Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Fas ve Mısırlı yetkililer ile İsrail ve Amerikalı yetkililerin iki günlük görüşmesinin ardından açıklama yapan İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid, “Ortaklıklarımız üzerine inşa ettiğimiz bu yapı, öncelikle İran ve onun temsilcileri olmak üzere tüm ortak düşmanlarımıza gözdağı veriyor ve onları engelliyor” ifadelerini kullandı.

İsrailli yetkililer ve Arap müttefikleri, İran’ın nükleer programıyla ilgili anlaşmanın, İran’ın nükleer silah üretme kapasitesini arttırması ve İran’ın desteklediği silahlı grupların güçlenmesiyle sonuçlanacağı görüşünde. Ancak ABD dahil birçok diğer ülkenin liderleri, söz konusu anlaşmanın yeniden canlandırılmasının, İran’ın nükleer gücünü kontrol etmenin en iyi yolu olduğunu savunuyor.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, görüşmenin ardından, “Komşu ve dost ülkeler olarak, ortak güvenlik engellerimiz ve ortak tehditler karşısında işbirliği içinde olacağız. Buna, İran ve onun temsili savaşçılarından gelen tehditler de dahil” dedi.

Blinken ayrıca, taraflar arasında atılan ortak adımların, İsrail ile Filistin yetkilileri arasında yapılması beklenen görüşmelerin yerini almayacağına da vurgu yaptı. Bakan Blinken, “Net bir şekilde ifade etmeliyiz ki, bu bölgesel barış anlaşmaları Filistinliler ile İsrailliler arasında kaydedilecek ilerlemenin yerini alamaz” ifadelerini kullandı.

ABD ile görüşmelerde yer alan Arap ülkeleri, İsrail ile Filistin arasındaki uzlaşmazlığa ‘iki devletli çözüm’ taraftarı. Filistinliler ile İsrail arasında bu konuyla ilgili müzakereler 2014 yılından bu yana duraksamada. Filistin topraklarının bir parçası olan Batı Şeria’nın büyük bir bölümünde İsrail yerleşkeleri genişlemeye devam ederken, Gazze Şeridi’nde kontrol İslamcı Filistinliler’in elinde.

İsrail Başbakanı Naftali Bennett, iki taraf arasında müzakere sürecinin yeniden başlatılması için mevcut koşulların yeterli olmadığını savunuyor.

Filistin Başbakanı Muhammed Iştiyye de bugün kabine üyelerine hitabında, “İsrail’in işgali sona ermediği sürece, Arap normalleşmesi görüşmeleri bir hayal ve İsrail için bedelsiz bir ödülden başka bir şey değil” dedi.

Diğer taraftan, Ürdün Kralı Abdullah da uzun bir sürenin ardından ilk kez Ramallah’ı ziyaret ederek Filistin lideri Mahmud Abbas ile görüştü. İki liderin görüşmesinde, yaklaşan Ramazan ayı öncesinde bölgedeki gerginliklerin azaltılması için atılabilecek adımlar da ele alındı.

İsrail’de görüşmelerin yapıldığı sırada, iki İsrailli polis memurunun, IŞİD bağlantılı olduğu belirlenen iki kişi tarafından öldürülmesi gündeme düştü. Fas Dışişleri Bakanı Nasır Burita da söz konusu saldırıya atıfta bulunarak, Fas dahil diğer üç Arap ülkesinin yetkililerinin İsrail’deki görüşmede biraraya gelmesinin, “bu ve benzeri saldırılara verilecek en iyi yanıt” olduğunu savundu.

BAE, Bahreyn ve Fas 2020 yılında, ABD’nin İbrahim Anlaşmaları adı verilen girişimi kapsamında İsrail ile ilişkilerini normalleştirme kararı aldı. Mısır 1979 yılında İsrail ile uzlaşmaya giden ilk Arap ülkesi olmuştu.

(vş)