Türkiye; kıtalar arasında bir bağlantı noktası konumunda olması, tarih boyunca doğu ile batı arasında çeşitli medeniyetlerin göç yolları ile Asya Pasifikten Avrupa’ya uzanan ticaret yolları üzerinde bulunmasından dolayı, coğrafyasının zengin yapısı dışında, oldukça zengin bir kültüre de sahiptir. Muhteşem bir jeostratejik konumla, küresel ve bölgesel jeopolitikte de etkinliğini korur.
Türkiye coğrafyasına göz atıldığında, Anadolu üzerinde tarih boyunca çok çeşitli medeniyetlerin kurulduğunu görülür. Bu incelemede, Anadolu’nun tarih öncesi ve ilk tarihsel dönemlerde; Trakya, Bıthynıa, Paphlagonia, Pontos, Urartıa, Kommagene, Kapadokıa, Galatıa, Phrygıa, Lykaonıa, Kılıkıa, Pamphylıa, Isaura, Lykıa, Karıa, Ionıa, Aıloıa, Troas, Mysıa adıyla anılan medeniyetlere ev sahipliği yaptığı, ayrıca tarih boyunca, Anadolu’nun, Hitit, Asur, Pers, Roma, Bizans, Abbasiler, Anadolu ve Büyük Selçuklu, Eyyübiler, Memlükler, İlhanlı Devleti, Timur İmparatorluğu, Karesioğulları, Aydınoğulları, Germiyanoğulları, Ahiler, Menteşeoğulları, Tekeoğulları, Hamitoğulları, Karamanoğulları, Ramazanoğulları, Osmanoğulları, Tacettinoğulları, Trabzon Rum İmparatorluğu, Eretna Devleti, Dulkadiroğulları, Akkoyunlular beylik, devlet ve imparatorluklarına ev sahipliği de yaptığı ve egemenliklerini yaşadığı görülür.
Bu kadar fazla medeniyete, kültüre ev sahipliği yapmış olan Anadolu’nun, ayrıca dinlerin yayılmasında bir atlama noktası olması, dinlerin kökeninin oluştuğu bölgelere çok yakın olması ve dinlerin gelişim gösterdiği coğrafyaya, Mezopotamya’nın bir kısmına, Kapadokya’ya ev sahipliği yapması, doğal olarak tüm güç merkezlerinin ilgisini çeker. Anadolu, bu konumuyla, küresel ilgi merkezinin odak noktası durumundadır. Konumuyla muhteşem bir stratejik öneme sahip olurken, tüm güç odaklarının dikkatlerini de üstüne çeker.
Ayrıca, Ortadoğu coğrafyasının kaotik ortamından da nasibini almıştır Anadolu ve baskın kültürlerin dayanılmaz etkisiyle de sarsılır. Tarih boyunca Levant bölgesinin ve Arap kültürünün etkisini de hissederken, pers coğrafyasının etkin Fars kültüründen etkilenir. İslam kültürünün gücünü derinliğine hisseder. Ancak Anadolu kültürü, inançları da harmanlar. Anadolu coğrafyası İslam’ın, Hristiyanlığın, Museviliğin ve hatta Zerdüştlükten Yezidiliğe birçok inancın ev sahipliğini de yaparken, inançların farklılaşan mezheplerine de büyük bir hoşgörüyle yaklaşır.
Anadolu’nun batısı felsefi boyutta başlı başına güçlü akımlara ev sahipliği yaparken, Anadolu, Antik Yunandan Roma’ya, Mısır’dan Mezopotamya’ya, Kafkaslara ve Asya Pasifik’e ulaşan coğrafyada birçok kültürle de etkileşim kurar.
Nedir kültür? Kültür: Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin; bir topluma veya halk topluluğuna özgü düşünce ve sanat eserlerinin bütünü; muhakeme, zevk ve eleştirme yeteneklerinin öğrenim ve yaşantılar yoluyla geliştirilmiş olan biçimi; bireyin kazandığı bilgi tanımlarında anlamını bulur.
Kültür aynı zamanda bir egemenlik göstergesidir. Atatürk’ün Türk milletine hedef olarak gösterdiği atinin yüksek medeniyet ufku ile Batı medeniyetinin kültürü sıklıkla karıştırılır. Anlam karmaşasında büyük bir dejenerasyon yaşanırken, dikkat edilmesi gereken konu, medeniyete ulaşmak için izlenecek stratejinin netlikle ortaya konulmasıdır. Medeniyet ile kültür karıştırılmamalıdır. Medeniyet uygarlık seviyesini gösterirken, kültürü de kapsamına alır. Ancak, dikkat edilmelidir ki kültür medeniyetlere özgüyken, egemenliğin de göstergesidir.
O halde soru şu: Hangi kültür?
Tabii ki binlerce yıldır çok farklı medeniyetlere ait kültürle devamlılık gösterirken, bölgeselden yerele ve özele indirgenen küçük farklılıklarla, Anadolu kültürü, muhteşem bir hoşgörü ile harmanlanmış olarak yoluna devam ederken, farklı arayışların rasyonel bir yanı yoktur. Elbette büyük önderin gösterdiği amaçta ilerlemek bir görevdir. Ancak medeniyet ile kültür birebir anlam bütünlüğü içermez ve medeniyet geniş kapsamlıyken, istenilen, fikirsel düzeyde ve bilimin ışığında, en üst medeniyet seviyesine ulaşmaktır. Hedef doğru, algılanan strateji yanlıştır. Zengin Anadolu kültürü, modern bilimle ve çağdaş fikirsel gelişimle donandığında, muhteşemliğe ulaşır. İstenen de budur.
