Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Roma’da Çin Komünist Partisi Politbüro üyesi ve Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Yang Jiechi ile görüştü. Sullivan’ın Çinli diplomatla 7 saat süren görüşmesinde Çin’in Rusya’yla yakınlığına ilişkin kaygılarını dile getirdiği bildirildi. Washington, Pekin’i, Rusya’ya Ukrayna’yı işgalinde yardım etmesi halinde cezalar ve tecritle karşı karşıya kalacağı yönünde uyardı.
İki Amerikalı yetkilinin yaptığı açıklamaya göre, ABD NATO’daki müttefikleri ve bazı Asya ülkelerine, Çin’in Rusya’ya Ukrayna’daki savaşında destek olmak için askeri ve ekonomik yardım sağlama niyetinde olduğunun sinyallerini verdiğini söyledi.
Adlarının açıklanmaması koşuluyla konuşan yetkililerden biri, diplomatik yazışma yoluyla iletilen mesajda ABD’nin ayrıca, Çin’in bu yönde planlarının olduğunu reddetmesinin beklendiğini not ettiğini aktardı.
İkinci Amerikalı yetkili, “Bu gerçek, önemli ve ciddi manada alarm verici” ifadesini kullandı.
Sullivan ve Jiechi’nin başkanlığındaki heyetlerin görüşmesinin ardından Beyaz Saray kısa bir açıklama yayınladı. Açıklamada Sullivan’ın görüşmede, ABD-Çin ilişkilerine ilişkin bir dizi konuyu gündeme getirdiği ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşının yoğunlukla ele alındığı belirtildi.
Biden Yönetimi’nden üst düzey bir yetkili gazetecilere yaptığı açıklamada, “Bu dönemde Çin’in Rusya’yla olan yakınlığı hakkında derin kaygılarımız olduğunu yineleyeceğim. Ulusal Güvenlik Danışmanı bu kaygılarla ilgili ve belirli eylemlerin olası etkileri ve neticeleri hakkında görüşmede çok net bir tavır ortaya koydu” dedi.
Yetkiliye göre, Sullivan, Yang’a, “Rusya’ya eylemlerinden dolayı bedeller ödetilmesi konusunda ABD, müttefikleri ve ortaklarının birlik içinde olduğu” mesajını verdi.
Amerikalı yetkili, “yoğun” olarak nitelediği görüşmenin, çok önceden planlanmış olsa da mevcut gelişmelerin “ağırlığını” yansıttığını bildirdi. Görüşmede Ukrayna dışında Kuzey Kore, Tayvan ve diğer ikili meselelerin de ele alındığı bilgisi verildi.
Görüşmelerden önce Amerikalı yetkililer, Sullivan’ın Çinli diplomata, Pekin’in Rusya’ya destek sağlamaya devam etmesi halinde küresel ölçekte tecritle karşı karşıya kalabileceği yönünde uyarmayı planladığını söylemişti.
ABD ve diğer ülkelerden yetkililer, son haftalarda yaptıkları açıklamalarda, Rusya’nın yanında yer almanın ticaret akışında ve yeni teknolojilerin geliştirilmesinde neticeler doğuracağı ve Çin’i ikincil yaptırımlara maruz kalabileceği yönünde mesajlar veriyor.
ABD Ticaret Bakanı Gina Raimonda geçen hafta yaptığı açıklamada, ABD’nin ihracata getirdiği kısıtlamalara meydan okuyan Çinli şirketlerin, ürünlerini imal etmeleri için gereken Amerikan yazılım ve donanımından mahrum bırakılabileceği uyarısında bulunmuştu.
Sullivan ve Yang, geçen Ekim ayında Zürih’te kapalı kapılar ardında görüşmüştü. O dönemden bu yana iki yetkili ilk kez kamuoyunun bilgisine açık şekilde biraraya geldi.
Çin, dünyanın en büyük ihracatçı ülkesi, AB’nin en büyük ticaret ortağı ve ABD’ye en fazla ürün tedarik eden ülke konusunda. Çin ticaretine uygulanacak herhangi bir baskının ABD ve müttefikleri üzerinde ekonomik etkilerinin görülebileceği yorumları yapılıyor.
Pazar günü Reuters haber ajansına konuşan Amerikalı yetkililer, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra Çin’den askeri teçhizat talebinde bulunduğunu bildirmişti. Bu durum Biden Yönetimi içinde, Pekin’in Rus ordusunu güçlendirerek Batı’nın Ukrayna’ya yardım etme çabalarını baltalayabileceği kaygılarına yol açtı.
Rusya ise Çin’den askeri yardım istediği iddiaları reddetti ve Ukrayna’da tüm hedeflerini hayata geçirebilecek askeri güce sahip olduğunu vurguladı.
Yıllardır en kötü dönemini yaşayan ABD-Çin ilişkileri, geçen ay işgalden birkaç hafta önce, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in stratejik ortaklıklarında “sınır tanımadıkları” ortak açıklamasından sonra daha da gerildi.
Rusya’nın kilit ticaret ortağı konumundaki Çin, Moskova’nın adımlarını işgal olarak nitelemeyi bugüne kadar reddetse de Xi geçen hafta, “azami itidal” çağrısında bulunmuş ve Batı’nın yaptırımlarının küresel ekonomiye etkileri hakkında endişeler dile getirmişti.
Rusya Ukrayna’daki attığı adımları “özel askeri operasyon” olarak niteliyor.
ABD ve müttefikleri işgalden bu yana Rusya’ya enerji dahil birçok alanda geniş kapsamlı yaptırımlar getirirken, Ukrayna’yaysa milyarlarca dolarlık askeri ve insani yardım sağladı.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Rusya’nın Çin’den askeri teçhizat edinme çabasında olduğu haberlerini “dezenformasyon” olarak niteledi.
(VŞ)
