Değerli okuyucular, insan düşünce tarihindeki en büyük ve en uzun süredir devam eden sorulardan biri, Evrenimizde başka akıllı yaşam formlarının olup olmadığıdır ABD li Astrofizikçi Carl Sagan (1934-1996)’ın deyimiyle “Olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıt gerektirir”. Doğru soruları sorabilmek gerçeğe ulaşmada en etkili yöntemlerden biridir. Doğru soruyu soranlardan biri 1938 yılı Nobel ödüllü ünlü İtalyan fizikçi Enrico Fermidir. Fermi (1901-1954)’nin sorduğu soru: “Eğer Samanyolu Galaksisi (Gökadası) içerisinde bu kadar çok yıldız varsa, niye bu yıldızların hiç birisinde bir yaşam belirtisine rastlamıyoruz ya da buradaki olası yaşamlar neden bizle iletişim kurmadı?”. Fermi paradoksu olarak bilinen bu ikilem evrende yalnız olup olmadığımız noktasında net bir cevap vermiyor. Görüldüğü üzere evren büyük bir bilinmezliği içerisinde barındırıyor. Bu bilinmezlik ölçüsünde “Evrende yalnız mıyız?” sorusunun yanıtı gün geçtikçe daha da belirsizleşiyor. (Fermi paradoksu: Dünya dışı uygarlıkların var olma olasılığının gayet yüksek olduğuna dair tahminlerin varlığı ile bunu doğrulayacak herhangi bir kanıtın ya da temasın yokluğu arasındaki çelişkiyi ifade eder)
Evrenin kronolojisi, büyük patlama kozmolojisine göre evrenin geçmiş ve geleceğini tanımlar. Evren, doğuşundan bu yana her saniye genişlemektedir. Evren'in genişlemesinin 13,8 milyar yıl önce başlamış olduğu tahmin edilmektedir. Galaksimizin ince bir disk olarak oluşması yaklaşık 5 milyar yıl sürdü. Güneş sistemimizin oluşması için yaklasık 9.2 milyar yıl geçti. Bu oluşumla birlikte dünya üzerindeki hayatın başlaması yaklaşık 9.8 milyar yıl sürdü. 2020 yılında İngiltere’deki Nottingham Üniversitesi akademisyenleri elde ettikleri bilgilere dayanarak Samanyolu Galaksisi'nde 30 dan fazla insanlık benzeri uygarlığın olduğunu tahmin ediyorlar. Araştırma sonuçları açıklandıktan hemen sonra tüm bulgular The Astrophysical Journal akademik dergisinde yayımlandı. İlk yazar Tom Westby şöyle açıklıyor: “Akıllı uygarlıkların sayısını tahmin etmenin klasik yöntemi, yaşamla ilgili değerler hakkında tahminlerde bulunmaya dayanır”, Dünya dışı uygarlıklar var olsa bile, onlara ulaşmak oldukça zor. Çünkü en yakın uygarlığın yaklaşık 17 bin ışık yılı uzaklıkta olduğu tahmin ediliyor. (Işık yılı: astronomik uzaklıkları ifade etmek için kullanılan ve yaklaşık 9,46 trilyon kilometreye (9,46×1012 km) karşılık gelen uzunluk birimi). “Dünya dışı akıllı yaşamı arayarak - hiçbir şey bulamasak bile - kendi geleceğimizi ve kaderimizi keşfediyoruz”. Yaşam arayışıyla ilgili yeni bilimsel sonuçların önemini nasıl anlıyoruz? Bir NASA araştırma grubu Astrobiyoloji de onlarca yıllık deneyime dayanan, Dünya'daki yaşamın kökenlerini ve başka yerlerdeki yaşam olanaklarını araştıran bir alan tasavvur ediyorlar. Dünyanın ötesindeki yaşam arayışı, bilim camiasının geniş katılımını ve birçok türde gözlem ve deneyi gerektirir.
Gerçekten yalnız mıyız? İki olasılık var: Evrende ya yalnızız ya da değiliz. İkisi de aynı derecede korkutucudur. Yaşam henüz diğer gezegenlerde bulunmadı. Öyleyse yaşamın nasıl oluştuğunu ve yaşamın hayatta kalmak için neye ihtiyacı olduğunu anlamak için kendi gezegenimizi incelememiz gerekiyor. İnsanlığın kendine sormakta en çok zorlanacağı sorulardan bir tanesi de "Gerçekten yalnız mıyız?" sorusu. Varlığımızdan kimsenin haberdar olmuyor oluşu korkutucu bir durum elbette. Ama insan yine de sormadan edemiyor: Gerçekten yalnız mıyız? ABD Hawai Üniversitesi'ndeki araştırmacıların yaptığı bir araştırmaya göre dünyada 10¹⁸ kum tanesi olabileceği tahmin ediliyor. Düşünsenize bütün çöller, plajlar. Buna karşılık evrende 10²² ile 10²⁴ arasında yıldız olabileceği düşünülüyor. Yani bütün çöllerdeki, plajlardaki kumlardan daha fazla yıldız var. Bu kadar çok yıldızın olduğu bir yerde dünyamıza benzer bir yer, bizlere benzer akıllı bir canlı olup olmadığı sorusu şüphe uyandırıyor.
