Türkiye Barolar Birliği Çevre ve Kent Komisyonu Başkanı Av. Gökhan Candoğan, başta Birleşmiş Milletler olmak üzere uluslararası kuruluşların ana gündem maddeleri arasında yer alan, ülkemizde de müsilaj, orman yangınları ve seller ile alarm veren iklim değişikliği ile mücadelenin hukuki alt yapısını değerlendirdi. 

GELECEĞİN DEĞİL BUGÜNÜN MESELESİ 

İklim değişikliğinin geleceğin değil, bugünün meselesi olduğuna söyleyen Candoğan, Birleşmiş Milletler (BM) Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından hazırlanan 7 Ağustos 2021 tarihli raporda yakın geleceğe yapılan atıflara dikkat çekti. Candoğan, “İklim değişikliği olgusu teorik, soyut ve geleceğe dair bir tartışma olmaktan çıkmıştır” dedi. 

Pandemi, müsilaj, orman yangınları ve selleri hatırlaratak, “Başka işarete gerek var mı?” diye soran Candoğan, 25 Şubat 2021’de TBMM bünyesinde “İklim Değişikliğinin En Aza İndirilmesi, Kuraklıkla Mücadele ve Su Kaynaklarının Verimli Kullanılması İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi” amacıyla kurulan Meclis Araştırma Komisyonu’nun bugüne kadar raporunu tamamlamadığını hatırlattı.  

Bir iklim kanunu çıkarılması için TBMM’ye sunulan bir çalışma da olmadığını hatırlatan Candoğan çözüm önerilerini sıralayarak şunları kaydetti: 

HUKUK DEVLETİ HAREKETE GEÇİRİLMELİ, KATILIMCILIK VE ŞEFFAFLIK SAĞLANMALI 

“T.C. Anayasası’nın 2.maddesinde belirtilen ilkelere uygun, demokratik bir yönetim anlayışı temelinde, giderek büyüyen iklim ve çevre sorunlarına karşı ‘hukuk devleti’ni tüm kurum ve kurallarıyla harekete geçirmek gerekmektedir. Pandemi sürecinin genelgelerle yönetilmeye çalışılması gibi, kuraklık, yangınlar, seller ve müsilaj tehditlerine karşı da idari kararlarla süreç yönetilmeye çalışılmaktadır. Bu, yanlıştır. Sorunlar, sivil toplumun görüş ve katkılarına açık süreçlerin sonunda hazırlanacak yasa teklifleri ile TBMM önüne getirilmeli, her yönüyle tartışılmalı ve nihayetinde kabul edilecek bir yasa ile çözüm bulunmalıdır. 

Katılımcılık, şeffaflık ve hesap verilebilirlik temelli bu hukuk devleti süreci, bu afetler kadar yıkıcı sonuçları olabilecek komplo teorileri, yalan haberler ve manipülasyonlara verilecek en demokratik cevap olacaktır.”

Candoğan, AB’nin “Yeşil Mutabakat” ile 2050 yılında karbon nötr hale gelme hedefini hatırlatarak, Türkiye’nin de kendi “yeşil proje”sini ortaya koyması gerektiğini ifade etti. 

Bakanlık tarafından hazırlandığı düşünülen İklim Kanunu taslağındaki bazı hükümlerin şimdiden güncelliğini yitirdiğini söyleyen Candoğan, taslak ile kurulmak istenen “İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu”nun da katılımcılıktan uzak bir yapı ile etkin çalışma yeteneğinin sınırlı olduğunu vurguladı. 

TASLAĞIN ÖLÜ DOĞDUĞU GÖRÜLMÜŞTÜR 

Candoğan, “Bu kanun taslağının son yaşanan müsilaj tehdidi, orman yangınları ve seller ile ölü doğduğu düşünülmektedir. Zaman yitirilmeksizin, konunun teknik uzmanları ile kanun yapma tekniğine hakim hukukçuların (AYM, Danıştay, Yargıtay ve TBB), alanda çalışan çevre hukuku akademisyenleri ile biraraya gelerek, yeni bir çalışma yapmaları ve yıl bitmeden önümüzdeki yıllara dair yol haritasını çizme ve uygulanma gücüne sahip bir iklim kanununun TBMM’den geçirilmesi gerekmektedir” dedi. 

TEMEL POLİTİKA ALANLARINDA YENİ YOL HARİTALARI HAZIRLANMALI

Ülkenin başta enerji politikası olmak üzere, sanayi, turizm ve diğer temel politika alanlarında yeni strateji belgeleri, yol haritaları hazırlanmasını gerektiğini kaydeden Candoğan, “İklim meselesini içermeyen ve/veya ikincil gören mevcut politika, strateji belgeleri geçersiz hale gelmiştir” tespitinde bulundu.  

TERMİK SANTRALLER KAPATILMALI, PROJELER İPTAL EDİLMELİ 

Candoğan şu ifadeleri kullandı:  

“Karbon salınımının 2050 yılına kadar ciddi bir oranda azaltılması için, başta kömürlü termik santraller olmak üzere ciddi karbon salınımına sebep olan tesislerin, belli bir program dahilinde kapatılması, enerji üretiminde yenilenebilir enerjilere yönelinmesi gerekmektedir. Yapılması planlanan tüm termik santral projeleri derhal iptal edilmeli, çok eski teknolojiyle ve mevcut çevre yükümlülüklerine dahi uymadan çalışan termik santrallerden başlamak üzere, mevcut santrallerin kapatılması için bir plan oluşturulmalıdır. Bu yapılmadığı, kömürlü termik santrallerden, fosil yakıta dayalı enerji üretiminden vazgeçilmediği taktirde, yaşanacak afetler, daha sık ve daha şiddetli olarak tekrarlanacak ve tümüyle insan hatası kaynaklı olduğu için “doğal afet” tanımlaması kullanılamaz hale gelecek, açılacak davalar kapsamında ödenecek tutarlar nedeniyle Devlet’e yeni mali yükler doğacaktır.

ÖZELLEŞTİRMELER KAMU HİZMETİNİ ZAYIFLATTI 

Tüm bu süreçlerin inşası sırasında, 1980’li yıllardan bu yana tesis edilen özelleştirmelerle, kamu hizmeti yürütüm yetenek ve becerisinin zayıfladığını da görmeliyiz. Sürekli hale gelen orman yangınlarına, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden haberdar olunmasına, meteorolojik verilerle en sıcak gün ve ayların yaşanmakta olduğunun bilinmesine rağmen, temmuz ve ağustos ayları için daha etkili çözümler üretilememesi düşündürücüdür. Bugün yaşananlardan ders alınarak, hemen yarın, bir sonraki yangın dönemi beklenmeksizin şimdiden kamu hizmetini en iyi şekilde yerine getirmeye yönelik bir örgütlenmeye gidilmelidir. 

Türkiye Barolar Birliği olarak, işin esasına dair değerlendirme ve tartışmaları uzmanlarına bırakmak, uzmanların bilgi, deneyim ve görüşleri doğrultusunda atılması gereken adımları hızlı, doğru ve hukuk devletine uygun bir şekilde atmak adına gerekli tüm düzenlemelerin oluşturulmasına katkı vermek için istekli ve gönüllü olduğumuzu, bir kez daha buradan tüm Türkiye’ye ifade etmek isteriz.”(CO)