MMO, açıklamasında, şunlar kaydedildi:
"6 Şubat 2023 tarihinde Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü verilerine göre Sofalaca-Şehitkamil-Gaziantep’te 7.7 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiş; ardından Ekinözü-Kahramanmaraş merkezli 7.6 büyüklüğünde bir deprem daha yaşanmıştır. Depremler Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu İç Anadolu ve Akdeniz Bölgelerini kapsayan geniş bir alanı etkilemiştir.
20 Şubat 2023 tarihinde ise Büyükçat-Samandağ-Hatay’da 6.4 büyüklüğünde bir deprem daha meydana gelmiştir. Sığ odaklı olan deprem Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde hissedilmiş; Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde yaşayan yaklaşık 14 milyon yurttaş depremden etkilenmiştir.
Resmi verilere göre bugüne kadar toplam 42.310 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir.
Afetlerde kaybettiğimiz yurttaşlarımızı saygıyla anıyor; yaralıların iyileşmesini ve yaraların bir an önce sarılmasını diliyoruz.
Depremlerin olduğu ilk günden itibaren bölgede afet sonrası müdahale ve tespit, iyileştirme süreçleriyle ilgili çalışmalar başlatılmıştır. Bu çalışmaların yanı sıra 11-16 Şubat 2023 tarihleri arasında, Mimarlar Odası Merkez Yönetim Kurulu tarafından oluşturulan heyet tarafından bölgede yerinde yapılan inceleme ve tespitler ışığında “Mimarlar Odası 6 Şubat 2023 Depremleri Tespit ve Değerlendirme Raporu” hazırlanmıştır.
Mimarlar Odası olarak, sahip olduğumuz mesleki uzmanlık ve toplumsal sorumluluklarımız kapsamında; sağlıklı ve güvenli kentleşme ve yaşam çevrelerinin oluşturulması amacıyla kamu ve toplum yararı doğrultusunda hazırlanan raporu değerli kamuoyumuzla paylaşıyoruz ."
Raporun sonuç bölümünde ise şu değerlendirmeler yapıldı:
"Depremlerin ardından bölgede yapılan inceleme ve değerlendirmeler sonucunda; depremlerin etkilerinin Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya’da daha yoğun yaşandığı gözlenmiştir. Bu kentlerde ise bölgede imar affı kapsamında düzenlenen yapı kayıt belgelerinin %43’ünün, 126 bin yapı kayıt belgesinin, bu illerde verildiği görülmektedir. Devlet tüm yurttaşlara eşit, sağlıklı, güvenlikli yaşama koşullarında nitelikli yaşam çevreleri sağlamakla yükümlüdür. Salgın, afet ve kriz koşullarında başarılı iyileşme süreçleri için alınacak önlemlerin bilimsel ilkeler ve gerçeklerle, toplum yararı gözetilerek oluşturulması; afet yönetimi hakkında geliştirilecek politikaların bilim insanlarını, meslek odalarını, akademik kuruluşları ve ilgili uzmanlıkları dikkate alarak oluşturulması zorunludur. Bugüne kadar pek çok yurttaşın hayatına mal olmuş ve olmaya devam eden, büyük yıkımlara ve kayıplara sebep olan rant odaklı planlama, kentleşme ve yapılaşma politikaları terk edilmelidir. Bu bağlamda bölgenin tarihsel ve kültürel yerleşim alanlarına, jeolojik yapısına, doğal kaynaklarına, ulaşım olanaklarına ilişkin gerekli çalışmaların ilgili tüm kurum ve kuruluşlar, meslek odaları, üniversiteler ve sivil demokratik toplum kuruluşlarıyla birlikte yapılması ve plan uygulamalarının bu temelde yeniden ele alınması zorunludur.
