Mustafa İsmet İnönü (24 Eylül 1884, İzmir - 25 Aralık 1973, Ankara), Osmanlı döneminde albay, Cumhuriyet döneminde orgenera ve eski Genelkurmay Başkanıolan, cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye'nin ilk Başbakanı,ikinci Cumhurbaşkanı,[4][5] İstiklal Madalyası sahibi asker ve siyasetçi. Cumhurbaşkanlığı görevini Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatından 1 gün sonra 11 Kasım 1938'den 22 Mayıs 1950 tarihine kadar sürdürdü.
CHP Kurultayı tarafından kendisine "Millî Şef" unvanı verilmiştir. İnönü; Kurtuluş Savaşı'na katılmış, Lozan Antlaşması'nı imzalamış ve birçok defa başbakanlık görevini üstlenmiştir. 1925-1937 yılları arasında 12 yıllık kesintisiz başbakanlık süresi olmakla birlikte, toplam 17 yıl 11 ay ile Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en uzun süre başbakanlık yapmış kişisidir.
Cumhuriyet ve başbakanlık yılları
29 Ekim 1923 tarihinde cumhuriyetin ilanı ile sonuçlanan süreçte, Mustafa Kemal ile yakın siyasal işbirliği içindeydi. 30 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk hükümetini kurdu ve aynı zamanda Halk Fırkası (sonradan Cumhuriyet Halk Partisi, veya CHP) genel başkan vekilliğini üstlendi.
İlk başbakanlık döneminde Cumhuriyetin ilk devrimleri yapılmaya başlandı. Öğretimin birleştirilmesi, halifeliğin kaldırılması ve Diyanet İşleri Başkanlığı'nın kurulması (3 Mart 1924) bu dönemde gerçekleşti. İki dönem başbakanlık yaptıktan sonra, muhalefet partisi olarak kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın Çankaya'ya olan aşırı muhalefetini hükûmet üzerinden yürütmesi üzerine Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in isteğiyle 8 Kasım 1924 tarihinde başbakanlıktan istifa etti. 21 Kasım 1924 tarihinde yeni hükûmeti Fethi Bey kurdu. Fethi Bey'in doğudaki Şeyh Said İsyanı'na müdahalede geç kalması ve istifa etmesi üzerine, 3 Mart 1925 tarihinde Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından yeniden hükûmeti kurmakla görevlendirildi. Ayaklanmanın bastırılmasında Başbakan olarak önemli rol oynadı. 6 Mart 1925 tarihinde Takrir-i Sükun Kanunu'nu yürürlüğe sokarak İstiklâl Mahkemeleri'nin tekrar kurulmasını gerçekleştirdi. Bu kanuna dayanarak tüm muhalefet partilerini ve muhalif gazeteleri kapattırdı. 1926 yılında Orgeneral rütbesine terfi etti. 1927 yılında kendi isteğiyle askerlikten emekli oldu. Bu tarihten sonra, yeni devletin oluşumunda Mustafa Kemal ile birlikte en önemli siyasal kişilik olarak belirdi.
1934 yılında Soyadı Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden sonra Mustafa Kemal Atatürk tarafından İnönü soyadı verildi.[1924 yılından 1937 yılına kadar başbakanlık görevini aralıksız sürdürdü. Bu dönemde ülkedeki bütün önemli siyasal gelişmelerde; devrimlerin duyurulmasında ve uygulanmasında, iktisat politikasında Devletçilik ilkesinin kabulünde ve uygulanmasında, yeni devletin kurulmasında çok önemli rolü oldu.1936 yılında faşizmi incelemek üzere İtalya'ya gönderilen CHP Genel Sekreteri (Katib-i Umumi) Recep Peker'in dönüşünde yazdığı TBMM üzerinde bir "Faşist Konsey" kurulmasını öngören raporu onaylayıp imzalaması üzerineCumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk "Başvekil hazretleri anlaşılan yorgunluktan, önüne gelen raporları okumadan imzalıyor!" dedi ve kararı reddetti.
Dersim İsyanı'nın bastırılması sırasında da düşünce ayrılıkları çıkınca Eylül 1937 tarihinde Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından başbakanlık ve CHP Genel Başkan Vekilliği görevlerinden alındı ve yerine Celâl Bayar atandı. Bu dönemde yalnızca TBMM'de Malatya milletvekili olarak görev yaptı.

