Yaşına bağlı olarak sıralı ölüm olsa da yine her ölüm gibi eken ölümdür. Önemli bir şahsiyet, bilgi, hoşgörü, çevresini bilim konusunda isteklendiren ve bilime-üniversiteye sevdalı bir değerdi.
Prof. Dr. Mithat ÖZSAN’ı Tanımak
Çukurova Üniversitesinin ilk kurucularından Prof. Dr. Mithat Özsan, 1973-1976, 1979-1982, 1982-1987, 1987-1992 yılları arasında dört dönem Üniversite Rektörü, 1 yıl kadar Ziraat Fakültesi Dekanlığı ile Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Turunçgiller konusunda çalışmış konusunda yetkin bir öğretim üyesi hocamızdı.
Mithat beyin ikinci rektörlük dönemi olan 1979-1982, 12 Eylül askeri darbesi, YÖK’ün kuruluşu sürecinde 1981 yılında Çukurova Üniversitesine öğrenci olarak kayıt yaptırdım. Tıp, Ziraat ve Fen Fakültesinde eğitim-öğretimin yaptırıldığı, Ziraat Fakültesi amfileri, yeni açılan kafeterya ile her tarafta yükselen binaların arasındaki Kırmızı Akdeniz topraklarının yağmur sonrası balçıklaşan çamurlu yolları olan mekânda “ziraat” öğrencisi olduk. O dönemde üniversite üst yönetimi tamamen Ziraat Fakültesi öğretim üyelerinden oluşuyordu.
Yalnızca öğrenci olarak geldiğimiz Çukurova Üniversitesinin, birimlerinin ve öğretim üyesi kadrolarının olduğu kurumun yükselen, gelişen bir kurum olduğunu çok sonra anladık. Mithat Özsan, öğrencisi daha sonra mensubu olmaktan her zaman gurur duyduğum üniversitemizin o döneminin yalnızca kudretli rektörü değil aynı zamanda insani özellikler taşıyan yüksek nitelikli bir bilim insanı ve yöneticiydi. Üniversitenin kuruluşu öncesi ve sonraki gelişmelerde önemli rol almış sorumlu ve yetkili bir şahsiyet olarak yaptıkları yapamadıkları, tutum ve aldığı kararlar doğal olarak analiz edilir.
Üniversitenin Gelişiminde Mithat Beyi Birkaç Yönden Değerlendirmek Gerekirse,
Rektör Prof. Dr. Özsan hocamızın önemli özelliğini, üniversite yönetim becerisiyle dönemin koşullarını iyi değerlendirmesi sonucu kurucusu olduğu üniversitenin bugünlere gelmesinde gösterdiği çabası tutumu ile bütünlüklü bir değerlendirmeyi, analiz edilmeyi gerektiriyor. Çünkü geriye doğru bakıldığından çıkarılması gereken birçok ders, öğreti omuzlarımıza yüklediği sorumluluklar bulunuyor. Bu nedenle Mithat Beyin yaşamından çok yaptıkları ile geçmişten günümüze tarihsel süreç içinde gelişmeleri bilgim ve üniversitedeki 42 yıllık yaşadıklarımdan edindiklerim, duyduklarım, okuduklarım ekseninde değerlendirmeye çalışacağım.
Üniversitenin kuruluş dönemindeki yöneticileri, nitelikli bilim insanı, idari kadro, kamu bütçesi bütünlüğü içinde İmece yolu ile iyi organize edilmiş bir yönetim anlayışı, ayrıca iradesi ile öne çıkmaktadır.
Üniversitemizin 1970-1980’lı yıllarında akademik ve fiziki gelişiminde çok büyük çabaları olan Ziraat Mühendisliği mesleğinin duayen bir değeriydi. Türkiye’nin arazi yapısı, bitki tür zenginliği ile en güzel müze nitelikli kampüslerinden birini büyük bir ileri görüşlülükle arkadaşlarıyla birlikte şekillendirmiş olmaları başlı başına bir başarı örneğidir.
Doktora Yemin Törenleri ve Üniversite Kültürünün Gelişmesine Katkısı
Prof. Dr. Mithat Özsan’ın seveninin çok olduğunu biliyoruz. Ancak hocayı farklı kılan birkaç temel özelliği:
Adana ve Çukurova’ya Kazandırdıkları
Eski Başbakanlardan ve Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel’in ”Türkiye’nin 10 eserinden biri de Çukurova Üniversitedir” dediği o eseri yaratanların başında Sayın Özsan gelmektedir. Zaman içinde büyüyen Çukurova Üniversitesi, kendi himayesinde Mersin Üniversitesi, Sütçü İmam Üniversitesi, Mustafa Kemal Üniversitesi ve Osmaniye Korkut Ata Üniversitelerinin kurulmasına ve akademik kadrolarını sağlanmasına Korkut ata hariç diğerlerinin kurulmasında Mithat Beyin rolü çok olmuştur. Ayrıca İstanbul, Kadir Has Üniversitelerinin kurulmasını Mithat bey üstlenmiştir.
