
Rapordaki güncel verilere göre, 146 ülkenin tamamı için 2023 küresel cinsiyet uçurumu puanı %68,4 oldu. Hem 2022 hem de 2023 raporlarında genel puan yüzde 68,1'di; yani geçen yılki rapora kıyasla 0,3 puanlık bir iyileşme kayda geçti.
2006 yılından bu yana raporda yer verilen 102 ülkedeki verilere bakıldığında, cinsiyetler arasındaki farkın kapatılması hususunda 17 yılda ortalama olarak yüzde 4 oranında bir ilerleme görüldü.
Raporda ‘Sağlık ve Hayatta Kalma’, ‘Eğitim’, ‘Ekonomik Katılım ve Fırsat’ ve ‘Siyasal Güçlenme’ başlıkları altında incelemeler yer alıyor.
Bu dört alan arasında, raporda yer verilen 146 ülkede cinsiyet farkının en fazla kapatıldığı alan yüzde 96 oranla sağlık oldu.
Bunu yüzde 95,2 oranla eğitim ve yüzde 60,1 oranla ekonomik katılım takip ederken, siyasal alanda eşitsizliğin giderilmesine yönelik ilerlemeler en son sırada kaldı.
Küresel çapta kadınlarla erkeklerin siyasal alanda güçlendirilmesi hususunda cinsiyetler arasındaki fark ortalama olarak sadece yüzde 22,1 oranında kapatılabilmiş durumda. Bu alandaki açığın kapatılması ise, mevcut hızla ilerlenmesi durumunda 169 yıl alacak.
Türkiye cinsiyet eşitliğinde 146 ülke arasında 124’üncü sırada
Avrasya ve Orta Asya bölgesindeki ülkeler kategorisinde yer alan Türkiye, incelenen tüm dört alanda cinsiyet eşitsizliğini ortalama olarak yüzde 63,8 oranda kapatmış durumda.
Endekste geçen yıl 129’uncu sırada yer alan Türkiye bu yıl 124’üncü sıraya yükseldi. Ancak raporda Azerbaycan, Belarus, Ermenistan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Tacikistan ve Ukrayna ile beraber değerlendirilen Türkiye, bu grup içinde cinsiyet eşitliğini yakalamada en geride kalan ülke oldu.
Avrasya ve Orta Asya’da Moldova, Belarus ve Ermenistan cinsiyet eşitsizliğini gidermede en fazla ilerlemeyi kaydederken, Azerbaycan, Tacikistan ve Türkiye bu bölgede cinsiyet eşitliği açısından en az başarı gösteren üç ülke oldu.
Bu üç ülkede cinsiyetler arasındaki uçurumun kapatılma oranı yüzde 70’in altında kalırken, bölgedeki diğer 7 ülke açığı yüzde 70’ten fazla oranda kapatmış durumda.
Raporda incelenen dört alanda Türkiye’deki son duruma bakıldığında, Ekonomik Katılım ve Fırsat konusunda Türkiye’de cinsiyetler arasındaki fark yüzde 50 oranında kapanmış görünüyor. Bu oran, eğitimde eşitlikte yüzde 98, sağlık ve hayatta kalma oranlarında yüzde 96,6 olarak belirlendi.
Küresel ortalamada olduğu gibi Türkiye’de de cinsiyetler arası eşitliği yakalamada en az ilerleme kaydedilen alan siyasal güçlenme alanı. Son verilere göre, Türkiye’de siyasal olarak cinsiyet eşitliği sadece yüzde 10,6 oranında yakalanabildi.
Türkiye, siyasal alanda eşitliği yakalama konusunda 118’inci sırada. Bu kategori altındaki verilere bakıldığında, mecliste kadın-erkek oranında 146 ülke arasında 110’uncu sırada yer aldığı, bakan pozisyonundaki cinsiyet eşitliği noktasında ise 134’üncü olduğu görülüyor.
İzlanda 14 yıldır listenin başını çekiyor
Cinsiyetler arası eşitliği yakalama konusunda henüz hiçbir ülke yüzde 100 oranında bir başarı sağlayabilmiş değil. Ancak 14 yıldır listenin ilk sırasında yer alan İzlanda’da kadın ve erkeklerin ekonomi, eğitim, sağlık ve siyasal alanlardaki farkı yüzde 91,2 oranında kapanmış durumda. İzlanda bu farkı yüzde 90’ın üzerinde kapatabilen tek ülke konumunda.
İzlanda’yı takip eden Norveç’te bu oran yüzde 87,9 olarak belirlenirken, üçüncü sıradaki Finlandiya’da yüzde 86,3, dördüncü sıradaki İsveç’te yüzde 81,5 ve beşinci sıradaki Yeni Zelanda’da yüzde 85,6 olarak kayıtlara geçti.
(vş)
