Anayasa Komisyonu´nun anayasa mesaisi sona erdi. Komisyon, görüşmelerine 20 Aralık´ta başlanan ve AKP´li 316 milletvekilinin imzası bulunan Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapan Kanun Teklifi´ni kabul etti.

Komisyon çalışmalarının son gününde verilen değişiklik önergeleri ile , seferberlik hali de OHAL nedenleri arasına alındı ve   Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanının, bu halin gerekli kıldığı konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabileceğine dair düzenlemede de değişikliğe gidildi. Buna göre, olağanüstü hallerde çıkarılabilecek cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağan dönem kararnamelerinin tabi olduğu sınırlamalara bağlı olmayacak. Cumhurbaşkanı, olağanüstü hallerde, bu halin gerekli kıldığı konularda temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevlere yönelik sınırlamalara da tabi olmaksızın, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek. 

TBMM internet sitesinde yer alan duyuruya göre  TBMM Başkanlığına 10 Aralık´ta sunulan teklifin, bazen gece yarısını geçen, bazen sabahı bulan, zaman zaman sert tartışma ve kavgaların yaşandığı görüşmeleri, komisyonda 9 gün sürdü. Teklifin tümü üzerindeki değerlendirmeler, aralıksız 5 gün yapıldı. 

Meclis Başkanlığına 21 madde olarak sunulan teklif, önergelerle 18 maddeye indi. 

Görüşmelerin en uzun mesaisi, son gün oldu. Komisyon, teklifi kabul etmek için son gün yaklaşık 17 saat çalıştı. 

KOMİSYON ÇALIŞMALARINDA SON SAATLERDE NELER OLDU?

12. Maddenin kabulünden sonraki Komisyon çalışmalarında CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Selin Sayek Böke´nin Anayasa Komisyonundaki konuşmasını slaytla yapması tartışmaya neden oldu. 

Böke´nin sunumunun başında, ekrandan yansıyan "Türkiye yol ayrımında, diktatörlük mü, demokrasi mi, yoksulluk mu, refah mı?" yazısına, AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, "Sayın Başkan lütfen kaldırın, olmaz böyle şey. Doğru bir şey değil. Burada sadece anayasa yansıtılacak." diyerek karşı çıktı. 

Komisyona başkanlık eden AKP Aydın Milletvekili Abdurrahman Öz, kendisine ekonomik verilerin yer aldığı slayt olduğunun söylendiğini ancak metnin konuşmayla uyumlu olmadığını belirtti. 

CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, "Elitaş´tan talimat alma." demesi üzerine Öz, "Gerekirse alırız da." diye karşılık verdi. 

AKP Bursa Milletvekili İsmail Aydın da Öz´e, "Yeni bir usul geliştiremezsiniz, kaldırın." diye tepki gösterdi. 

Konuşmasının sonuna doğru Böke´nin slayt sunumunun kapatılmasına, CHP milletvekilleri alkışlayarak karşı çıktı. 

Böke, konuşmasında ise teklifin, demokrasiyi ortadan kaldırdığını öne sürerek, "Çok aceleniz var, fazla konuşulmasın, tartışılmasın istiyorsunuz. Cumhuriyet ve demokrasiyi ortadan kaldırıp kaldırmamaya dair bir tartışma. Teklif, cumhurbaşkanına bu Gazi Meclisi fesh etme yetkisi veriyor. Cumhurbaşkanı ve Meclis seçimi aynı anda yapılırsa, yasamanın iradesini yürütmeye tabi tutuyor. Yasamanın yürütmeyi denetleme mekanizmalarını tamamen ortadan kaldırıyor. Meclisin yasama yetkisi fiilen gasp edilerek, yasama yetkisi saraya devrediyor." değerlendirmesinde bulundu. 

TBMM İçişleri Komisyonu Başkanı, AKP  Kahramanmaraş Milletvekili Celalettin Güvenç ise teklifle, lider sultasının biteceğini, partilerin kapanmayacağını, muhalefet partilerinin, her seçimde yenilenmesinin kaçınılmaz olacağını söyledi. 

Güvenç, gelecek 50 yılda Türkiye´nin ya küresel aktör olacağını, dünya birinci liginde oynayacağını ya da makus talihine boyun eğeceğini belirtti. 

Anayasa değişikliği teklifinin, "Olağanüstü Hal Yönetimi" başlıklı maddesi, değiştirilerek kabul edildi. 

Anayasa Komisyonu´ndaki görüşmelerde, CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, konuşma süresine dair komisyonun bir karar alıp almadığını sordu. 

Komisyonun katip üyesi, AKP  Çankırı Milletvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu´nu kınayan Altay, "Divan olarak nasıl laf atabilirsiniz, hatip kadar siz konuştunuz orada. Babanızın çiftliği gibi yönetemezsiniz, yeter artık, yeter..." diyerek bağırdı. 

