Çocuklara yönelik istismarın ortaya çıkması için, hem sağlık hem de yargı sisteminde iş birliğinin hayata geçmesi gerekiyor. Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hakları (CİSÜ) Platformu, çocuk istismarı alanında yaşanan mağduriyetlere dikkat çekerek, hukuk ve sağlık kurumlarının istismar yaşayan çocuklara özel olarak yeniden yapılanması gerektiğine dikkat çekti. CİSÜ Platformu Üyesi Kadınlara Hukuki Destek Merkezi’nin (KAHDEM) Avukatı Habibe Yılmaz Kayar, yasa uygulayıcılarının sanki mağdur yargılanıyormuş gibi mağdur üzerinden kriterler uygulamaktan kaçınmalarının gerektiğini ifade ederken, Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı (TAPV) Proje Koordinatörü Ayşe Tek ise sağlık sisteminde yer alan tüm profesyonellerin çocuk ihmal ve istismarına ilişkin eğitimler almaları gerektiğini dile getirdi.
Mağdur bir defa dinlenmeli
Kayar, çocuğun cinsel istismarı vakalarında başvuru ve devam eden süreçlerin bir avukat eşliğinde yapıldığında sürecin daha etkin işlediğine değinerek, “Önce Üniversite Adli Tıp Ana Bilim Dalına başvurarak, konuyla ilgili yetkin uzmanlar aracılığıyla çocuğun beyanının rıza dahilinde kaydedilerek tüm delillerin ruhsal ve fiziksel-tıbbi tespitinin yapılması sağlanıyor. Düzenlenen rapor ile savcılığa suç duyurusunda bulunulmasının süreci hızlandırdığını ve etkinleştirdiğini görüyoruz. Mağdurun sadece bir defa beyanının alınması ve elde edilen kaydın her aşamada ileri sürülmesi büyük önem taşıyor” dedi.
Çocukların Cinsel Suistimal ve Cinsel İstismara karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi ve İstanbul Sözleşmesi’nin uygulanması için çaba gösterilmesi gerektiğini dile getiren Kayar, “Standartlar bu sözleşmelere göre oluşturulmalıdır. Hem avukatların hem de yasa uygulayıcıların sözleşme standartları konusunda eğitiminin ve duyarlılığının artırılması şart. Yasa uygulayıcılarının kalıp ve önyargı niteliğindeki ölçülere göre karar vermekten ve sanki mağdur yargılanıyormuş gibi mağdur üzerinden kriterler uygulamaktan kaçınması gerekiyor” diye konuştu.
İstismar hassasiyeti arttı
Cinsel istismar vakalarında çocukların yakınlarına zarar verileceğine ve teşhir edileceğine dair endişe duymaları ve kendilerini suçlama eğilimi nedeniyle şikâyet etmekten çekindiklerini belirten Kayar, son dönemde ebeveynlerin bu konudaki hassasiyetinin ve farkındalığının arttığını, eskiden çocuğun suçlanması eğilimi fazlayken artık çocuğa destek verme eğiliminin arttığını ifade etti. Kayar, dijitalleşen ortamda çocukların ve gençlerin çok fazla saldırıya maruz kaldığını genç kadın ve çocuklar için dayanışma ağına ihtiyaç olduğunu vurguladı.
Sağlık Bakanlığı istismar eğitimleri vermeli
Şiddete Maruz Kalan Kadınlara Yönelik Sağlık Hizmet Mekanizmalarının Güçlendirilmesi Projesi Koordinatörü ve Sosyal Hizmet Uzmanı Ayşe Tek de çocuk ihmal ve istismarı özelinde özellikle tıp alanında standardizasyonu olan, çocuk hakları ve çocuğun korunması odağında eğitimlerin olması ve yaygınlaştırılması gerektiğini söyledi. “Çocukla iletişime geçen ve istismar bulgularını saptayan doktorun çocuğa karşı yaklaşımı ve kuracağı dil, çocuğa zarar vermeyen, çocuğun yeniden travmatize edilmesini önleyici bir dil olmalı” ifadesini kullanan Tek, özellikle hastanedeki doktorların, hastanede çalışan sosyal hizmet uzmanı ile multidisipliner bir çalışma kurgulaması gerektiğini belirtti. Tek, “Sağlık Bakanlığı çocuk koruma politikasını merkezden taşraya; birinci basamaktan üçüncü basamağa benimseyerek gerekli eğitim ve kurumlar arası koordinasyonu da sağlayarak uygulamalı. Eğer çocuk yakınları tarafından istismar edildiyse çocukla mahrem ve gizlilik çerçevesinde; onunla güven ilişkisi kurarak, çocuğun üstün yararı ilkesine bağlı kalarak süreci yürütmek gereklidir. Çocuk hakları bağlamında, ihmal ve istismarla mücadelede yapılabilecek en büyük ihlallerden biri istismarcıyla işbirliği kurmak olur. Çocuğun üstün yararı ilkesini sağlık sisteminde de yerleştirmek için hastanede çalışan sağlık personeli çocuk ihmal ve istismarı konusunda yetkin sosyal hizmet uzmanıyla vaka yönetimi yapmak üzere işbirliğinde olmalıdır” dedi.
CİSÜ Hakkında
CİSÜ Platformu, cinsel haklar ve üreme haklarının temel insan hakları kapsamına girdiği kabulüyle; cinsel sağlık ve üreme sağlığı haklarına ve hizmetlerine hiçbir ayrımcılık olmadan erişimi desteklemek üzere çalışan; ulusal ve yerel sivil toplum örgütleri, akademik kurumlar, meslek örgütleri ve akademisyenlerin bir araya gelerek bireyin özel hayatında ve kamusal alanda ortak savunuculuk çalışmaları gerçekleştirilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. CİSÜ Platformu 2013-2018 yılları arasında Kahire +20 ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Platformu adıyla çalışma yürütmüştür. Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu tarafından yürütülen Sivil Toplum Ağlar ve Platformlar Destekleme Programı tarafından desteklenen “Türkiye’de Üreme Hakları ve Sağlığı Platformunun Güçlendirilmesi” projesi kapsamında 2020 yılı şubat ayı itibariyle Platform çalışmaları yeniden aktive olmuştur. Platform cinsel sağlık ve üreme sağlığı, aile planlaması, kadın sağlığı, halk sağlığı, toplumsal cinsiyet eşitliği, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, engellilik, sığınmacı ve mülteciler, gençlik ve hukuk alanında çalışmakta olan sivil toplum kuruluşları ve bireysel üyelerden oluşmaktadır.
(vş)
