Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi, Pandeminin 439 gününde yapılamayanları ortaya koyduğu raporunda sağlık emekçilerinin şiddete maruz kalmaya devam ettiklerini belirterek, “Bu süreçte pandemi kahramanı sağlıkçıların özlük haklarında hiçbir iyileştirme yapılmadı, sağlıkta şiddeti önleme yasası çıkarılmadı” dedi.  
CHP Halkla İlişkiler, Sağlık, Kültür ve Sanattan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi, pandeminin 439. gününde yapılması gerek ama yapılmayanları bir raporla Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu'na sundu.
CHP’li Akkuş İlgezdi Türkiye'de ilk olgunun görüldüğü bildirilen 11 Mart 2020 tarihinden bugüne geçen 439 günde yönetilemeyen bir pandemi sürecinin içinde savrulduğunu ifade ederek, "iktidarın yönetemediği pandemi sürecinde alınmayan önlemler, şeffaf açıklanmayan veriler nedeniyle pandeminin başından beri her gün ortalama en az 11 bin 765 kişi hastalanırken, 100 yurttaşımız da vefat ediyor" dedi.
Gerçek filyasyon yapılmıyor
Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi, raporunda ülkemizde filyasyonun ilaç bırakmak olarak uygulandığını kaydederek, "Oysaki geriye dönük, kaynağını yakalamaya yönelik ciddi bir filyasyon yapılmıyor" açıklamasını yaptı. 
Varyant tespiti yok
Akkuş İlgezdi’nin 439. Gününde Türkiye’de Pandemi raporunda varyant çalışmalarının yapılmadığı vurgulanarak, “Türkiye ‘yeni mutasyonlar’ sonucu oluşan, varyantlara teslim olmuş durumda. Türkiye’de veriler şeffaf olarak paylaşılmadığı için dünya üzerinde bugüne kadar ortaya çıkan varyantların hangilerinin, hangi illerimizde ve kaç kişi üzerinde etkili olduğunu bilmiyoruz” dendi.
Türkiye ilk olgunun görüldüğü bildirilen 11 Mart 2020 tarihinden bugüne geçen 439
günde yönetilemeyen bir pandemi sürecinin içinde savruluyor.
Bu raporun kaleme alındığı 23 Mayıs 2021 tarihi itibariyle
Türkiye’de toplam vaka 5 milyon 186 bin 487’ye, toplam hasta
834 bin 69’a, toplam vefat sayısı ise 46 bin 268’e ulaşmıştı.
Başka bir ifadeyle iktidarın yönetemediği pandemi sürecinde
alınmayan önlemler, şeffaf açıklanmayan veriler nedeniyle her
gün ortalama en az 11 bin 765 kişi hastalanırken, 100
yurttaşımız da vefat ediyor.
Pandeminin 439’nci gününde Türkiye “yeni mutasyonlar”
sonucu oluşan, varyantlara teslim olmuş durumdayız.
Türkiye’de veriler şeffaf olarak paylaşılmadığı için dünya
üzerinde bugüne kadar ortaya çıkan varyantların hangilerinin,
hangi illerimizde ve kaç kişi üzerinde etkili olduğunu
bilmiyoruz.
Ülkemizde görülen varyantlarla ilgi sınırlı bilgimiz Sağlık Bakanı
Fahrettin Koca’nın 1 Nisan 2021 ve 28 Nisan 2021 tarihlerinde
yapmış olduğu açıklamalardan ibaret.
Buna göre ülkemizde görülen varyantların dağılımı şu şekilde:

Güncel Durum

439 GÜNDÜR ÇÖZÜM ÜRETİLEMEYEN SORUNLU ALANLAR
Bulaşıcı hastalıklarla mücadelenin asıl yürütüldüğü yer birinci basamak başta olmak
üzere, sağlık örgütüdür. Bununla birlikte pandeminin etkilerini azaltmak ve
mücadelenin ana stratejisini belirlemek için sosyal ve ekonomik önlemlerin alınması
zorunludur.
Sağlık, sosyal ve ekonomik haklar üçgeninde sorunlar yaşanıyorsa mücadele aksar.
Türkiye’nin COVID-19 salgınıyla mücadelesi bu gerçeği bir kez daha göstermiş, salgınla
mücadelenin yalnızca sağlık kuruluşlarında değil, toplumsal her alanda yapılması
gereğini kanıtlamıştır.
Ne var ki iktidarın söylem ve politikaları sınıfta kalmış, Türkiye pandemi yönetiminde
halkına en az desteği veren ülkeler arasında yer almıştır.
Hemen her alanda sorunlar yaşanmasına karşın, aşağıda, salgınla mücadelede hayati
öneme haiz ana sorun olan, ‘sağlık’ basamağına ilişkin başlıklar ele alınmıştır.