CHP'den ayrılması ve Cumhuriyet Senatosu

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 12 Mart 1971 tarihindeki müdahalesinden sonra, CHP'nin tutumu konusunda parti içinde önemli görüş ayrılıkları belirdi ve CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit ile anlaşmazlığa düştü. Ecevit'e göre, müdahalenin amacı, CHP içinde egemen olan "ortanın solu" politikasına son vermek ve partinin iktidar olmasını önlemekti. İnönü ise müdahaleyi onaylamıyordu ve müdahaleden 2 gün sonra CHP grubunda çok sert bir konuşma yaptı; ancak yine de ortamın yumuşaması için yeni kabineye bakan vermeyi kabul etti. Yeni kurulacak hükumete partinin üye verip vermeyeceği konusunda beliren anlaşmazlık sonucunda Ecevit istifa etti. Ecevit ile yoğun bir mücadeleye girdi. Mayıs 1972 tarihinde toplanan V. Olağanüstü Kurultay'da, politikasının partisince onaylanmaması durumunda istifa edeceğini açıkladı. Kurultayda parti meclisi Ecevit'in yanında yer alınca da 8 Mayıs 1972 tarihinde 34 yıldır görev yaptığı CHP genel başkanlığından istifa etti. Türk siyasal yaşamında parti içi mücadele sonucunda değişen ilk genel başkan oldu. 4 Kasım 1972 tarihinde CHP üyeliğinden, 14 Kasım 1972 tarihinde de milletvekilliğinden istifa etti. Başvurusu üzerine Eski Cumhurbaşkanı sıfatıyla tabii senatör olarak Cumhuriyet Senatosu'nda görev aldı.
25 Aralık 1973 Salı günü, Pembe Köşk'te, saat 16.05'te 89 yaşında öldü.
İsmet İnönü'nün dünyaya geldiği evdir. İzmir'in Konak ilçesi içerisinde yer alan ev günümüzde müze olarak kullanılmaktadır. İzmir İnönü Evi salı, perşembe ve cumartesi günleri 10.00-17.30 arası ile resmi tatil günlerinde açıktır.

KILIÇDAROĞLU İNÖNÜ'YÜ ANDI

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, II. Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü'nün 47. Ölüm Yıldönümü nedeniyle bir mesaj yayınladı.
Genel Başkan Kılıçdaroğlu, sosyal medya hesabından yayımladığı mesajda, İnönü'nün "Bir memlekette namuslular, en az namussuzlar kadar cesur olmadıkça o memleket için kurtuluş yoktur." sözlerine yer vererek, şu ifadeleri kullandı:
"Türkiye'nin kalkınmasına, gelişmesine ve demokrasisine büyük katkı sağlamış, ülkemizi İkinci Dünya Savaşı'ndan uzak tutmayı başarmış, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün yol arkadaşı, Lozan Zaferi'nin mimarı, Cumhuriyetimizin ilk Başbakanı, ikinci Cumhurbaşkanı; büyük devlet ve siyaset adamı, Genel Başkanım İsmet İnönü'yü aramızdan ayrılışının 47. yıl dönümünde saygı, minnet ve rahmetle anıyorum."

CHP ADANA İL ÖRGÜTÜ İNÖNÜ'YÜ ANDI
Öte yandan,Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün en yakın mücadele arkadaşı, 2. Cumhurbaşkanı ve CHP'nin 2. Genel Başkanı İsmet İnönü’nün aramızdan ayrılışının yıldönümünde CHP Adana İl Örgütü saat 12.30'da İnönü Parkı'nda düzenlenen basın açıklamasıyla andı.

İSMET İNÖNÜ'NÜ CEYHAN'DA ANILDI 

Ceyhan Belediye Başkanı Hülya Erdem, İsmet İnönü'nün ölüm yıl dönümü dolayısıyla Cumhuriyet Meydanında törene katıldı. 

Törene Ceyhan Belediye Başkanı Hülya Erdem, CHP İlçe Başkanı Fikret Cirit, CHP Kadın Kolları Başkanı Öznur Akçan ve CHP İlçe yöneticileri katıldı. Saygı duruşu ve  İstiklal Marşı'nın okunmasının ardından, İsmet İnönü'yü vefatının 47. yıl dönümünde, Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün büstüne karanfil bırakılarak saygı ve minnetle anıldı. 

Başkan Erdem mesajında; "Büyük devlet adamı, 2. Cumhurbaşkanımız, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün en yakın silah ve mücadele arkadaşı, aynı zamanda en yakın siyasi arkadaşı  İsmet İnönü'nün  47. ölüm yıl dönümünde Atatürk büstüne karanfil koyarak andık. Gazi Mustafa Kemal  Atatürk ve İsmet İnönü'nün  çizdiği yolda yürümeye devam ediyoruz. Onların bizlere göstermiş olduğu hedeflere doğru ülkeyi daha çağdaş medeniyetler seviyesine çıkartma noktasında çabalarımızı hep birlikte sürdürüyoruz. İsmet İnönü'yü tekrar rahmet ve minnetle anıyorum” dedi.

(VŞ)