Demokratik ülkelerde halk adına ve halkın parasıyla görev yapan tüm kurumların aslî görevi halka hizmettir. Yükseköğrenim kanunlarında da belirtildiği gibi, üniversite ve öğretim üyelerinin de temel görevi topluma hizmettir. Bu kutsal hizmeti, ders vererek öğrencilere bilgi aktarma, araştırma yaparak bilim üretme ve bunu yayın aracılığı ile paylaşma, sahasında dünyadaki tüm gelişmeleri takip ederek uzmanlık oluşturma ve bilgi birikimini danışmanlık veya seminerler yoluyla piyasaya veya topluma aktarma yoluyla olur.
Ancak öğretim üyelerinin değerlendirilmesinde ve doçentliğe ve profesörlüğe yükseltilmesinde neredeyse tek ölçütün yayın, bilhassa yabancı yayın olması, yurtiçi yayınların önemini azalttığı gibi danışmanlık önüne ciddî engeller ve sınırlamalar konması ve piyasaya verilen hizmetin dikkate alınmaması ve hatta soruşturmaya sebep olabilmesi, üniversitelerin toplumdan kopmasını ve öğretim üyelerinin aslî görevlerini bir kenara bırakarak bir nevi “yayıncılık oyunu” oynamasına neden olmuştur. Daha en temel bilgilerin dahi piyasaya ve topluma mal edilemediği ve üniversitelerin önderliğine büyük gereksinim duyulduğu bir zamanda, üniversitelerin gerçek hayattan kopuk bir manzara arz etmeleri, ülke adına üzücüdür. Son YÖK yasa tekliflerinin dahi yeni bir açılım getirip üniversiteleri toplumun gelişmesine ve ülkenin kalkınmasına katkı yapan kurumlar haline getirme yerine akademik unvan ölçütlerini daha da aşağıya çekerek mevcut kopuk durumu pekiştirmesi, anlaşılması zor bir olaydır..
Üniversitelerin üstlendiği en temel görev, ekonominin ihtiyaç duyduğu yüksek becerili işgücü ve bilimsel araştırma sonuçları üretmektir. Üniversitelerin oynadığı mühim bir rol de hangi bilgilerin öğrencilere öğretilmeğe ve daha da incelenip ilerletilmeye değer olduğuna karar vermektir. Böylelikle, üniversiteler toplumun geleceğine yön vermede önemli bir etkiye sahip olmaktadırlar.
Üniversiteler, toplumların sosyal değişim ve gelişim süreçlerinde ve yeni kültürel değerlerin benimsenmesinde de kilit rol oynamışlardır ve bazen “tetikleyici” bazen de “hızlandırıcı” bir etki yapmışlardır. Örnek olarak, Japonya’da üniversitelerin toplumun modernleşmesindeki rolü ve ABD’de arazi-bağışı başlangıçlı tarım ve mühendislik ağırlıklı üniversitelerin ekonomik gelişimdeki rolü verilebilir. Üniversiteler, bilgi-toplumu ve bilgi-ekonomisinin oluşumunda da merkezi rol oynamıştır. Otoriter ve statükocu toplumlarda ise üniversitelere değişimi “bloke etme” rolü verilmiştir ve o tür toplumlarda üniversiteler geleceğe ışık tutan dinamik kurumlar değil, geçmişin karanlıklarına gömülüp kalmış eğitim kurumları haline gelmişlerdir.
