New York/Şarku’l Avsat
Etkili bir aşılama kampanyası uygulamakla övünen İngiltere’nin girişimi ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) önümüzdeki çarşamba günü, koronavirüs aşılarının adil dağıtımı konusunu görüşecek. Söz konusu toplantıda, Güvenlik Konsey’i üyeleri arasında ayrılığa neden olabilecek birçok sorunun da ele alınması bekleniyor.
Toplantıda sorulacak sorular arasında, aşıların küresel olarak dağıtımının nasıl sağlanacağı, kuzey yarımküredeki zengin devletlerin güney yarım küredeki yoksul devletler pahasına aşıları almasına nasıl engel olunacağı yer alıyor. Ayrıca aşıların dağıtılmadığı ülkelerde dahil olmak üzere, yaklaşık 15 operasyona konuşlandırılmış ve Birleşmiş Milletler (BM) ajansları üyeleri olan Birleşmiş Milletler Barış Gücü’ne aşılamada öncelik verilmeli mi? Verilmeli ise bunu kim yapmalı: Birleşmiş Milletler mi? Askerlerin konuşlandığı ülke mi yoksa konuşlandıran ülke mi? gibi sorularda bulunuyor.
İsmini açıklamak istemeyen Güvenlik Konseyi üye ülkelerinden birinin büyükelçisi, bu hafta düzenlenecek oturumda bir kararın alınmasını olasılık dışı görerek, “Aslında aşılar Güvenlik Konseyi’nin görevlerinden biri değil, ancak katkı sağlayabilir” dedi. BM Güvenlik Konseyi, dünya genelinde barış ve güvenliği sağlamakla sorumlu, küresel sağlık alanında belirli herhangi bir yetkiye sahip değil.
2020 Temmuz ayında BM Güvenlik Konseyi, bir ABD-Çin çatışmasının hakim olduğu, üç aydan fazla süren zorlu müzakerelerden sonra bugüne kadarki salgına ilişkin tek kararını almıştı. Konseyin amacı, hastalığın yayılmasına karşı mücadeleyi kolaylaştırmak için çatışmalara tanık olunan ülkelerdeki düşmanlıkların durdurulmasını teşvik etmekti. Diplomatlar, İngiltere’nin geçtiğimiz günlerde az sayıda ülkedeki aşıların yönetimine ilişkin bir karar taslağı sunduğunu söyledi. Diplomatlardan biri “Bir karar taslağı var ve müzakereler daha yeni başladı, bu biraz zaman alacak” dedi.
Aşılama en büyük zorluk olarak görülüyor
BM Avrupa Birliği Daimi Temsilcisi Olof Skoog, aşılamanın “şu anda en büyük zorluk olduğunu” ve “herkesin aşılanmasının uzun bir zaman alacağını” belirtiyor. Skoog Avrupa Birliği’nin, Birleşmiş Milletler himayesindeki “2021 sonundan önce, 92 düşük gelirli ülkeye en az 1,3 milyar ulaştırılması da dahil olmak üzere, en az 2 milyar doz aşı teslimatını” sağlaması beklenen COVAX mekanizmasının kurulmasına yardımcı olduğunu belirtti.
Skoog, Güney Afrika’nın geçtiğimiz günlerde belirttiği gibi, aşıya sahip olan kuzey ile dozlara erişimi olmayan güney arasında “İstemediğimiz şey, bir aşı apartheidi (ırksal ayrılıkçı sistem)” dedi. Yetkili, BM Güvenlik Konseyi kararına yönelik müzakerelerin “karmaşık” olabileceğini çünkü pek çok ülkenin, hiçbir ülkeyi terk etmeme konusundaki küresel bir taahhüdün prensip olarak eşlik etmesi beklenen “şeffaflık” fikrini desteklemediğini belirtti.
Çin, Rusya ve bazı Körfez ülkeleri de dahil olmak üzere birçok ülke, aşıların ulusal üretimlerinin teşvik edilmesi veya dozlara erişimin kolaylaştırılmasına yönelik “aşı diplomasisi” başlattılar.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres bir konuşmasında, virüsün ve varyantlarının yayılması sebebiyle, güvenliğin ancak herkesin aynı derecede korunması durumunda sağlanabileceğini vurguluyor. Guterres aşıların “ortak kamu malı” olması çağrısında bulunuyor ancak bu şu ana kadar gerçekleşmedi. “Aşı sertifikası” çıkarılmasında sahtecilik olmaması konusunda BM’nin rolü hakkında bir soruya yanıt olarak, BM Sözcüsü Stephane Dujarric, bu konuda “uluslararası birleşme ve koordinasyona ihtiyaç olduğunu” belirtti. Dujarric “Endişeye neden olan bir başka konun suç faktörü olduğunu, aşı belgelerinde sahtecilik veya daha kötüsünü yaparak insanlara sahte aşı veren kişiler” olduğunu ve bu konuda “uluslararası işbirliğinin” önemini vurguladı.
Diğer yandan, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, önümüzdeki hafta G7 ülkelerinin çevrimiçi bir toplantısında, koronavirüs aşıları dağıtımında Afrika ülkelerinin göz önüne alınmasını istiyor. Fransa Cumhurbaşkanlığı Ofisi, Macron’un konuyu önümüzdeki Cuma günü İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın başkanlık yaptığı G7 liderleri toplantısında gündeme getireceğini açıkladı.
Macron, haftalık olarak yayınlanan Le Journal du Dimanche gazetesine verdiği demeçte “Afrika ülkeleri aşılara erişim konusunda yasal yoldan sorular sordu.” dedi. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) bağlı, aşılara erişimi hızlandırıcı mekanizmanın, ülkelere düşük fiyatlarla 2 milyar doz sağlaması kararlaştırıldı ancak Macron bunun yeterli olmadığını belirtti. Fransa Cumhurbaşkanı koronavirüsün yeni varyantlarının yayılması konusunda uluslararası düzeyde hızlı hareket edilmesi gerektiğini sözlerine eklerken, mutasyonlara karşı mücadeleyi “zamana karşı yarış” olarak nitelendirdi.
İngiliz hükümetine göre, Johnson koronavirüs aşılarının dağıtımı konusunda daha yakın bir çalışma için, devlet ve hükümet başkanlarını çağrıda bulunmak istiyor. G7 ülkeleri, ABD, Kanada, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Japonya’dan oluşuyor.
(vş)
