PROF. DR. FİKRİ AKDENİZ - BİLİM DÜNYASI


YAŞAM NEDİR? İNSAN YAŞAMININ KISALIĞI


Yaşam Nedir?

İnsanın doğayı ve evreni anlama sürecinde, canlılık olgusu kuşkusuz üzerinde en çok durulan gizemlerden birisidir. Yaşam, organizmaların biyolojik süreçlerini gösterdiği bir evredir. Dönüşüm ya da kimyasal reaksiyonlarla biten başka olaylar gibi bazı biyolojik süreçler gösteren organizmaların aslında bir özelliğidir. Çünkü organik maddeler, üreme ve gelişme yeteneklerine sahiptir. Yaşam, sinyal verme ve kendi kendini devam ettirme süreçleri gibi biyolojik süreçlere sahip olan fiziksel varlıkları, bu işlevlerin sona ermesi (ölmüş olması) ya da hiçbir zaman bu tür işlevleri olmaması nedeniyle olmayanlardan ayıran bir özelliktir ve şu şekilde sınıflandırılır: cansızlar. bitkiler, hayvanlar, mantarlar, protistler (hayvan, bitki ya da mantar olarak değerlendirilemeyen ayrışık bir canlı grubu), arkeler (tek hücreli organizmalardan oluşan bir grup) ve bakteriler gibi çeşitli yaşam biçimleri vardır. Biyoloji, yaşamı inceleyen bilimdir.

Nobel Ödüllü Avusturyalı fizikçi Erwin Schrödinger (1887-1961) 1944 yılında basılan “Yaşam Nedir? adlı kitabında yaşamı şu şekilde tanımlamaktadır: Canlı varlıkların doğadaki entropi artışı eğilimiyle baş etmesi gereken nitelikte olması gerektiğini savundu ve bu görüş, canlılığa dair temel bir ilke olarak yaygın kabul gör-dü. Yaşayan şeyler düzensizliğe ve denge durumuna geçmekten kaçınırlar. Peki bu ne anlama gelmektedir? Gözümüzle gördüğümüz, günlük yaşantımızın içinde olan her şey sayılamayacak kadar çok sayıda parçacık içeriyor. Parçacıklar birbirlerinden bağımsız hareket ediyor olsalar bile, bu düzensiz hareketler düzenli sonuçlar doğurabiliyor. Yaşam, oldukça düzenli ve neredeyse kesin bir şekilde devam ediyor; Schrödinger negatif entropi (entropinin ortadan kaldırılması) kavramını geliştirdi. Evreni oluşturan bütün sistemlerin düzensizliği (entropisi) zamanla artmaktadır; ancak canlının bir arada kalabilmesi ve kendi düzenli yapısını devam ettirebilmesi için bu eğilime karşı durması ve bir şekilde dışardan “entropi tüketmesi” gerekir.

Yaşamın temellerini fizik kanunları ile açıklamayla ilgili Schrödinger’in öne sürdüğü fikir, fizik yasalarının yaşamı anlamlandırmada yetersiz kalacağıdır; çünkü yaşam fizikçilerin uğraştığı bütün sistemlerden çok daha karmaşık bir yapıdır ve basit sistemleri inceleyerek ortaya çıkmış olan yasaların eldeki durumlarıyla canlılar dünyasında uygulanabilmesini beklemek de yanlış olacaktır. Yaşamın temelindeki bütün yapıtaşlarının her birinin fiziğin temel yasalarına uyacağı açıktır; sonuçta bir protein molekülündeki azot atomu ile havadaki azot molekülünün yapısındaki azot atomları aynıdır, ancak bütün bu temel yapıların bir araya gelerek oluşturduğu karmaşık sistemin içerisinde bizim bildiğimiz fizik yasalarının ötesinde yeni düzenler ve eğilimler keşfetmemiz de olasıdır. Schrödinger yaşamın “düzenden düzen oluşturma” mekanizması ile ilerlediğini, oysaki fizikçilerin genelde “düzensizlikten düzen oluşturma”ya daha alışkın olduğunu söylüyor ve bakış açımız ile araştırmalarımızı ilk mekanizmaya odaklamamız gerektiğini öneriyor.

