TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Güney Bölge Şubesi Başkanı Çiğdem Eroğlu,6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen ve merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi olarak belirlenen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremler ve artçı sarsıntıları çok geniş bir alanda çok büyük bir yıkıma neden olduğunu belirterek, “ Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa, Malatya, Osmaniye, Adana, Kilis ve Diyarbakır illerinde 15 milyonu aşkın nüfusu etkileyen böylesi büyük bir felakette öncelikle hayatını kaybedenlerin yakınlarına sabır, yaralılara acil şifa ve tüm ülkemize baş sağlığı diliyoruz. Böylesine büyük bir felakette yaraları sarmaya çalışırken acı üstüne acı yaşamamak için göz ardı edilmemesi gereken risklerden biri olan asbestte dikkat çekmek istiyoruz” dedi.
Eroğlu, şunları söyledi:
“Yıkılan veya ağır hasar aldığı için yıkımıma karar verilen binalarda asbest riskini göz ardı etmemek dolayısı ile bu tür binaların enkaz kaldırma çalışmalarında muhtemel asbeste karşı önlem almak önem arz etmektedir. Asbest maddesi kanserojen özelliğe sahip lifli bir mineraldir. Asbest lifleri kolayca ufalanıp, toz haline gelebilir ve lifler çoğunlukla gözle görülmezler. Asbest, özellikle yasaklandığı 2010 yılından önce yapılan yapılarda sıklıkla marleylerde, duvar kaplamalarında, boya ve sıvalarda, kazan ve ısıtma sistemi conta izolasyonunda, tesisat borularında, amyant olarak da bilinen ısıl yalıtım malzemelerinde ve çatı kaplamalarında kullanılmıştır. Asbest, akut olarak toksik olmasa da asbest lifleri akciğerlerde uzun süre kalabilir ve asbestosis, akciğer kanseri, plevral kalınlaşma ve mezotelyoma gibi ciddi akciğer hastalıklarına neden olabilir. Bu hastalıklar, 10-50 yıl mertebesindeki uzun latent dönemlere sahiptir ve tüm asbest türleri ile ilişkilidir. Bu nedenle gerek yıkım süresince gerekse yıkım atıklarının (molozlarının) yüklenmesi ve taşınması sırasında tozuma oluşumunu önlemek amacıyla TS13883 standardına uygun toz bastırma donanımları ile seyyar veya sabit sulama sistemlerini yıkım şantiyesinde hazır etmek ve kullanmak gereklidir. Asbest tehlikesini en aza indirmek için mutlaka bu malzemelere, uygun şekilde eğitilmiş Asbest Söküm Çalışanları tarafından ve Asbest Söküm uzmanı nezaretinde müdahale edilmeli, asbestli atıkların uygun yöntemlerle güvenli bir şekilde bertaraf edilmeleri sağlanmalıdır. Deprem bölgesinde enkaz alanında çalışanlar için Kişisel Koruyucu Donanım olarak bazı ekipmanların temini gereklidir. En öncelikli gereksinim olan FFP3 tipi toz maskesi hayati önemdedir ve deprem alanında kurtarma ve enkaz kaldırma çalışmalarına katılan sivil toplum ve kamu görevlilerine mutlaka temin edilmeli ve kullanılması sağlanmalıdır. Ek olarak, gözlük, iş eldiveni ve toz geçirmeyen tulum temin edilmelidir.
Ayrıca; Asbestli atıkların nakliye sırasında çevreye yayılmalarını önleyecek biçimde paketlenmeli ve lisanslı atık taşıma araçlarıyla taşınmalıdır. Atığın yetkilendirilmiş bir bertaraf tesisinde bertaraf edildiğinden emin olunmalı, güvenli bir şekilde saklanmaları ve bertaraf edilmeden önce uygun şekilde etiketlenmeleri sağlanmalıdır. Asbest içeren malzemelerin yerleri belirlenmeli ve bir risk değerlendirmesi gerçekleştirilmelidir.”
Asbest içeren malzemenin diğer atık ürünlerden ayrı depolandığından emin olunmalı, kesin harita koordinatları verilmelidir.
Tasarlanmış düzenli depolama alanlarının bölgede olmaması ve uzakta bulunması durumunda, asbest atıklarının geçici olarak depolanacağı yerler belirlenmeli ve hazırlanmalıdır.
İleride maruz kalmayı önlemek için, tasarlanmış atık depolama sahası içinde, sızıntı suyu üst kuyuları ve gaz çıkarma kuyuları gibi gelecekte inşaatların olabileceği yapıların bulunmamasına özen gösterilmelidir. Risklerin en aza indirilebilmesi için atık ambalajları, toz ve liflerin dış ortama kaçmaması için kapalı kalmalıdır.
Asbest içeren malzemeler, düzenli depolama sahalarında bertaraf edilebilir. Temizleme işlemlerinin bir sonucu olarak, çevredeki insanlar ve nihai bertaraf sahasına yakın yerlerde yaşayanlar için tehlike oluşturacak asbest içerikli atık birikiminin oluşmasından kaçınılmalıdır."
(vs)