SAĞLIK BASAMAĞI
1) Sağlık Çalışanlarının Özlük Hakları
a) Sağlıkta Şiddeti Önleme Yasası çıkartılmadı!
b) Pandemiyle mücadele ederken hayatını kaybeden sağlık emekçilerinin
“şehit” sayılmasına ilişkin kanuni düzenleme yapılmadı.
c) Dünya Sağlık Örgütü ve 130'u aşkın ülke Covid19'u meslek hastalığı
saymışken, Türkiye’de tüm çalışanları kapsayacak şekilde bir yasal
düzenleme yapılmadı.
d) Yöneticilerin insafına bırakılan döner sermaye ödemelerinden vazgeçilmedi.
e) Sağlık çalışanlarının emeğinin karşılığı olan temel ücret düzenlemesi
yapılmadı.
f) Ek ödemelerde ayrımcılık yapıldı, sağlık çalışanları ödemelerden eşit biçimde
faydalanamadı.
g) Ne zaman verileceği belli olmayan ek ödemeler yerine emekliliğe yansıyacak
ücretler verilmedi. Yapılan ek ödemeler de emekliliğe yansıtılmadı.
h) Sağlık çalışanlarının istifa, emeklilik ve tayin hakları engellendi.
i) Kadro planlaması doğru yapılmadığı için 65-72 yaş arasında olup daha önce
bakanlık veya bağlı kuruluşlarında çalışan tabip ve uzman tabipler göreve
çağrıldı.
j) KHK vb. uygulamalarla mesleklerinden uzaklaştırılan sağlık çalışanları
dışlandı.
k) Atanmayı bekleyen on binlerce sağlık çalışanı olduğu halde, bu olağandışı
dönemde sağlık çalışanlarının kamuda istihdamı eksik kaldı.
2) Sağlık Hizmetlerinin Sunumu
a) 2002 yılından sonra başlatılan Sağlıkta Dönüşüm Programı ile birinci basamak
sağlık hizmeti sunumu için hayata geçirilen ve personelin performans ve
sözleşme kaygısı ile görev yaptığı Aile Hekimliği sistemi yükü
taşıyamamaktadır.
b) Hem Aile Sağlığı merkezleri hem Toplum Sağlığı Merkezleri sistemden
kaynaklanan sorunlar nedeniyle (Bireye ve topluma yönelik koruyucu
hizmetlerin birbirinden ayrılması, coğrafi bölge esaslı hizmet sunulmaması,
aile hekimlerinin listesinde çok yüksek sayıda kişi bulunması, kapsamlı bir ekip
hizmeti sunulamaması vb.) yetersiz kalmaktadır.
c) Herhangi bir hastalık, durum veya olay ile ilgili olarak uygun koruyucu ve karşı
önlemlerin önerilmesi, alınması ve uygulanması amacıyla verilerin, sürekli ve
sistematik bir şekilde toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması ve ilgili
taraflarla paylaşılması anlamına gelen sürveyans işlemleri yapılamamaktadır.
d) Filyasyon, temaslı kontrolü ve izolasyon çalışmalarını yürütecek sağlık çalışanı
sayısı yetersiz kalmaktadır.
e) Çalışma şartları başta filyasyon ekipleri olmak üzere, sağlık çalışanlarının en
temel ihtiyaçlarını gidermelerine bile engel olmaktadır.
f) Filyasyon ekipleri için mesai saatlerinin belirsiz ve değişken olması, temaslı ya
da hastadan numune almada zorluklar yaşanması giderilemeyen sorunlar
arasındadır.
g) Sağlık çalışanlarının kendilerini korumaları için kullandıkları kişisel koruyucu
malzemelerin belirli bir standarda kavuşturulamamıştır. Yetersiz ve kalitesiz
ekipmanlar sağlık çalışanlarının hayatını riske atmaktadır.
h) Filyasyon ekipleri başta olmak üzere tüm sağlık kurumlarında çalışan sağlık
çalışanlarına düzenli tarama yapılmamaktadır.
i) Filyasyon çalışmalarının artan vakalarla birlikte birçok ilde gece 24.00’a kadar
yapılması güvenlik açısından risk yaratmaktadır.
j) Sağlık Bakanlığı tarafından “Tedavi Kapsamında Önerilen İlaçlar ve
Karantina/İzolasyon Şartları”na ilişkin halkı bilgilendirici bir rehber/broşür
hazırlanmamıştır.
k) Kronik hastalıkları ve gebeliği olan sağlık çalışanları birçok ilde sahada
çalışmaya zorlanmaktadır.
l) Pandemi öncesinde yapılan kanser taramaları, aile planlaması hizmetleri ise
neredeyse durmuş durumdadır.
3) Pandeminin Epidemiyolojisi
COVID-19 hastalığını değerlendirebilmek için olguların
saptanması ve tedavisi, hastalığın daha fazla yayılmasının önlenmesi ve kontrol
önlemlerinin etkisini gösteren hastalanma, ölümler ve yaşam kalitesine ilişkin verilerin
ve göstergelerin elde edilmesine ihtiyaç vardır.
