Uyumsuz, titrek ve akıcı olmayan hareketlerin ortaya çıkmasına yol açan Parkinson hastalığına erkeklerde kadınlara oranla daha sık rastlanılıyor ve genellikle 50-60 yaş aralığında görülmeye başlıyor. Ancak aile öyküsünde Parkinson hastalığı bulunan kişilerde hastalık gençlik çağında da ortaya çıkabiliyor.
İlerleyici bir nörolojik hastalık olan Parkinson, beyinde dopamin maddesini üreten hücrelerin kaybı sonucu gelişiyor ve hareketlerde yavaşlamaya neden oluyor. Hastalığa yol açan hücre kaybına nelerin yol açtığının henüz tam olarak anlaşılamadığını söyleyen Medline Adana Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Meliha Tan, bu hastalığın yaşam kalitesini olumsuz etkilediğini belirterek “11 Nisan Dünya Parkinson Günü” nedeniyle açıklamalarda bulundu.
Nedeni bilinmiyor
Hem çevresel hem de kalıtsal faktörlerin hastalık da rol oynadığının düşünüldüğünü aktaran Prof. Dr. Tan, “İleri yaş, birinci derecede akrabalarda Parkinson hastalığı olması, geçirilmiş ciddi kafa travması ve kırsal alanda yaşamak Parkinson hastalığı için risk faktörleridir. Kırsal yaşam da kullanılan tarımsal ilaçlarının dopamin üreten hücrelerde ölüme yol açtığı düşünülmektedir” diyerek ailevi Parkinson hastalığının ise tüm hasta grubunun yüzde 15'inden daha azını oluşturduğunu kaydediyor.
Yavaş ilerliyor
Parkinson hastalığının kural olarak yavaş ilerleyen bir hastalık olduğunu ifade eden Prof. Dr. Tan, “Bununla birlikte hastalığın gidişatı her hastada farklıdır. Hastaların yaklaşık üçte biri hastalık boyunca tedaviye cevap verirler ve yaşamlarını önemli bir kısıtlama olmaksızın sürdürürler. Bir kısım hastada tedaviye yanıt zamanla bozulurken, bazı hastalarda ise başlangıçtan itibaren tedaviye alınan cevap kısıtlıdır” diyor.
Vücudun bir yarısında başlıyor
Hastalığın genellikle vücudun bir yarısında başladığını kaydeden Prof. Dr. Tan, “İlk belirtiler sıklıkla kol ve bacakların birinde istirahat titremesi, bir elin özellikle ince hareketlerde beceriksizleşmesi, tutuklaşması, yavaşlaması ya da tüm hareketlerin, özellikle yürümenin yavaşlaması, vücudun öne doğru eğilmesi, yürürken bir kolu vücuda yakın tutma-sallamama, ayağın sürümesi şeklindedir. Hastalar bazen düğme ilikleyip açmak gibi işlerde zorluk çektiklerini belirtirler. Gece yatakta dönmenin, yerlerinden kalkmanın güçleştiğini, harekete başlamada güçlük çektiklerini buna karşın kaba kas kuvveti gerektiren işlerde zorlanmadıklarını söylerler. Parkinson hastalarında, uykunun rüya safhası olan REM uykusu sırasında canlı rüyalara bağlı olarak konuşma, bağırma, atma, sıçrama, çırpınma şeklinde hareketler olabilir. Ayrıca koku duyusunun kaybı ve kabızlık gibi sorunlar, motor belirtilerin başlamasından yıllarca önce ortaya çıkabilir. Hastaların yaklaşık yüzde 15’inde ise hastalığın seyri boyunca titreme gerçekleşmeyebilir” diyerek bu nedenle titreme olmaksızın diğer belirtilerin varlığında da hastalara Parkinson tanısı konabileceğinin altını çiziyor.
Bunamaya yol açabiliyor
Hastalığın zamanla hastalığın vücudun diğer yarısına da geçtiğini anlatan Prof. Dr. Tan, “Uygun zihinsel testlerle bakıldığında hastaların birçoğunda hafiften ağıra uzanan zihinsel işlev bozuklukları saptanır. Hastalığın ilerleyen yıllarında vakaların bir kısmında bunama gelişebilir. Duruş ve denge bozukluğunun hastalığın erken dönemlerinde görülmesi beklenmediğinden söz konusu bulgular görüldüğü zaman Parkinson dışında altta yatan başka nedenlerin de araştırılması gerekir” diyor.
İlaç ve fizik tedavi fayda sağlıyor
Parkinson hastalığını tedavisinin beyinde azalmış olan dopamin miktarını artırmaya yönelik olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tan, “Hastalara bu amaçla ilaç tedavileri uygulanır. Parkinson’un kesin tedavisi olmadığından, hastaların hareketlerinin düzeltilmesi ve günlük yaşam aktivitelerini rahat yapabilmeleri hedeflenir. Ancak kullanılan ilaçların zamanla yan etkileri gelişebildiğinden hastanın takibi ve duruma göre ilaçların yeniden düzenlenmesi önem kazanır. Ayrıca düzenli egzersiz yapmanın hastalık üzerinde olumlu etkisi vardır. Bu yüzden bir egzersiz programını takip etmek, gerekirse fizik tedavi bölümüne başvurmak hastanın hayat kalitesini artırma açısından oldukça önemlidir” diyor.
Cerrahi tedaviler gündemde
Son yıllarda Parkinson hastalığında cerrahi tedavinin de sıkça gündeme geldiğini belirten Prof. Dr. Tan, hastanın yakınmaları ilaçlarla düzelmiyorsa veya ilaç ilişkili yan etkiler ortaya çıkmış ise cerrahi tedavinin de bir seçenek olabileceğini sözlerine ekliyor.
(vş)