Yokoluş teorileri: Yazımızın başında belirttiğimiz, dünya dışı varlıkların kendilerini yok etmiş olabilecekleri olasılığına benzer onlarca farklı teoriden bahsetmek olasıdır. Bu teorilerin ortak noktası insanın evrende yalnız olduğu noktasında birleşiyor oluşudur. Bu düşünceye, yarım asırdır evrene gönderilen radyo sinyallerine cevap alamadığımızı göz önüne alarak varıyor bilim insanları. Dünyadan yayılan radyo sinyalleri 80 ışık yılı içerisinde 8531 yıldıza ve 3555 Dünya benzeri gezegene ulaşmış ve bu sayılar Samanyolu baz alındığında galaksimizin sadece % 0,125’ini temsil ediyor. Bu sayıların içerisine evrendeki yıldızları da hesaba katarsanız evrenin her yerine radyo sinyalleri iletmenin bugünün teknolojisine göre milyonlarca yıl alacağı hesap ediliyor.
Akıllı yaşamın varlığı: Dünya dışı yaşam konusu açıldığında, genel olarak iki farklı düşünce yapısı ile karşılaşılır. Bunlardan biri, gökadamızda bulunan ve sinyalleri algılanabilecek durumda olan uygarlıkların sayısını hesaplayan Drake Denklemi; diğeri ise eğer akıllı yaşam olsaydı, zaten çoktan gökadayı kolonileştirmiş olacaklarını söyleyerek araştırmayı gereksiz bulan Fermi Paradoksu yaklaşımıdır. Yapılan yeni çalışmalar bu soruya yanıt verir nitelikte görülebilir. Araştırmaya göre Samanyolu Galaksisi, kendi bilim ve teknolojileri tarafından yok edilmiş “ölü uzaylılarla” dolu olabilir. Açıklama, olası akıllı yaşamın varlığını hesaplamak için Drake denkleminin güncellenmiş bir versiyonu temel alınarak yapıldı. Güncel hali kullanılarak NASA, California Teknoloji Enstitüsü araştırmacıları bir rapor ortaya çıkardı. Bu rapora göre evrendeki ilk akıllı yaşamın, evrenimizin şekillenmesinden yaklaşık sekiz milyar yıl sonra ortaya çıkmış olabileceği iddia edildi. Büyük Patlama sonrası geçen sürenin 13.8 milyar yıl olduğu göz önüne alınırsa bu akıllı yaşamların 5.8 milyar yıl önce ortaya çıktığını gösteriyor. Araştırma ekibi matematiksel olarak ortaya koyduğu sonuçlara bilim ve teknolojideki ilerlemenin kaçınılmaz olarak uygarlıkların yok olmasına yol açtığı fikrini ekledi.
Drake denklemi nedir? Samanyolu Gökadasındaki aktif, iletişimsel dünya dışı uygarlıkların sayısını tahmin etmek için kullanılan olasılıksal bir çıkarımdır.
Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması: Amerikalı astronom Frank Drake (1930-)
tarafından 1961 yılında geliştirilmiştir. Drake Denklemi, dünya dışı yaşam ile olası iletişimi tartışmak için ABD Ulusal Bilimler Akademisi toplantısının gündemi olarak tasarlandı (Drake 1962). Aşağıdaki Drake denklemi, dünya dışı yaşam arayışında önemli özgün bir denklemdir.
{\displaystyle N=R^{*}~\times ~f_{p}~\times ~n_{e}~\times ~f_{l}~\times ~f_{i}~\times ~f_{c}~\times ~L}
Bu denklemde: N iletişim kurmayı umabileceğimiz uygarlıkların sayıs
R* Galaksimizdeki yıllık yıldız oluşma miktarı
fp Bu yıldızlardan kaç tanesinin gezegene sahip olduğu
ne Gezegene sahip yıldız başına düşen toplam yaşama elverişli gezegenlerin ortalama sayısı
fl Bu gezegenlerin arasında bir şekilde yaşama uygun bir ortamın oluştuğu gezegen sayısı
fi Bu yaşama elverişli gezegenlerden kaçında akıllı hayata geçildiği
fc Bu tür uygarlıklardan uzayda varlıklarına dair saptanabilir sinyal bırakabilecek kesim
L Bu tür bir uygarlık tarafından uzayda yayınlanan saptanabilir sinyalin süresi
Carl Sagan’ın sözleriyle yazımızı sonlandıracağım: Evrende yalnız olduğumuzu düşünmek, okyanustan bir bardak su alıp balinalar yok demekle aynı şeydir. Dünyamızı, sorularımızda ki cesaret ve cevaplarımızda ki derinlik ile anlamlı kılarız. Bilim ve teknolojiye zarif bir şekilde bağlı olan; ancak bilim ve teknoloji hakkında neredeyse hiçbir şey bilmeyenlerden oluşan bir toplumda yaşıyoruz.
KAYNAKLAR
Drake F. D. 1962. Intelligent Life in Space. NewYork: Macmillan. 128 pp
Drake, F. D. (1977). The radio search for intelligent extraterrestrial life.
Drake equation ( Wikipedia.)
Tom Westby, Christopher J. Conselice (2020) The Astrobiological Copernican Weak and Strong Limits for Extraterrestrial Intelligent Life The Astrophysical Journal 896 (1): 58.
