Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in kısmi seferberlik ilanı ve elindeki her silahı kullanacağını söylemesinin ardından, dışişleri bakanları düzeyinde olağanüstü toplandı.

Güvenlik Konseyi toplantısı öncesinde, görüşmeler sırasında ve sonrasında çok sayıda basın toplantısı düzenlendi.

Güvenlik Konseyi toplantısına katılan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Ukrayna'da işlenen bir dizi zulüm suçlarından Rusya hakkında soruşturma açılması çağrısında bulundu.

Konsey üyelerini Rusya’daki gözlemlerini aktaran Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı (ICC) Karim Khan, mahkemenin yetki alanına giren suçların işlendiğine inanmak için ellerinde makul gerekçeler olduğunu söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in uluslararası düzeni parçalamaktan sorumlu tutulması gerektiğini söylerken, Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitro Kuleba, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin çalışmalarına güven duyduğunu belirterek, adalet olmadan barış olamayacağını ifade etti.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Ukrayna ve Batı'yı, Moskova'yı saldırgan olarak gören tamamen farklı senaryo empoze etmeye çalışmakla suçladı; “Asıl mahkemede onlar yargılanmalı” dedi.

Güvenlik Konseyi toplantısında, Rusya'nın ABD, Fransa, Birleşik Krallık ve Çin gibi veto yetkisine sahip kalıcı bir üye olması nedeniyle Ukrayna konusunda bir adım atamadı. Avrupa Birliği Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, farklı senaryolar üzerine çalıştıklarını söyledi.

Guterres: “İddialar iyice araştırılsın”

BM Genel Sekreteri Guterres, Güvenlik Konseyi’nin kritik toplantısında yaptığı konuşmada, ”Bir devletin topraklarının başka bir devlet tarafından tehdit veya güç kullanımı sonucu ilhakı, BM Sözleşmesi’nin ve uluslararası hukukun ihlalidir” dedi.

Guterres, İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’in savaşın insan hakları üzerindeki kabul edilemez etkisini belgelediğini belirterek, “Raporlar, sivillere ve savaş esirlerine yönelik zulüm, yargısız infazları cinsel şiddet, işkence ve diğer insanlık dışı ve aşağılayıcı muamelenin yapıldığı bir dizi zulüm suçlarını tespit edildiğini gösteriyor. Bütün bu iddialar iyice araştırılmalıdır. Hesap verebilirliği sağlamak için failler adil ve bağımsız yargı süreçlerinde hesap vermelidir. Uluslararası işlenen suçların cezasız kalmasına son verilmesi esastır, tüm bunlar da Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde etkin hesap verebilirliğin sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Mahkeme savcısı Ukrayna'nın durumuyla ilgili soruşturma başlattı, mahkemeyle tüm tarafların tam işbirliği şart” diye konuştu.

“Son gelişmeler tehlikeli ve rahatsız edici”

Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı savaşta hiçbir pes etme belirtisi göstermediğini ifade eden Guterres, “Geçtiğimiz yedi ay tarif edilemez acılar ve yıkımlara tanık oldu. Son gelişmeler tehlikeli ve rahatsız edici. Herhangi bir barış ihtimalinden uzak, sonu gelmez bir korku ve kan döngüsüne doğru adımlar atılmış durumda. Başından beri söylediğim gibi, bu anlamsız savaşın Ukrayna'ya ve dünyaya korkunç zararlar verme potansiyeli sınırsızdır. Bir zamanlar düşünülemez olan nükleer çatışma fikri tartışma konusu haline geldi. Bu kendi başına kesinlikle kabul edilemez. Nükleer silaha sahip devletler, nükleer silahların kullanılmamasını ve tamamen ortadan kaldırılmasını yeniden taahhüt etmelidir” ifadelerini kullandı.

Rusya’nın başlattığı referandumlar konusunda da görüşlerini aktaran Guterres, “Ukrayna'nın şu anda hükümet kontrolunda olmayan bölgelerinde sözde referandumlar düzenleme planladığı haberlerinden derinden endişeliyim “dedi.

“Uluslararası cezaların yürürlükte olduğunun farkına varılmalı”

Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı Karim Khan, konsey üyelerine herkesin uluslararası ceza yasalarının hala yürürlükte olduğunu bilmesi gerektiğini belirterek, “Biz burada konuşurken, Ukrayna'da ve dünyanın diğer birçok yerinde, ilgimizi hak eden en savunmasız kişiler, çocuklar, kadınlar ve erkekler ıstırap ve güvensizlik içinde yaşıyor; gerçek anlam ve hesap verebilirlik için yasalara bakılıyor. Mahkememizin ve aynı zamanda hepinizin kararlı bir şekilde yasaların çiğnenip çiğnenmediğini odaklanmasını gerektiriyor. Silahını eline alan, füze atan herkes, ceza yasasının canlı olduğunu, uykuda olmadığını ve hesap verebilirliğin kesinlikle gerekli olduğunu anlamalıdır” dedi.

“Delilleri zamanı gelince bağımsız yargıçlara sunacağız”

Khan, Ukrayna'da Mayıs ayında Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin şimdiye kadarki en kapsamlı saha konuşlandırmasını gerçekleştirdiklerini belirterek, “Ukrayna'da kalıcı bir saha varlığımız var. Bunu önümüzdeki hafta açıklayabilirim. Ofisimin diğer üyeleri de ülkenin doğusundaki iddialarla ilgili olarak Ukrayna'ya konuşlanacak. Daha koordineli, daha etkili bir ortaklığın bu yeni modelinin ve eylem için daha tutarlı yaklaşımın bu kolektif sorumluluğu daha etkili hale getireceğini umuyoruz. Kanıt toplama, eleme, tartma ve gösterileni belirleme süreci sadece akademik bir çalışma değildir. Savaşın sisini delmek için, hakikati bir hukuk forumunda fiilen sunmak çok önemlidir ve neyse ki bağımsız yargıçlarımız var ve işimizi yaptığımızda, zamanı geldiğinde meseleleri bağımsız yargıçlarına sunacağız. İşimizi çok daha iyi inceleyecekler ve gerçeğin nerede olduğuna karar verecekler. Bu çalışma sayesinde bir tablo ortaya çıkacaktır. Ancak şimdiye kadar gördüğüm tablo rahatsız edici. Üç kez Ukrayna'ya gittim ve şahit olduklarımın biri bile çeşitli acıların ve zararların yıkımını görmeme yetti. Gördüğüm, mahkemenin yargı yetkisi içindeki suçların işlendiğine inanmak için makul nedenler olduğudur. Buça’ya gidip Aziz Andrew Kilisesi'nin arkasına geçtiğimde gördüğüm cesetler sahte değildi. Kore Danka sokaklarında yürüdüğümde binalarda ve okullarda gördüğüm yıkım fazlasıyla gerçekti. Sivillerin kasıtlı olarak hedef alındığına inanmak için makul bulgular vardı. Bu yüzden bugün yapabileceğim tek şey, Ukrayna'daki yargı yetki alanımızdaki davaları araştırmak için tüm uluslararası ortaklar, devletler, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kuruluşlarla ilişki kurmak için elimden gelen her şeyi yapmaktır. ICC Savcısı olarak yükümlülüklerimi ve yeminimi yeniden taahhüt ediyorum” diye konuştu.

(vş)