Cumhuriyetin ilk 10 eserinden biri dediği Çukurova Üniversitesinin Adana’da gelişmesi doğal olarak bölge tarımı, tarıma dayalı sanayileşme ile diğer alanların da gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.Bölgede sulama, ekim dikim, yeni bitki tür ve çeşitlerinin yaygınlaşmasına köy eğitim toplantıları ile uygulamalarının çok yararı olmuştur. Halen Çukurova o dönemin çiftçi eğitimi seminerlerinin, tarımsal faaliyetler sonucu çiftçileriyle bilim insanları bir araya getirilmiş, sorunlar tanımlanmış, önerilerin getirildiği halen konuşmaktadır.
Türkiye’de turunçgil üretim alanı denilince ilk akla gelen bölge, Çukurova Bölgesi, bilim insanı olarak da Prof. Dr. Mithat Özsan hoca gelir. 1970’li yıllarda Türkiye’nin turunçgil üretimi yaklaşık 100 bin ton civarında iken günümüzde yaklaşık 5 milyon tona ulaşmış olup üretiminin yaklaşık %70’i Çukurova bölgesinden karşılanmaktadır.
Bu bağlamda turunçgil yetiştiriciliğinde Ç.Ü. Ziraat Fakültesinin katkıları azımsanamaz. Yeni anaç ve çeşitlerinin ıslahı, kültüre işlemler, hastalık ve zararlılara mücadele, bitki besleme, sulama, mekanizasyon, muhafaza ve ürün işleme konularında Çukurova Üniversitesinde 1970 ve 1980’li yıllarda bilim inşaları yürütülen araştırmaların çok büyük katkısı bulunmaktadır. Bölge çiftçisi ve üniversitemiz iş birliği ile gelişen değişik tarım sektörleri bugün bölgenin yaş meyve ve sebzedeki ağırlığını oluşturuyor. Bu bağlamda Mithat Bey ve arkadaşlarının bölgenin gelişmesine çok büyük emeğinin geçtiği belirtebiliriz.
Ayrıca Çukurova Bölgesinin yetişmiş insan gücünün büyük çoğunluğu Çukurova Üniversite’sinde eğitim ve öğretim gördüler. Çok başarılı insan ülkemize kazandırmıştır da.
Yurtdışında Doktora Yapmamda Katkıları Olmuştur
1980’li yılların sonlarında YÖK yurtdışına lisansüstü öğrenci göndermeye karar verdiğinde, Ziraat Fakültesinden her bölüme birer kontenjan ayrılmıştı. Ben de bölümümüzün adayı olarak belirlenmiştim. Kendimiz gideceğimiz ülkeyi, üniversiteyi bulmuş, referans mektupları almış, başvurularımızı yapmıştık. Ancak kaynak yetersizliği nedeniyle bir türlü yurt dışına çıkamıyorduk. Bazı arkadaşlarımızın kısıtlı parayı kendilerine verilmesi için rektör ile görüştükleri ya da görüşmeye çalıştıkları duyuluyordu. 1998 yılında ilk defa birkaç arkadaş akşam 19 30 gibi randevu alarak Rektörlük makamına gittik, durumumuzu anlattık. Bizleri dinledi, bekleyin yardımcı olacağım demişti. Birkaç gün sonra kendi imzası ile aldığımız çekler ile yurtdışında doktora eğitimi yapmak için çıkmış olduk.
Bu vesileyle rektör hocanın akademik tutumu benim de yaşam hikâyemde önemli bir yerde durmaktadır. Aslında Mithat hocanın üniversite bilinci artık onun yaşam biçimi olmuştu, üniversite ile yatıyor, üniversite ile kalkıyordu. Yarattıkları Çukurova Üniversitesi ile gurur duyuyor, her aşamada övgü ile gelişmeleri anlatmakla kalmıyor, iş yaparak diğer araştırıcıları da teşvik ediyorlardı. Tam bir Çukurova ailesi yaratılmıştı. Lojmanlarda akşamları hep bir arada, birbirlerini kollayan bir anlayış yaratılmıştı. İdari personele de saygıda kusur etmeden yöneticiler ile saygı ölçüsünde iletişim içindeydiler. Tam bir örnek kurumsal yapı kurulmuştu. Adana’nın susuz bozkırında Türkiye’nin ilk 10 sırası konumdaki nitelikli üniversitesini yarattılar. 1980-1990’li yıllarda Çukurova üniversitesi Türkiye’nin 5. sırasında yer alan saygın üniversiteler arasındaydı.
İnsan Olarak, Yönetici Olarak Sevilen ve Saygı Duyulan Saygın Bir Şahsiyeti
Kurumsal kültürü benimsemiş, nezaketi bilen, saygın bir kişi olarak üniversite yönetimleri, öğretim üyeleri ve çalışanlar hep saygı duyarlardı. Adana Protokolü Mithat Beyi ayrı bir değer ve saygınlık gösterirdi.