İnsan Yasamının kısalığı:(Romalı Filozof L.A.Seneca(MÖ 4-MS 65) dan alıntı ile)

Neden varım? Yaşamanın amacı nedir? Yaşamınızda en az bir kez bu soruları düşünmek için zaman ayırın. Kendiniz ve aileniz için bir yaşam kurmak amacıyla elinizden gelenin en iyisini yapabilirsiniz. Farkına bile varmadan yaşlanırsın ya da o kadar ileri gidemeyebilirsin. Yaşamın her an bitebilir. Kısa bir ömürle doğuyoruz. Eğer doğru kullanabilirsek, yaşam yeterince uzun ve büyük başarılar için yeterince zaman, cömertçe bize sunulmuş durumdadır. Ancak aşırı lüks ve anlamsız işlerde zaman harcadıktan sonra, ölümün soğuk nefesini ensemizde hissedince, biz farkına bile varmadan ömrümüzü tükettiğimiz gerçeğiyle er ya da geç yüzleşiyoruz. Bize sunulan zaman aralığı öyle bir hızla ve öyle çabuk tükeniyor ki az sayıda insan hariç, herkes yaşama hazırlanırken yaşamdan ayrılıyor. Yaşadığımız, yaşamın kısa bir bölümüdür. Bu nedenle bu kısa aralık yaşam değil, yalnızca zamandır. Yaşam, değerlendirmeyi bilirsen yeterince uzundur. Yaşam, tamamı iyi düzenlenirse en büyük işlerin başarılmasına yetecek kadar bağışlanmıştır Buna karşılık yaşam herhangi bir şeye adanmadığında lüks ve umursamazlık yüzünden tükenir. Kimisini doymak bilmez açgözlülük esir alır. Değişmez bir hedefi olmayan tutarlı hareket etmeyen ve bir türlü tatmin olmayan birçok kişi kararsızlığı nedeniyle sürekli olarak yeni planların içine gömülür. İnsan mal varlığını koruma konusunda oldukça hesaplı davranır ama yaşamını birçoklarıyla paylaşır. Başkalarının sizin yaşamınızdan çalmalarına izin vermeyin. Yaşamınız tükenmez bir kaynaktan geliyormuş gibi harcamayınız. Sonsuza kadar yaşayacak gibi yaşamamalıyız. Ölümlü olan her şeyden korkuyor ölümsüz olan her şeyi arzuluyor olamazsınız Tüm planları altmışlı yaşlara kadar erteleyip ve az kişinin ulaşacağı bir noktada yaşama bağlanmayı isteyerek ölümlülüğü unutmak akıllı bir karar değildir. Geçmişi unutanların ve yaşadığı anı önemsemeyenlerin ve gelecekten korkanların ömrü kısa ve kaygıyla dolu olur. Böylece yaşamı biz kısaltırız

Dostça Kalın!.....

KAYNAKLAR:

Seneca, Mutlu yaşam üzerine; Yaşamın kısalığı üzerine (11. Basım, 2022) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları (Çev. C. Cengiz Çevik)

Schrödinger, Erwin. “What is Life?”, Cambridge Üniversitesi Yayınları, Cambridge. 1944.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

YAZARLAR

  • Cuma 24.9 ° / 14.2 ° Güneşli
  • Cumartesi 28.3 ° / 15.1 ° Güneşli
  • Pazar 28.3 ° / 15.7 ° Güneşli
  • BIST 100

    9079,97%3,10
  • DOLAR

    32,35% 0,15
  • EURO

    34,93% -0,09
  • GRAM ALTIN

    2322,96% 0,18
  • Ç. ALTIN

    3843,45% 0,00