Depremlerin heyelanları tetiklediği zaten biliniyordu. Ancak heyelanların depremleri tetikleyip tetiklemediği bir muammaydı. Şimdi bu muamma çözüme kavuşuyor olabilir.
2009’da Tayvan’ı vuran ölümcül tayfun, birkaç gün içinde binlerce heyelanı tetiklemişti. Bilim insanlarını şaşırtan asıl şey ise Typhoon Morakot’un tetiklediği heyelanları takip eden depremler oldu. Şimdi, yeni bir çalışma, bu depremlerin niçin ortaya çıktığını gösteriyor: Tayvan’daki heyelanlar, o kadar çok toprak ve kayayı aşındırmıştı ki yerkabuğundaki bükülmelerle yeni yollar ortaya çıkmıştı.
Typhoon Morakot’u takip eden günlerde meydana gelen yaklaşık 10.000 toprak kayması 1,2 kilometreküp toprak ve kayayı yerinden oynattı. Nehirler, zamanla enkazın çoğunu ortadan kaldırdı. Fransa’daki Rennes Üniversitesi’nden jeobilimci Philippe Steer, yüz milyonlarca ton tortunun kalıcı olarak süpürüldüğünü söyledi. Bu miktar, Tayvan’ın tüm yüzeyini 3 santimetre kazımaya eşdeğerdi.
Steer ve meslektaşları, 1995 ve 2015 yılları arasında Tayvan’da meydana gelen 340.000’den fazla depremi inceledi ve sonuç, bu tektonik kaymanın, sismik aktiviteyi etkilemiş olabileceği yönündeydi. Scientific Reports’ta yayımladıkları makaleye göre, Typhoon Morakot kaynaklı toprak kaymalarından etkilenen alanlarda meydana gelen depremlerde önceye göre üç kat artış vardı. Ekip, bu bölgedeki sismik aktivitenin yaklaşık 2,5 yıl boyunca normalden daha yüksek seyrettiğini belirtti.
Söz konusu artışın, büyük olasılıkla Tayvan civarındaki yerkabuğunun hafifçe yukarı doğru esnemesine neden olan büyük miktardaki tortunun süpürülmesiyle açıklanabileceğini söyleyen araştırmacılar, bu hareketin kabuktaki gerilmeleri değiştirdiğini ve kırılma noktasına yakın olan fayları etkilemiş olabileceğini düşünüyor.
Georgia Teknoloji Enstitüsü’nden sismolog Zhigang Peng, bunun mantıklı olduğunu, çünkü heyelanın kendisi olmasa da sonraki sürecin stres yarattığını ifade ediyor. Steer ise “Bu tür değişiklikleri gözlemlemek çok nadirdir” diyor. Ancak iklim değişikliği aşırı iklim olaylarına daha sık yol açabileceğinden, gelecekte daha fazla heyelan ve dolayısıyla depremler olabileceğinin de altını çiziyor.

(vş)