Kapsamı kısıtlı olan ancak savaş ve düşmanlık geçmişi olan iki ülkenin ciddi bir uzlaşmaya vardıklarının işareti olarak değerlendirilebilecek anlaşma, açık denizde enerji keşfinin önünü açabilir.
İsrail Başbakanı Lapid, açıklamasında, "Bu, İsrail'in güvenliğini güçlendirecek, İsrail ekonomisine milyarlar aktaracak ve kuzey sınırımızın istikrarını garanti altına alacak tarihi bir başarıdır" dedi.
Lübnan Cumhurbaşkanı Michel Aoun da Amerika'nın nihai teklifinin şartlarının tatmin edici olduğunu ve anlaşmanın en kısa zamanda açıklanmasını umduğunu söyledi.
Aoun'un makamı, Lübnan Cumhurbaşkanı'nın Çarşamba günü ABD Başkanı Joe Biden'dan bir kutlama telefonu aldığını, Biden'ın Aoun'a, Amerika'nın ekonomisini olası gaz servetiyle güçlendirme arayışında olan Lübnan'ın yanında olduğu mesajını verdiğini bildirdi.
Anlaşma, Doğu Akdeniz'de Lübnan'ın doğalgaz aramayı hedeflediği bölgedeki anlaşmazlığı çözmeyi öngörüyor. İsrail, Lübnan'ın gaz aramayı planladığı bölge yakınında doğalgaz çıkarma çalışmalarını halen sürdürüyor.
Anlaşma ayrıca ilk kez Lübnan ve İsrail suları arasındaki sınırı belirliyor ve söz konusu sınırda enerji firması TotalEnergies'in çalışmalarını yürüttüğü denizdeki gaz yatağından her iki ülkenin de gelir elde etmesi için bir mekanizma oluşturulmasını amaçlıyor.
Lübnan ve İsrail arasındaki kara sınırı ise anlaşma kapsamına girmiyor.
Lübnanlı müzakerecı Elias Bou Saab, Reuters haber ajansına, anlaşmanın son taslağının "Lübnan'ın tüm şartlarını göz önüne aldığını" ve İsrail'i kastederek, "Lübnan'ın diğer tarafın da aynı şekilde hissettiğini düşündüğünü" söyledi.
Anlaşma, İran'ın desteklediği silahlı Lübnan Hizbullahı’nın da desteğini aldı. İki yetkiliye göre Hizbullah, kısa süre öncesine kadar İsrail'in gaz tesislerine saldırı düzenleme tehdidinde bulunuyordu.
Üst düzey bir Lübnan hükümeti yetkilisi ve Hizbullah'a yakın bir yetkili, örgütün anlaşmanın şartlarını kabul ettiğini ve müzakereleri "kapanmış" saydığını söyledi. Hizbullah'tan ise henüz resmi bir açıklama gelmedi.
İsrail, doğalgaz üretimi ve ihracatında ilerlemiş olsa da Lübnan'ın bu alanlardaki çabaları, siyasi işlevsizlik nedeniyle aksamıştı.
Bölgede doğalgaz bulunması, 2019 yılından bu yana mali kriz içinde olan Lübnan için büyük bir fırsat olabilir ve Lübnan'ın yeterli düzeyde elektrik enerjisi elde etmesine katkı sağlayabilir.
TotalEnergies firmasından bir heyet, bugün Beyrut'ta Lübnan Başbakanı Necip Mikati ve Enerji Bakanı Velid Fayyad ile biraraya geldi.
Mikati, TotalEnergies'in anlaşma resmi olarak açıklanır açıklanmaz gaz arama çalışmalarına başlayacağını söyledi. TotalEnergies ise toplantıya ilişkin açıklama yapmadı.
Lübnan, İsrail ve Amerika müzakerelerin sonlandığı müjdesini verirken anlaşma henüz Tel Aviv ve Beyrut'tan nihai onayları almadı.
1 Kasım'da seçime girecek olan İsrail Başbakanı Yair Lapid, yarın güvenlik kabinesi ve sonrasında hükümetten anlaşmanın onaylanmasını talep edecek. Anlaşma daha sonra parlamentoda değerlendirilecek. İsrailli bir yetkili, nihai onayın önümüzdeki 3 hafta içinde beklendiğini söyledi.
Lübnan Cumhurbaşkanı,, Başbakanı ve Parlamento Başkanı'nın taslağı parlamentoya göndermeden anlaşmayı onaylaması bekleniyor. Muhalif parlamenterlerse çok fazla ödün verildiği gerekçesiyle Lübnan'ın anlaşmaya yaklaşımını eleştirdi.
Lübnan Cumhurbaşkanı Aoun, anlaşmanın İsrail'le bir "ortaklık" anlamına gelmediğini söyledi. Lübnan, İsrail'i düşman olarak görüyor ve tanımıyor.
Lübnan Başbakanı Mikati de geçen hafta, "Bölgede çıkmasına kesin gözüyle bakılan bir savaşı önlüyoruz" şeklinde konuşmuştu.
Başkan Biden tarafları kutladı
ABD Başkanı Joe Biden bugün hem İsrail hem de Lübnan liderleriyle konuşarak iki ülke arasındaki deniz sınırının belirlenmesini öngören tarihi anlaşmaya varılması nedeniyle liderlere tebriklerini iletti.
Biden, Lapid ve Aoun'la konuştuktan sonra yaptığı açıklamada, "Amerika tarafından aylar boyunca yürütülen arabuluculuktan sonra İsrail ve Lübnan hükümetleri, deniz sınırı anlaşmazlığını resmi olarak sonlandırma ve kalıcı bir deniz sınırı belirleme konusunda anlaştı" dedi.
Gazetecilere bilgi veren üst düzey bir Biden yönetimi yetkilisi, anlaşmanın özellikle enerji sektöründe Lübnan'a doğrudan yabancı yatırım imkanı vereceğini kaydetti.
Yetkili, İsrail'e, Akdeniz'deki sınırın İsrail tarafında bulunan hidrokarbon kaynaklarından alacağı payın ödeneceğini söyledi.
Buna ek olarak yetkili, İsrail'İn "sahil şeridini güvenlik altına almak için ihtiyacı olan güvenlik mekanizmalarını ve altyapısını koruyacağını" da kaydetti.
Adının açıklanmaması şartıyla konuşan yetkili, anlaşmayı müzakere etmenin kolay olmadığını ve ileride zor zamanların da bulunduğunu, Amerika'nın gerekli olduğunda arabuluculuk rolü üstlenmeye devam edeceğini vurguladı.
Yetkili, "Bu doğrudan ikili bir anlaşma değil, Amerika aracılığıyla varılan bir anlaşma. Ancak sınırın belirlenmesi, iki ülkeye de zıtlaşma içine girmeden ekonomik çıkarlarının peşinden gitme fırsatı tanıyor. Amaç bu" dedi.
(vş)