Bölgede yapılan gözlem ve incelemeler kapsamında, kentsel alanlarda yaşanan yapısal hasarların başlıca nedenleri geçmişte yaşanan deprem hasarlarına benzer biçimde; • Afet verileri dikkate alınmaksızın yapılan imar planları ve plan tadilatları, • İmar affı yoluyla kaçak yapılaşmanın teşvik edilmesi, imar kurallarına aykırı proje ve uygulamalar, kaçak yapılar • Tarım arazilerinin ve taşıma kapasitesi düşük zeminlerin yapılaşmaya açılması, • Nitelikli mimarlık, mühendislik ve planlama hizmetlerinin yapı üretim ve denetim sürecinden dışlanması, • Mesleki uzmanlık alanlarında teknik eleman yetersizliği ve denetim eksikliği, • Yapı-zemin ilişkisinin kurulamaması, yapının yüküne uygun olmayan zeminlerde inşaat yapılması, • Yüksek katlı yapılarla yapı yükünün artırılarak zemin-yapı ilişkisinin bozulması, • Zemin sıvılaşması, • Uygun temel seçimi yapılmamasından kaynaklanan hasarlar, • Sismik yükleri dikkate almayan mimari ve taşıyıcı sistem tasarımlarının yapılması, • Hatalı malzeme seçimi, işçilik ve uygulamalar, • Düşük beton kalitesi, • Düz donatı kullanımı ve yetersiz donatı sayısı, • Gereken önlemler alınmadan asmolen ve kirişsiz döşemelerin kullanılması, • Kullanım sürecinde yapılan müdahalelerden oluşan hasarlar, • Yapıların giriş-zemin katlarında yer alan ticari fonksiyonlar (market, galeri, ofis vb işlevler) nedeniyle yapılan tadilatlar, geniş açıklıklar, asma katlar ve farklı kat yükseklikleri nedeniyle yumuşak kat ve kısa kolon etkisinin oluşması, • Bitişik yapı düzeninde gerekli düzenlemelerin yapılmaması nedeniyle çekiçleme etkisinin ortaya çıkması, olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapısal hasara ve kayıplara neden olan bu uygulamalardan vazgeçilmesi gerekmekte olup, deprem sonrası iyileşme süreçlerinde;
• Mimarlar Odası, TMMOB’ye bağlı ilgili meslek Odaları ile yerel ve merkezi idarelerin; bölgeye yönelik inceleme ve çalışmalarını işbirliği ve koordinasyon içinde sürdürmesinin sağlanması, • Bölgede yaşanan olumsuzluklar ve deneyimler dikkate alınarak afet yönetimi ve koordinasyonunun nitelikli hale getirilmesi, • Geçmişte yaşanmış olan tüm afetlerin deneyim ve birikiminin, ilgili kuruluşların kurumsal hafızasının gelecek nesillere aktarılması için çalışmalar yürütülmesi, • Kırsal alanda ve köy yerleşmelerinde bulunan geleneksel yapıların ve toplumsal yaşamın korunması için gereken önlemlerin alınması, • Bölgede toplumsal, sosyal yaşamın ve ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesi için önlem alınması, • Bölgede yer alan doğal çevrenin, Hatay Milleyha Kuş Cenneti ve çevresi başta olmak üzere, yıkılan yapıların yıkıntı ve atıklarından korunması, gibi önemli konu ve başlıkların dikkate alınması gerekmektedir. Geçmişte yaşanan depremler sonrasında kamuoyuyla paylaşılan değerlendirme ve tespitlerde de belirtildiği üzere; bölgede yaşanan yıkımın temel etkenlerinin plansız yapılaşma, toplumun nitelikli mimarlık ve mühendislik hizmetlerine erişiminin sağlanamaması, eksik ve kalitesiz malzeme kullanımı, kamu adına yürütülmesi gereken yapı denetim sürecinin özelleştirilerek işlevsizleştirilmesi, yerel yönetimlerin ve merkezi idarenin kamusal denetim görevlerini yerine getirmemesi, imar affı gibi uygulamalarla kaçak ve güvensiz yapılaşmanın teşvik edilmesi olduğu görülmüştür. Bölgede halen devam eden depremler, kentsel ve kırsal yapı stokunun aldığı orta ve ağır dereceli hasar ve kış şartları nedeniyle yaşamsal ihtiyaçların giderilebilmesi ve bölge halkının yaşamlarının güvence altına alınabilmesi için afet sonrası acil arama ve kurtarma çalışmalarının ve yardımların yanı sıra, hasarlı yapılardan kaynaklı risklerin tespit ve değerlendirmesinin acilen tamamlanması gerekmektedir. Kentsel ve kırsal alanlardaki mevcut yapılaşmaların güvenli hale getirilmesi ve öncelikle de tehlike arz eden yapılarının tespit edilerek yıkımı, mevcut yapı stokunun incelenmesi, hasar durumunun uzman meslek mensuplarınca raporlanması acil bir zorunluluktur. Yapılacak bu yapısal tespit ve değerlendirmeler, hasarlı yapıların yaratabileceği risklerin önüne geçilmesi ve azaltılması için mutlak bir gerekliliktir. Bunun yanında deprem etkisiyle yaşanan toplumsal, sosyal, psikolojik ve ekonomik olumsuzlukların hızla giderilmesi için önlemler alınması, kamu kurumlarının yerine getireceği görevlerde gerek meslek odalarının gerek sivil toplum kuruluşlarının etkin katılımının sağlanması önem arz etmektedir. Bu bağlamda daha önce Meslek Odaları tarafından hazırlanan raporlarda ve bildirilerde defalarca vurgulandığı gibi, afet yönetimi ile ilgili olan “bütün kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapma ve koordinasyon sağlama ilkesini esas alan çağdaş ve bilimsel ilkelere uygun” yönetim sistemi kurulmasının zorunlu olduğu bir kez daha somut bir şekilde anlaşılmıştır. Mimarlar Odası olarak, Afetlerde kaybettiğimiz yurttaşlarımızı saygıyla anıyor; yaralıların iyileşmesini ve yaraların bir an önce sarılmasını diliyoruz. Sahip olduğumuz mesleki uzmanlık ve toplumsal sorumluluklarımız kapsamında, afet sonrası müdahale ve tespit çalışmalarına katkı ve yardımlarımızı sunmak amacıyla başlattığımız çalışmalarımıza devam edeceğimizi, Bunun yanı sıra sağlıklı ve güvenli kentleşme ve yaşam çevrelerinin oluşturulması için “Mimarlar Odası Toplum Hizmetinde” şiarı ile kamu ve toplum yararı doğrultusunda çalışmalarımıza kararlılıkla devam edeceğimizi değerli kamuoyumuzla paylaşıyoruz. Değerli kamuoyumuza saygıyla duyurulur. "
TMMOB MİMARLAR ODASI