Rektörlüğü döneminde çok iletişimimiz olmamıştı. Ancak emekliliği sonrası en yakın mesai arkadaşı, Rektör Yardımcısı, arkadaşı, dostu, komşusu Prof. İbrahim Genç hoca ile üniversiteye geldiklerinde karşılaşıyorduk. Üniversiteye her gelişlerinde çoğunlukla da üniversitenin açılış törenlerinden sonra daha çok kampüse gelmelerini istediğimizi belirtiyordum. Çünkü Duayen hocalarımızı gördükçe üniversite geleneklerini ve yerleşik kültürünü hatırlıyoruz derdim. Çukurova Üniversitesinin tarihi, hikâyesi, o ve çalışma arkadaşları ile başlar, üniversitenin her karış toprağında her köşesinde imzalarını görüyoruz.
İbrahim Genç Hoca bazı yazılarımı, sanıyorum kendilerine iletiyor veya bahsediyordu. Bir karşılaşmamızda üniversite sorunları konusundaki yazdıklarımdan haber olduğunu belirtti. Üniversiteye ilişkin konuşurken, “İbrahimciğim, Mithat Özsan’ın küçük işlerle uğraşacak hiç zamanı olmadı” demişti. Ben de Sayın Rektör bu cümlenizi size atfen kullanabilir miyim? dediğimde, “tabii kullanasın diye söylüyorum” demişti.
Emekliliği sonrası 2010 yılında Çukurova Üniversitesi Hayatımın Önemli Kesiti, Yaşadıklarım ve Anılarım. Kitabını Ç.Ü. Basımevi yayınladı. Kitabı hemen aldım ve okudum. Kendi yazdığım Dünya ve Türkiye’de Üniversite Olgusuna Yaklaşımlar, Çukurova Üniversitesi Örneği, kitabımı yazarken hocanın kitabını bir daha okudum. Mithat Hoca ile geleceğe ilişkin öngörüleri, geçmiş ile ilgili daha neler yapılabilirdi, ne tür kurumsal önlemlerin alınabileceğini konuşmak isterdim. Ancak sağlığı artık yormaya gelmeyeceği için konuşamadım. Ancak üniversitenin dünü, bugünü konusunda eleştirel bir yaklaşımın, geleceğe yönelik tutumun, beklentilerin farkındaydı. Fakat bir şey söylemekte istemiyordu.
Üniversite arazileri konusunda öğretim üyelerinin duyarlılığını takip ediyordu. Bir karşılamamızda bana, biz kurduk, siz koruyun demişti. Birkaç kez de toplantılarda üniversitenin ne denli zorlu koşullarda bu arazilere sahip olmak için çabaladığını, otobanın üniversite içinden geçmemesi için çok çabaladığını belirtmişti.
Üniversite Tarihinde ve Anılarda Saygın Bir Şahsiyet Olarak Saygıyla, Sevgiyle Anılacaktır.
Çukurova üniversitesinin kurucusu; hizmetleriyle, kişiliğiyle, duruşuyla, dostluğuyla sevgisiyle hepimizin gönlünde yeri olan sevilen sayılan kıymetli bir hocamızdı. Mithat Bey’in Rektör olarak büyüklüğü, bence konusunda iyi bilim insanı olmasından, hakkaniyetli yöneticiliğinden, adaletli tutumundan, çalıştığı insanı motive edici tutumundan, sevginin bir arada yürütülmesinden geliyor.
Öğretim üyesi, öğrenci çalışanlarına önem verir dinlerdi. Hafta sonları araziye gittiğimizde Döner sermaye işletmesinde ustalarla, işçilerle sohbet etiğini gördüğümüzde hocanı farkını fark ederdik. İletişiminde “canımın içi” der, söze başlardı. Bu bağlamda tutumu hepimize öğretici olmuştur.
İyi ki Yaşamımıza Dokundular
Hepimizin üzerinde çok emeği var. Ülkemiz bilimine, eğitimine, Adana’ya çok emeği var. Kurucu rektör olarak, hepimizin bugün alt yapı olanaklarını kullanarak araştırma ve eğitim yaptığımız kuruma büyük emeği geçmiş, herkesin kıymetlisi saygın, çok özel naif akademisyen bir hocamızı yakinen tanımaktan onur duyuyoruz,
Üniversitemiz yaşadıkça, Mithat Bey bizler ile birlikte yaşıyor olacaktır. İsmini, eserlerini her gördüğümüzde iyi bir bilim insanın başarısını hatırlayacağız. Halen de tüm akademisyenler, personeller ile eski öğrencileri, aileleri ona nezaketli, güler yüzlü bir duayen hocamız, büyüğümüz olarak hep büyük saygı, çokça sevgi göstermektedirler.
Üniversitemizin başı sağ olsun, Anılarınla yaşa “canımı içi”. Sizi hep anacağız.
15 Nisan 2023, Adana
Not: Sayın hocam, birçoğunuzun e-posta adresi bir şekilde makinemdeki adres defterime yerleşmiştir. Amacım kimsenin zamanını almak ve rahatsız etmek değildir. Hepimizin ortak sorununu bir şekilde dile getirmektir. E-posta bu bakımdan düşüncelerimizi kolay paylaşabildiğimiz bir ortam. Ancak peşinen eğer istenmeden e-posta aldıysanız özür dilerim. Eğer geri bildirimde bulunursanız listeden adresinizi hemen çıkarırım.