Virüsün modern dünyadan izole bir biçimde yaşayan ve bağışıklık sistemleri şehirlerde yaşayanlara göre daha hassas olan yerli topluluklara kadar ulaşmasıyla, hem sayıları her geçen gün azalan yerli toplulukların yok olma riskinin arttığı hem de topraklarını terk etmek zorunda kalarak şehirlere göçen yerlilerin yaşam koşullarını zorlaştırdığı bildiriliyor.
Latin Amerika ve Karayipler Yerli Halkları için Kalkınma Fonu (FİLAC) yöneticilerinden Myrna Cunningham, pandeminin yerli nüfus üzerinde yarattığı tahribata ilişkin “Çok sayıda yerli yaşamını yitirdi. Sağlığa ve teknolojik imkansızlıklardan dolayı (uzaktan) eğitime erişimde çok ciddi sorunlar yaşanıyor. Yerli nüfusun ekonomik sıkıntıları çok daha arttı keza şehirlerde yaşayan yerliler genelde pandemiden en fazla etkilenen sektörlerde çalıştığı için birçoğu işini kaybetti. Kırsal kesimlerde yaşayanların da karantina koşullarında ürünlerini şehirlere götürememeleri mevcut sorunlarını artırdı” diyor.
“Pandemiden en çok Amazon yerlileri etkilendi”
FİLAC’a göre pandemiden en fazla etkilenen yerliler, Amazonlar bölgesinde yaşayan topluluklar oldu. Sayıları 1 milyonu bulan ve farklı diller konuşan 400 etnik gruba ev sahipliği yapan Amazonlar’da 1 milyon civarında Kızılderili yaşıyor.
Yer altı ve yer üstü zenginliklerinin bulunduğu topraklarda yaşadıkları için tarih boyunca şiddete ve Avrupa’dan yeni kıtaya ulaşan salgın hastalıklara maruz kalan birçok yerli topluluk bugün de pandemiden dolayı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
Cunningham, yerli topluluklarda virüs kaynaklı ölümlerin başta Güney Amerika ve Meksika’da olmak üzere birçok kabileyi tehdit ettiğini ancak özellikle yerli kültürünü ve dilini bilen yaşlı ölümlerinin, dilin ve kültürün devamlılığını riske attığına dikkat çekiyor. Dünya Bankası verilerine göre bugün yüzden fazla yerli dili yok olma tehlikesi yaşıyor.
Ayrıca karantina döneminde bazı bölge hükümetlerinin yerli toplulukların yaşadığı toprakları şirketlere ya da kişilere tahsis ettiğini belirten Cunningham, (Kolombiya, Venezuela ve Brezilya gibi ülkelerde) yasadışı maden işletmeciliği ve uyuşturucu trafiği yapan gruplarla yaşam alanlarını korumak isteyen yerliler arasında çatışmalar yaşandığını ve bazı yerli toplulukların göç etmek zorunda kaldığını belirtiyor. Örneğin Brezilya’da, Yerli Misyoner Konseyi’nin (CIMI) açıkladığı verilere göre 2020 yılında topraklarının istilasına direndiği için öldürülen yerli sayısı, bir önceki yıla göre yüzde 63 artarak 182’ye yükseldi.
Bölgede artan cinayetlerin yerlilerin yaşam alanlarında yeni tarım alanları açmak, değerli ağaçların kesimi ve yasadışı altın çıkarma gibi faaliyetlerde bulunmak için yapıldığı bildiriliyor.
Yerli örgütleri Latin Amerika ve Karayipler’de ikamet eden 725 farklı etnik grubun pandemiden önce de sağlığa erişim, şiddet, yoksulluk ve iklim değişikliklerine bağlı olarak yaşadığı sorunların salgınla birlikte arttığına dikkat çekiyor ve bölge hükümetlerine yerlileri, yerli kültürünü ve dillerini korumak için eyleme geçmeleri çağrısında bulunuyor.
(vş)