Komisyonu yöneten, Sözcü Abdurrahman Öz´ün çok gergin olduğunu savunan Altay, "Gergin olmayın, burayı germeyin." dedi. Öz de gergin olmadığını dile getirdi. 

AKP  Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş da Altay ile aynı fikri paylaştığını, komisyonun iradesine hakim olduğunu, süreye dair bir sınırlama koyması gerektiğini ifade etti. 

Öz, AKP´den 1, HDP´den 2, CHP´den de 4-5 milletvekilinin söz aldığını, bunun oturmuş bir uygulama olduğunu kaydetti. Öz, AKP´li milletvekilleri konuştuğunda, 5. dakika sonrasında bazen göz göze gelerek, bazen fiili uyarıda bulunduğunu, diğer milletvekillerine de ilk 10 dakikada bir şey söylemediğini vurguladı. 

TBMM İdare Amiri, AKP Ankara Milletvekili Ahmet Gündoğdu, önlerinde tarihi fırsatı değerlendirmek için yeni anayasa paketinin durduğuna dikkati çekti. Gündoğdu, eleştirilerin saygın olduğunu ancak ön kesici olmak yerine, bir önergeye dönüşmesi, madde önerisi haline getirilmesi halinde katkıyı daha fazla artıracağını anlattı. 

Gündoğdu, CHP ve HDP´nin, vicdanlarıyla baş başa kaldığında, bu sisteme oy vereceğini beklediğini söyledi. 

Konuşmaların ardından teklifin 13. maddesi, önergeyle değiştirilerek kabul edildi. 

Önergeye göre, seferberlik hali de OHAL nedenleri arasına alındı. 

Cumhurbaşkanı, tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinin yanı sıra savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde OHAL ilan edebilecek. 

OHAL süresi, 6 ayı geçmeyecek. 

Olağanüstü hal ilanı kararı verildiği gün Resmi Gazete´de yayımlanacak ve aynı gün TBMM´nin onayına sunulacak. 

TBMM tatildeyse derhal toplantıya çağrılacak. Meclis, gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilecek, uzatabilecek veya olağanüstü hali kaldırabilecek. Cumhurbaşkanının talebiyle TBMM her defasında 4 ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilecek. Savaş hallerinde bu 4 aylık süre aranmayacak. 

Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile Anayasa´nın 15. maddesindeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenecek. 

Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanının, bu halin gerekli kıldığı konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabileceğine dair düzenlemede, verilen önergeyle değişikliğe gidildi. Buna göre, olağanüstü hallerde çıkarılabilecek cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağan dönem kararnamelerinin tabi olduğu sınırlamalara bağlı olmayacak. Cumhurbaşkanı, olağanüstü hallerde, bu halin gerekli kıldığı konularda temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevlere yönelik sınırlamalara da tabi olmaksızın, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek. 

Bu kararnameler Resmi Gazete´de yayımlanacak, aynı gün Meclis onayına sunulacak. 

Savaş ve mücbir sebeplerle TBMM´nin toplanamaması hariç olmak üzere olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri 3 ay içerisinde Mecliste görüşülüp, karara bağlanacak. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkacak. 

Tekliften verilen önergeyle 14 ve 15. maddeler çıkartıldı. 

Buna göre, kamu tüzel kişiliğinin, kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulması ve üst düzey kamu görevlilerinin atanmalarına ilişkin usul ve esasların Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleneceğine dair hüküm metinden çıkartıldı. 

Merkezi idare kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının, kuruluş, görev, yetki ve sorumlulukları Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleneceğine dair 15. madde de önergeyle metinden çıkartıldı. 

Böylece 21 madde olarak sunulan teklif, 18 maddeye indi. 

Anayasa Komisyonu´nda, anayasa değişiklik teklifinin disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemelerin kurulamayacağı ancak savaş halinde askerlerin görevleriyle ilgili işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemelerin kurulabileceğine dair madde kabul edildi. 

CHP Grup Başkanvekili Levent Gök, teklifle tartıştıkları konunun, Erdoğan olmadığını ifade ederek, bu yetkiler CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu´nda da olsa buna karşı çıkacaklarını kaydetti. 

Gök, ayrıca Meclis Başkanı İsmail Kahraman´a geçmiş olsun temennisinde bulundu. 


Görüşmelerin ardından teklifin 16. maddesi kabul edildi. Buna göre, disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak. Ancak savaş halinde askerlerin görevleriyle ilgili işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek. 

Bu maddenin kabulünden sonra Anayasa Komisyonunun anayasa mesaisi sona erdi.