M.Sophie Germain (1776-1831)
Kadın matematikçiler yıllar boyunca kendilerini matematikçi olarak dahi erkek meslektaşlarına kabul ettirememişlerdir. Bunun en güzel örneklerinden biri de kadın olduğu için bilimsel çalışmalarını uzun süre Mösyö LeBlanc takma adıyla yürütmek zorunda kalan Marie-Sophie Germain’dır. Sophie, matematiği kendi çabası ile öğrenmeyi başarmış olan eşsiz insanlardan biridir.
18. yüzyıl Avrupa’sında kadınların akademik kariyer yapmalarına izin verilmiyordu. Paris doğumlu olan Sophie kadınların düzenli eğitim almadığı bir dönemde, ailesinin ilk muhalefetine ve toplumun sunduğu zorluklara karşın, varlıklı bir iş adamı olan babasının kütüphanesindeki Sir Isaac Newton ve Leonhard Euler'inkiler gibi eserleri okuyabilmek için matematikle ilgili her kitabı inceledi, hatta kendi kendine Latince ve Yunanca öğrendi. Arşimed'in ölümünün hikâyesi Sophie Germain'i matematiğe yönlendirdi. Sophie, kütüphanede okuduğu matematik kitaplarının bir tanesinde Archimedes’in trajik ölümünü okuduğunda aklından geçenler şunlar olmuştu; “Eğer matematik bir insanın hayatını kaybetmesine neden olacak kadar yoğunlaşmasını sağlıyor ise mutlaka bu bilimi öğrenmeliyim.” Sophie’nin matematik tutkusunun Archimedes’in yolundan gitmek olduğu söylenir.
*Archimedes’in ölümü ile ilgili anlatılan hikaye şöyledir: Archimedes’in bir gün kumsalda bir geometri problemi üzerine yoğunlaşmış bir şekilde düşünürken kumsala çıkarma yapan Romalı bir askerin kendisine bir şeyler söylediği, ancak Archimedes’in probleme yoğunlaştığından dolayı askeri duymadığı ve hatta “Çemberimi sakın bozma” dediği söylenir. Bu beklenmedik yanıt karşısında sinirlenen asker Archimedes’in kafasını uçurarak onu öldürür.
Germain'in ailesi, o zamanlar bir kadın için uygunsuz olduğu düşünülen matematiğe olan ani hayranlığını hiç onaylamadı. Gece olduğunda, onu ders çalışmaktan alıkoymak için kalın kıyafetlerini kullanmasını ve yatak odasını ısıtmayı ve aydınlatmayı reddederlerdi, ama onlar gittikten sonra mumları çıkarır, yorganlara sarınır ve matematik yapardı. Zamanla ailesi de bu engellemelerden vazgeçmişler.
1794'te Germain 18 yaşındayken Ecole Polytechnique açıldı. Bir kadın olarak Germain'in devam etmesi yasaklandı, ancak yeni eğitim sistemi "ders notlarını soran herkese açık" hale getirdi. Germain ders notlarını aldı ve çalışmalarını bir öğretim üyesi olan Joseph Louis Lagrange'a göndermeye başladı. Eski bir öğrencisi olan Mösyö Antoine-Auguste Le Blanc'ın adını "korkarak"kullandı. Lagrange, M. Le Blanc'ın istihbaratını görünce bir görüşme talep etti ve böylece Sophie, gerçek kimliğini açıklamak zorunda kaldı. Neyse ki Lagrange, Germain'in kadın olmasına aldırmadı ve onun akıl hocası oldu. Germain sayı teorisiyle ilk kez 1798'de ilgilenmeye başladı. Legendre ile sayı teorisi ve daha sonra esneklik üzerine yazışmalar yaptı.
Kitaplardan ve Mösyö LeBlanc takma adıyla Lagrange, Legendre ve Gauss gibi ünlü matematikçilerle yazışmalardan eğitim aldı. Germain’i en çok etkileyen matematikçilerden biri de Gauss’tur. 1807 civarında Fransızlar Gauss'un yaşadığı Braunschweig işgal ediyorlardı. Germain Gauss hakkında endişelendi ve kaderinin Arşimet'e benzeyeceğini düşündüğünden General Pernety'ye yani bir aile dostuna mektup yazarak Gauss'un güvenliğinin sağlanmasını talep etti. General Pernety bir amirle bir tabur gönderdi ve Gauss'un güvenliğini sağladı.
Kadın cinsiyetine olan önyargılar nedeni ile kariyerini matematik üzerinde yapamadı fakat bağımsız olarak hayatı boyunca matematik üzerine çalıştı. 27 Haziran 1831'de meme kanserinden öldü. Matematiğe yaptığı katkılarının anısına ölümünden 6 yıl sonra Göttingen Üniversitesi tarafından fahri doktorluk unvanı verildi. Hayatının 100. yılında bir sokağa ve bir kız okuluna onun adı verildi. Sophie, Esneklik teorisinin öncülerinden biri, konuyla ilgili makalesiyle Paris Bilimler Akademisi'nden büyük ödül kazandı. 2003 yılından başlayarak Sophie Germain ödülü yıldan yıla Sophie Germain adına kurulan fon ile Paris'teki Bilimler Akademisi tarafından takdim edilmektedir. Temel amacı Fransız matematikçileri onurlandırmak ve çalışmaları sırasında onlara destek sağlayabilecek fonlar oluşturmaktır.
Modern zamanlarda Sophie Germain büyük bir matematikçi olarak anılmaktadır. Elastik ve katı cisimlerin hareketleri ile ilgili teorilerin geliştirilmesine ve Fermat’ın son teoremi olarak bilinen tüm zamanların en meşhur matematik probleminin çözümüne önemli katkılar yaptığı kabul edilmektedir.
Matematiğe katkılarından bir tanesi: İki katından bir fazlası asal olan asal sayılara (p=2q+1) Sophie Germain asalı denir. Örneğin: q=11 bir asal sayı ve 2×11+1=23 ve p=23 de asal olduğundan 11 Sophie Germain asalıdır.
Sonuç olarak, Hayatı boyunca, Germain’in matematik alanında kapsamlı bir örgün eğitimden yoksun olması ve matematiksel ve bilimsel toplumdan soyutlanmış olması yüzünden hep bir adım geride olmak zorunda kalmıştı. Germain, matematiğe orijinal katkılarda bulunan ilk kadınlardan biridir. Ancak önemli matematik yeteneğine sahip ilk kadınlardan biri değildir. Sonuçta Germain, matematikle ilgili kitaplara erişimi olan varlıklı bir ailede doğmuştu. Başka birinin yanında çalışmak zorunda kalmadı, hiç evlenmedi ve tüm zamanını matematiğe ayırabildi.
Dostça kalın!...
KAYNAK : Vikipedi, özgür ansiklopedi