Oysa bugün Türkiye’de:
a) Salgının epidemiyolojik açıdan kapsamlı değerlendirmesini yapmak olanaklı
değildir.
b) Halen olguların yaşa, cinsiyete, sosyal sınıfa, meslek grubuna ve eşlik eden
hastalığa göre dağılımı açıklanmamıştır.
c) Ölümlerle ilgili açıklanan veriler eksik ve kuşkuludur.
d) Belediyeler tarafından açıklanan bulaşıcı hastalığa bağlı ölüm sayıları ile
Bakanlığın açıkladığı ölüm verileri birbirini tutmamaktadır.
e) Bugüne kadar açıklanan verilerin kapsam ve içeriği sürekli değiştiği için
epidemiyolojik değerlendirme yapılamamaktadır.
f) Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesi altında
oluşturulan, hangi bilimsel esaslara göre çalıştığı belli olmayan “Covid-19
Bilimsel Araştırma Değerlendirme Komisyonu” nedeniyle, ulusal ve
uluslararası çalışmalar geciktiriliyor, bir çok çalışma da sebebi ortaya
konmadan engelleniyor.
g) Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu 29 Temmuz 2020 tarihinden bugüne, turkuaz
tabloda yer alan “ağır hasta” ve “hastalarda zatürre oranı” başlıklarına ilgili
kapsamlı ve tereddütleri ortadan kaldıran bir tanımlama yapmamıştır.
h) Türkiye’nin uluslararası bildirimleri dâhil olmak üzere tüm verileri kuşkuludur.
i) Salgının başından itibaren test yapılan merkez sayısı sınırlı tutulmuştur.
j) Testlere ilişkin açıklanan sadece yapılan test sayısıdır. Test yapılan kişinin
vaka, hasta, temaslı ya da tarama amaçlı olup olmadığı açıklanmamaktadır.
k) Vaka sayılarının artması ile etkin bir filyasyon çalışması yapmak imkansız hale
gelmiştir.
l) Filyasyonun, “kaç vakaya ne kadar zamanda gidildiği” ile ölçülmesi filyasyon
çalışmalarının niteliğini tamamen bozmuştur.
Epidemiyoloji
4) Covid-19 Aşıları, Aşılama Çalışmaları ve Tedavi
Protokolü
a) Türkiye; işe yaradığı konusunda kesin kanıt
bulunmayan antiviral tedavi protokolünde ısrar etti.
b) Yaygın olarak kullanılan antiviral tedavinin
sonuçlarına ilişkin hiçbir rapor yayımlanmadı.
c) Sağlık Bakanlığı bütün tepkilere rağmen ancak
pandeminin 423. gününde kovid-19 tedavisinde
kullanılan hidroksiklorokin ilacını tedavi rehberinden
çıkardı. Ancak bugüne kadar bu ilaç nedeniyle
hayatını kaybeden ya da yoğun bakıma ihtiyaç duyan
hasta/vaka sayısını açıklamadı.
d) Bugün Türkiye’de Sağlık Bakanlığı takviminde yer
alan bütün aşılar, tıpkı Covid-19 aşıları gibi
yurtdışında üretilmektedir.
e) Acil Kullanım onayına ilişkin süreç şeffaf ve
denetlenebilir olmalıydı. Yapılmadı.
f) Değerlendirme süreçlerinde etik sorunların
yaşanmaması için siyasi ve ticari baskıdan uzak,
Bağımsız Bilimsel Kurulların oluşturulması
gerekiyordu. Oluşturulmadı.
g) Acil Kullanım Onayı vermek için yetkilendirilen kişilerin, hangi
yetkinliklerinden ötürü görevlendirildiği açıklanmadı.
h) Acil Kullanım Onayı verilen aşılara ilişkin
değerlendirme kriterleri ile aşıların etkinliklerini
içeren sonuçlar ayrıntılı raporlar biçiminde
açıklanmadı.
i) Aşı tedariği zamanında yapılmadı.
j) Hangi aracılarla, kaç doz aşı teslimi için anlaşma
yapıldığı açıklanmadı.
k) Türkiye’de kullanılan aşıların, neden tercih edildiğine
ilişkin kamuoyuna tatmine edici bir bilgilendirme
yapılmadı.
Tedavi
Protokolü
Aşı Çalışmaları
Aşı Onayı
Aşı Tedariği 
l) Aşılama çalışmaları, dozların yetersizliği nedeniyle
yavaşladı.
m) Randevu sistemi aksadı.
n) Aşı karşıtlığına ilişkin etkili mücadele yapılamadı.
o) Aşıya ulaşımdaki eşitsizlik ortadan kaldırılamadı,
öncelik grubunda olması gereken (öğretmenlerin
tümü gibi) bir çok kişi halen aşıya ulaşamadı.
p) Filyasyonda da ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Sadece
evlere gidip, ilaçlar bırakılıp, bir takım sorularla şu
anda sürdürülüyor. Oysaki geriye dönük, kaynağını
yakalamaya yönelik ciddi bir filyasyon yapılmıyor.

(vş)