Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeceği kalmamıştır” açıklamasından iki gün sonra döviz kurları hızlı bir yükselişe geçti.

Amerikan Doları/Türk Lirası kuru yüzde 7’den fazla artarak 23,17 seviyesine gelirken, Euro/TL ise 7,6 artışla 25,1’e ulaştı.

Türk Lirası karşısında en yüksek değer kazanan para birimlerinden biri İngiliz sterlini oldu. Sterlin piyasa kapanışında yüzde 8,8 artışla 29 liradan işlem görüyordu.

Uzun zamandır kurun baskılandığını söyleyen ekonomistler, bu durumun şaşırtıcı olmadığında birleşiyor.

Prof. Yakup Küçükkale: “Türkiye’nin rezervleri tükendi, düşük kuru bırakmalıyız; hareketlilik bundan kaynaklanıyor”

Ekonomistler, “kurala dayalı, öngörülebilir bir Türkiye ekonomisi” vadeden yeni bakan Şimşek’in, halefi Nureddin Nebati’nin Türkiye için öngördüğü “heterodoks ekonomi politikalarından” uzaklaşmasının mecburi olduğunu ve bunun da ilk işaretinin kurlarda görüldüğünü vurguluyorlar.

VOA Türkçe’nin konuştuğu Karadeniz Teknik Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyesi Yakup Küçükkale, “Bakan Şimşek, ‘rasyonel zemine döneceğiz’ diyerek ‘daha önce uygulanan politikalar irrasyoneldi’ demiş oldu. Bu cümle bile dönüşümün işareti. Türkiye’nin rezervleri tükendi. Meteliğe kurşun atıyoruz, döviz ihtiyacımızı ihracat karşılayamaz ancak sıcak parayla çözebiliriz bu sorunu. Bunun için iki şey gerekiyor. Birincisi dövizin hak ettiği değeri bulması lazım, baskılanmış kur dövizin Türkiye’ye gelmesinin önünde engel. Düşük döviz kurunu bırakmamız gerekiyor. Zaten hareketlilik bundan kaynaklanıyor” dedi.

Dolar kurunun hangi seviyelere yükseleceği hakkında tahmin yapmak için erken olduğunu söyleyen Profesör Küçükkale, bunun için 22 Haziran’da yapılacak Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun (PPK) alacağı kararları beklemek gerektiğini ancak o güne kadar kurun yükselmesinin mümkün olduğunu dile getirdi.

Prof. Selva Demiralp: “Kurun müdahaleler çıktığı zaman olması gereken seviyeleri görüyoruz”

Koç Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden Selva Demiralp de iki hafta sonra yapılacak PPK toplantısına işaret ediyor.

VOA Türkçe’nin konuştuğu Prof. Demiralp, “Kurun kontrollu bir şekilde serbest bırakılmadığını görüyoruz. Bu da aslında bize bu zamana kadar yani seçim öncesi gördüğümüz kur seviyelerinin aslında serbest piyasadan uzak tutulan bir seviye olduğunu gösteriyor. Şu anda biz o müdahaleler devreden çıktığı zaman olması gereken seviyeleri görüyoruz ki buna ‘adil seviye’ deniyor. Doların Türk Lirası karşısında oraya yükseldiğini göreceğiz. O seviyeye dair bir rakam vermek zor. Ama benim tahminim 22 Haziran’daki Merkez Bankası toplantısında bir faiz artışı gelecek. O zamana kadar kurun serbest piyasa seviyeleri görülecek, tartılacak. O faiz artışı ile beraber bir parça aşağı düşüp makul seviyelerde istikrar kazanacak diye düşünüyorum. Ama faizin kaç puan artacağı da çok önemli” dedi.

Borsa yüzde 3,2, tam altın yüzde 7,9 arttı

Bu arada dövizdeki hareketlilik Borsa İstanbul’u olumlu etkiledi.

Pazartesi günü yeni haftaya 5114 puandan başlayan BİST 100 Endeksi, Salı gününe göre yüzde 3,25 artış göstererek gün sonunda 5565 puanı gördü.

Altında da yükseliş sürüyor.

Yaz ayları Türkiye’de nikah ve düğünlerin en fazla olduğu dönem. Bu dönemlerde geleneksel olarak altına talep de artıyor. Talebin de canlı olduğu Haziran ayında dövizde yaşanan olağandışı artış tam altın fiyatında da yüzde 7,92 yükselişe neden oldu. Tam altın serbest piyasada 9 bin 760 liradan satılıyor.

Türk Lirası’nda rekor değer kaybını uzmanlar nasıl değerlendiriyor?

Türkiye’de döviz kurunun hızla yükselişe geçmesi ve liranın ABD Doları karşısında yüzde 7 değer kaybetmesi uluslararası piyasaların ve uzmanların yakın takibinde.

