Tahran’daki ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra geçen ay hayatını kaybeden 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin ölümü, ülke genelinde ve dünyada protestolara neden oldu. İnsan hakları örgütleri İran güvenlik güçlerinin protestolara uyguladığı baskılarda şimdiye kadar 100’den fazla kişinin öldüğünü bildiriyor.

Protestocular hükümet karşıtı sloganlar atarken, zorlayıcı dini kıyafet kurallarına tepki olarak başörtülerini çıkardılar. Bazı bölgelerde esnaf, eylemcilerin ticari grev çağrısına yanıt olarak ya da dükkanlarının zarar görmemesi için kepenk kapattı.

İnsan hakları gözlemcileri, kuzeyde Kürt nüfusun çoğunlukta olduğu Sanandaj kentinde bugün bir erkeğin ana caddelerden birinde arabasını sürerken vurularak öldürüldüğünü bildirdi.

Merkezi Fransa’daki “Kürdistan İnsan Hakları Ağı” ve “Hengaw İnsan Hakları Örgütü”, erkeğin caddede konuşlanmış güvenlik güçlerini protesto için korna çalmasının ardından vurulduğunu kaydetti. Korna çalmak, protestocuların sivil itaatsizlik göstermek için uyguladığı yöntemlerden biri haline geldi. Sosyal medyada yer alan bir videoda, öldürülen kişinin direksiyona yığıldığı, görgü tanıklarının bağırarak yardım istediği görüldü.

Yarı resmi Fars haber ajansı, İran’ın Kürdistan bölgesinin polis şefinin protestoculara karşı gerçek mermi kullanıldığı haberlerini reddettiğini bildirdi.

Fars, olay sırasında Sanandaj’ın Pasdaran Caddesi’nde bulunan kişilerin, kurbanın arabanın içinden vurulduğunu söylediklerini iddia etti. Ancak fotoğraflar, bu kişinin sol tarafından vurulduğunu gösteriyor ve bunun da merminin muhtemelen dışarıdan geldiği anlamına geldiği yorumu yapılıyor.

Yine insan hakları gözlemcileri, aynı kentte bir başka protestocunun da, güvenlik güçlerinin kalabalığı dağıtmak için açtığı ateş sırasında hayatını kaybettiğini, 10 da yaralının olduğunu bildirdi.

Güvenlik güçlerinin yoğun biçimde konuşlandığı kentin ana caddelerinde genel grev ilan edilirken, protestocular bazı kesimlerde lastik yaktı. Güvenlik devriyeleri kentte büyük çaplı toplanmaları engelledi ancak yoğun nüfuslu mahallelerde münferit protestolar devam etti.

Başkent Tahran’dan da protesto haberleri gelirken, geçen haftasonu hükümetin şiddetli baskınına sahne olan Şerif Teknoloji Üniversitesi yakınlarında da küçük bir eylem düzenlendi. Yetkililer kampüsü geçici olarak kapattı.

Başkentin kuzeyindeki Azad Üniversitesi’yle, Tahran’ın diğer bazı mahalleleri ve çarşısında da protestolar patlak verdi.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, tamamen kızların öğrenim gördüğü Tahran’daki El Zehra Üniversitesi’nden öğrencilerle buluşmasında, protestolardan yine yabancı düşmanları sorumlu tuttu. Reisi, iddiasına ilişkin herhangi bir ayrıntı ya da delil paylaşmadı.

Bu arada Hollanda’nın Lahey kentinde de binlerce kişi İran’daki protestocularla dayanışma sergilemek için eylem yaptı.

(vş)