Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esat, dördüncü dönem devlet başkanlığı koltuğuna oturması beklenen genel seçimde, eskiden muhaliflerin kalesi olan kentlerden Duma’da oy kullandı. Duma 2018’de Batılı güçlerin hava saldırısıyla sonuçlanan şüpheli bir kimyasal saldırının da merkeziydi.
Suriye hükümeti, seçimlerin on yıl boyunca süren çatışmaya rağmen Suriye'nin normal işlediğini gösterdiğini söylüyor. Suriye’deki çatışmalar binlerce kişinin ölümüne ve 11 milyon kişinin de evlerini terketmesine neden oldu.
Esat, oyunu kullandıktan sonra yaptığı açıklamada ‘‘Suriye onların göstermeye çalıştığı; bir şehrin diğerine, bir mezhebin diğerine düşman olduğu, iç savaş yaşanan bir yer değil. Bugün Duma’da Suriye halkının birlik olduğunu kanıtlıyoruz’’ dedi.
Seçimler, uluslararası gözetim altında sandığa gidilmesi çağrısı yapan ve yeni bir anayasayla siyasi uzlaşmanın önünü açması umulan Birleşmiş Milletler (BM) barış sürecinden bağımsız olarak yapıldı.
‘‘Rakipleri özellikle düşük profilli’’
Seçimleri boykot eden muhalefet, Esat’ın seçimdeki rakiplerinin özellikle düşük profilli isimlerden oluştuğunu söylüyor. Bunlar arasında eski bakan yardımcısı Abdullah Salum Abdullah ve küçük muhalefet partisi lideri Mahmud Ahmed Marey yer alıyor.
Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere ve ABD Salı günü yaptıkları açıklamada seçimlerin özgür ya da adil olmayacağını belirtmişti.
Türkiye: Seçimler meşru değil
Türkiye ise ‘‘Suriye rejimi tarafından bugün düzenlenen seçimler halkın hür iradesini yansıtmayan gayrimeşru bir nitelik taşımaktadır’’ açıklamasını yaptı.
Seçimlerin serbest ve adil olmayan şartlarda düzenlendiği belirtilen açıklamada ‘‘Söz konusu seçimler, Suriye ihtilafının siyasi çözümüne ilişkin BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2254 sayılı kararının lafzı ve ruhuyla bağdaşmadığı gibi rejimin siyasi sürece ilişkin samimiyetsiz yaklaşımını da ortaya koymaktadır. Rejimin sonucu malum seçimleri öne sürerek suni meşruiyet sağlama girişimlerine izin verilmemesi ve BM kolaylaştırıcılığında, Suriyelilerin sahipliğinde ve öncülüğünde yürütülen siyasi sürecin kesintisiz devam ettirilmesi önem taşımaktadır. Türkiye, bu yöndeki gayretlerini Suriye halkıyla dayanışma içinde kararlılıkla sürdürecektir’’ denildi.
Esat ise bu eleştiriler karşısında seçime katılımın yüksek olmasının Suriyeliler’in seçimle ilgili hislerini yansıttığını söyledi, ‘‘Sizin görüşünüzün değeri sıfır’’ diye konuştu.
Şam Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde yüzlerce öğrenci oy kullanmak için sıraya girdi. Okulun önüne otobüsler park etti.
Sandıklar açılmadan önce kalabalık gruplar ‘‘Kanımız ve ruhumuzla hayatımızı sana feda ederiz Esat’’ sloganları attı. Benzer sahnelere ülkenin yüzde 70’ini kontrol eden hükümet yönetimi altındaki yerlerde rastlandı.
Misilleme kaygısıyla soyadını açıklamak istemeyen hemşirelik öğrencisi Emel, ‘‘Beşar Esat’ı devlet başkanı seçmek için geldik. Onsuz Suriye, Suriye olmazdı’’ dedi.
‘‘Yetkililer oy kullanın talimatı verdi’’
Yetkililer kimliklerini gizleyerek yaptıkları açıklamalarda halkı oy kullanmaya teşvik etmek için büyük gösteriler düzenlediğini ve Esat'ın Alevi azınlığının hakimiyetindeki yönetiminin temelini oluşturan güvenlik aygıtının devlet çalışanlarına oy kullanma talimatı verdiğini belirtti.
Lazkiye kentinde yaşayan devlet memuru Cafer de ‘‘Sandığa gitmemiz gerektiği, aksi halde sonuçlarına katlanmak zorunda kalacağımız söylendi’’ diye konuştu.
Şam yakınlarındaki doğu Guta'da yer alan Sünni Müslüman kasabası Duma, 2011'de demokrasi yanlısı protestoların başladığı ilk yerlerden biriydi. Burası binlerce sivilin ölümüne neden olan kuşatma ve bombalamaların ardından geri alınana kadar Esat yönetimine uzun süre meydan okumuştu.
Guta’da 2018 yılının Nisan ayındaki şüpheli kimyasal saldırıda en az 50 sivil hayatını kaybetmişti. Bu saldırı çatışmaların başlamasından bu yana özellikle Guta bölgesinde görülen ve aralarında kadın ve çocukların da olduğu yüzlerce kişinin ölümüne neden olan çok sayıdaki kimyasal saldırıdan yalnızca biriydi. ABD, Fransa ve İngiltere, Suriye’deki şüpheli kimyasal silah fabrikalarına saldırarak bu saldırıya yanıt vermişti.
Ülkedeki Esat karşıtı gösterilerin ilk görüldüğü kentlerden olan güneydeki Deraa kentindeyse yerel figürler seçime muhalefetlerini göstermek için genel grev çağrısı yaptı.
Esat 21 yıldır iktidarda
Beşar Esat, ülkeyi 30 yıl boyunca yöneten babası Hafız Esat’ın hayatını kaybetmesinin ardından 2000 yılında iktidara gelmişti.
Suriye’nin güneyinde birçok kentteki duvar yazılarında ‘‘Halk Hafız’ın oğlunun iktidarını reddediyor’’ cümlesinin yer aldığı görüldü. Bu bölge Rusya arabuluculuğunda yapılan anlaşmalarla Esat kontroluna giren ancak eski isyancıların hala Esat’ın iktidarına direndiği yerlerden.
Türkiye desteğindeki grupların yönettiği isyancıların son kalesi olan ve Esat’ın bombardımanından kaçan en az 3 milyon kişinin barınaklarda yaşadığı İdlib’in kuzeybatısındaysa halk ‘‘tiyatro’’ olarak değerlendirdiği seçimleri protesto etmek için sokaklardaydı.
Türkiye sınırında muhaliflerin kontrolundaki bir kasabada asılı bir posterde ‘‘Bu bir öfke günü. Suçlu Esat’ı ve seçimlerini reddettiğimizi ilan etmek için özgürlük meydanlarında buluşalım ve sesimizi yükseltelim’’ yazdığı görüldü.
Suriye’nin kuzeydoğusunda ABD desteğindeki Kürt birlikleri petrol zengini bir bölgeyi yönetiyor. Burada yetkililer halkın sandığa gitmesini önlemek için rejimin kontrolundaki bölgelere sınır geçişlerini kapattı.
Kürt yetkililer seçimlerin, onlarca yıldır Arap milliyetçi ideolojisini benimseyen tek parti yönetiminin, etnik ayrımcılığına maruz kalan Kürt azınlıkla uzlaşmasının önünde engel olduğunu söylüyor.(Kaynak:VOA)
(vş)