Türk Lirası’ndaki rekor değer kaybı Merkez Bankası ve kamu bankaları aracılığıyla seçim öncesi kura yapılan müdahalenin gevşemeye başladığının bir işareti olarak yorumlandı. Bazı uzmanlar durumu lira krizinin başlangıcı olarak niteledi.

Uzmanlar hem döviz kurundaki yükselişi hem de Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı’na atanmasının ardından para politikasında değişiklik beklentisini Reuters haber ajansına değerlendirdi.

Londra’da bulunan mali piyasalar danışmanlık şirketi In Touch Capital Markets’ın üst düzey döviz analisti Piotr Matys, yaşanan keskin düşüşün, liranın daha serbest işlem görmesine izin verildiğinin bir göstergesi olarak tanımladı.

Piotr Matys, “Seçimlerin ardından Erdoğan yönetiminin lirayı yapay şekilde istikrarlı tutmaya yönelik taahhüdü daha zayıf. Aslında döviz kurunun Türkiye’de çok yüksek enflasyon ve son derece gevşek olan para politikası gerçeğine uyum sağladığına tanık oluyoruz” dedi.

Merkezi Londra’da bulunan makroekonomik öngörü ve danışmanlık şirketi TS Lombard’ın makro strateji uzmanı Jon Harrison da, “Beklendiği gibi para politikasında gerçekten bir değişim olursa, o zaman Ortodoks yaklaşım faiz oranının arttırılması öncesinde piyasaya liranın asıl değerini bulmasına izin verilmesi olacaktır. Ancak Erdoğan’ın ekonomik politikada önceki müdahale yaklaşımını tamamen terk edeceği konusunda şüpheliyim ama göreceğiz” değerlendirmesinde bulundu.

“Kalıcı değişiklik olmazsa Türkiye devalüasyon ve tırmanan enflasyon sarmalına girebilir”

Merkezi Almanya’nın Frankfurt kentinde bulunan emlak bankası Commerzbank’ın döviz araştırmaları başkanı Ulrich Leuchtmann yaşanan durumun “lira krizinin başlangıcı” olabileceği görüşünde.

Ulrich Leuchtmann, “Kalıcı bir değişiklik görmediğimiz sürece, Türkiye devalüasyon ve yükselen enflasyon sarmalına girebilir. Bunun nerede sonlanacağını kestirmek zor. Piyasalar bir noktada sorunların IMF’ten başka bir çare kalmayacak şekilde büyümesi halinde durumu değerlendirecektir. Ancak o zamana kadar Türk Lirası’nın asıl değerini hesaplamak imkansız” şeklinde konuştu.

Geçtiğimiz günlerde Türkiye için önümüzdeki bir yıl içindeki döviz öngörüsünü revize ederek yükselten ABD yatırım bankası Goldman Sachs’ın küresel piyasalar analisti Teresa Alves, öngörülerini ABD Doları’nın 12 aylık sürenin sonunda 28 olacağı yönünde güncellediklerini hatırlattı; ancak koşullara göre bu seviyeye daha erken gelinebileceği uyarısında bulundu.

“Maliyetli müdahalelerden vazgeçildiğinin işareti”

Dinamik Yatırım’ın baş ekonomisti Enver Erkan da döviz kurundaki yükselişi yeni ekonomi yönetiminin daha geleneksel ekonomi politikalarına dönüş kapsamında “maliyetli müdahalelerden vazgeçtiğinin işaretleri” olarak yorumladı.

Enver Erkan, “Kamu bankaları muhtemelen Türk Lirası’nı savunmak üzere yapmış olduğu döviz satışlarını durduruyor. Bu nedenle Türk Lirası hızla değer kaybediyor” dedi.

Yatırım stratejisti Tunç Şatıroğlu da Türk Lirası’ndaki hızlı değer kaybını ve dövizdeki yükselişi benzer şekilde değerlendirerek yabancı yatırımcının gelebileceği beklentisine dikkat çekti.

Merkez Bankası ne yapacak?

Reuters’a konuşan borsacılar Merkez Bankası’nın döviz ve altın rezervlerindeki düşüşün geçen hafta itibariyle durduğunu ve toparlanmanın başlayabileceğini belirterek, “Varış noktası her gün daha da netleşiyor. Liranın değerinin piyasa koşulları tarafından belirlendiği bir yöne gidiyoruz” diyor.

Merkez Bankası’nın bir sonraki para politikası toplantısı 22 Haziran’da. Ancak bazı analistler Merkez Bankası’nın faiz oranlarını artırmak üzere acil bir toplantı yapabileceği ihtimalini de gündeme getiriyor.

Commerzbank’ın döviz araştırmaları başkanı Ulrich Leuchtmann, politika faiz oranında acil bir artışın son derece olası olduğunu ve bunun kısa vadede piyasalara istikrar sağlayabileceğini belirtiyor.(Kaynak:Hilmi Hacaloğlu/VOA)

(vş)