HDP İstanbul Milletvekili Ali KENANOĞLU, 2019 yılı verilerine göre zehirli hava soluyan şehirlerin sayısının (Edirne/Keşan, Ankara, Zonguldak, Adana, Sivas, Karabük, Hakkari, Yozgat, Iğdır) dokuza yükselmesi nedeniyle, insan sağlığı açısından ‘kötü’ ve ‘tehlikeli’ etki yaratabilecek bu durumun sebeplerinin acilen incelenmesi ve gerekli önlemlerin alınması için Meclis’e Araştırma Önergesi verdi.

Araştırma önergesi metni şöyle:

 "TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA 

Türkiye illerinin hava kirliliği her yıl Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından ölçülmektedir. 2019 yılı verilerine göre zehirli hava soluyan şehirlerin sayısı (Edirne/Keşan, Ankara, Zonguldak, Adana, Sivas, Karabük, Hakkari, Yozgat, Iğdır) dokuza yükselmiştir. İnsan sağlığı açısından ‘kötü’ ve ‘tehlikeli’ etki yaratabilecek bu durumun acilen incelenmesi ve gerekli önlemlerin alınması için Anayasa’nın 98. ve Meclis İçtüzüğü’nün 104. ve 105. maddeleri uyarınca Meclis Araştırma sürecinin başlatılması gereğini arz ve teklif ederim.

 GEREKÇE

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2019 yılı verilerine göre Edirne/Keşan, Ankara, Zonguldak, Adana, Sivas, Karabük, Hakkari, Yozgat ve Iğdır’da yaşayanlar bir yıl boyunca Dünya Sağlık Örgütü’nün normal kabul ettiği değerlerin üzerinde kirli hava solumuştur.

Türkiye’de yurttaşlar bir yıl boyunca her şehirde günün bazı saatlerinde anne karnındaki bebeğin beyin gelişimini bile olumsuz etkilediği bilinen değer üzerinde kirli havaya maruz kalmıştır. 2018 yılında yedi il “tehlike” alarmı verirken bu yıl zehirli hava soluyan şehir sayısı dokuza yükselmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün normal kabul ettiği Hava Kalitesi İndeksi 0-50 aralığında iken 2019 yılında hemen hemen bütün illerde hava kirliliği günün bazı saatlerinde “sağlıksız” olan 150-200 aralığını sıklıkla geçmiştir. Bu illerde hava kirliliği, “tehlikeli” olarak nitelenen 300-500’e aralığına kadar yükselmiştir.

En sık rastlanan ve “sağlıksız” olarak nitelenen 150-200’lük indeks düzeyinde, yurttaşlar açık hava sporları ve piknik gibi etkinlikler yapmamaları, maske takmaları yönünde uyarılmaktadır. Bunun üzerindeki kirliliğin yaşandığı günlerde koruyuculuğu daha yüksek maske, kirlilik 300-500 aralığında iken ise gaz maskesinin kullanılması önerilmektedir.

Bakanlığın hava kalitesini ölçerken kullandığı değerler şöyle sınıflandırılmaktadır.

“0-50 ‘İyi’ hava kalitesi memnun edici,

50-100 ‘Orta’ orta düzeyde sağlık endişesi,

100-150 ‘Hassas’ hassas gruplar için sağlık etkisi,

150-200 ‘Sağlıksız’ herkes sağlık etkileri yaşamaya başlayabilir,

200-300 ‘Kötü’ sağlık açısından acil durum,

300-500 ‘Tehlikeli’ ciddi sağlık etkisi ile karşılaşılır.”

Bazı aylarda/illerde ölçülen değerler şöyle tespit edilmiştir:

Ocak ayında, Manisa/Soma, Hakkari, Ağrı/Patnos, Edirne/Keşan, Iğdır hava kalitesi ‘sağlıksız’, Erzurum/Taşhan’da ‘kötü’ olarak tanımlanan ve maske takılması önerilen 204 değeri görülmüştür.

Şubat ayında, Erzurum/Taşhan, Balıkesir, Zonguldak/Karabük, Iğdır, Ağrı/Patnos, Bitlis ‘sağlıksız’, Edirne/Keşan ‘kötü’ sonra da 361’e kadar çıkarak ‘tehlikeli’ uyarısı veren ciddi sağlık sorunlarına sebep olabilecek havayı solumak zorunda kalmıştır.

Mart ayında, Balıkesir, Konya/Karabük ‘sağlıksız’, Edirne/Keşan önce ‘sağlıksız’ uyarısı verirken defalarca indeks 278’e ulaşarak ‘kötü’ alarmı vermiştir.

Nisan ayında, Balıkesir, Ankara, Çanakkale ‘sağlıksız’, Erzurum/Taşhan 285, daha sonra Ankara 236 ile ‘kötü’ uyarısı vermiştir.

Haziran ayında, Isparta, “sağlıksız” ve “kötü”, Ankara önce ‘sağlıksız’ sonra ‘kötü’ 320 ile de ‘tehlikeli’ uyarısı vermiştir.

Ağustos ayında, Kırşehir, Aydın ‘sağlıksız’, Çankırı, Aydın ‘kötü’, Adana 453 ‘tehlikeli’ olarak nitelenen değere ulaşmıştır.

Eylül ayında, Ankara, Bursa, Muş ‘sağlıksız’, Çanakkale ‘kötü’ değerine çıkmış, Balıkesir Erdek’te ‘kötü’ olarak tanımlanan ve maske takılması önerilen 230 görülmüştür.

Kasım ayında, Hakkari, Ankara, Balıkesir ‘sağlıksız’ Balıkesir/Erdek, Hakkari, Iğdır ‘kötü’ hava solumuştur. Hava kalitesi Hakkari’de, Iğdır’da, Yozgat’ta ‘tehlikeli’ seviyede seyretmiştir.

Aralık ayında, Hakkari, Edirne/Keşan, Manisa/Soma, Ankara, ‘sağlıksız’, Düzce, Kayseri ‘kötü’ Hakkari ise sonra 319 ile ‘tehlikeli’ hava hakim olmuştur.

Halkların Demokrasi Partisi Grubu olarak yukarıda açıkladığımız tespitlere göre insan sağlığını son derece olumsuz etkileyen hava kirliliğinin sebeplerinin araştırılması ve gerekli önlemlerin acilen alınması için araştırma komisyonunun kurulmasını çok önemli ve gerekli görmekteyiz.”