19. yüzyılda, bağları kuvvetli olmayan bir konfederasyon olan Almanya'nın birleşmesinde önemli rol oynayan ve Birleşik Almanya'nın ilk Şansölyesi olan Alman devlet adamıdır.
Bismarck uzun politik hayatında amacına varmak için basını süreli elinde tuttu. Bismarck'ın gazetecilikle ilgisi bir biçim nefret-sevgi gösterisidir. Meselâ 1860 yılında zorunlu askerlik kanununu çıkarmaya yanaşmayan Prusya eyâlet meclisi kapatılınca aynı zamanda çıkarılan bir emirname ile basın özgürlüğü de ortadan kaldırılmıştı .On yıl sonra Bismarck bu kez katolik gazetelerine karşı bir kültür savaşına girişti. Keza sosyalistlerin aleyhine çıkardığı kanunla sosyal demokrat gazetelerin canına ot tıkadı. Tüm bu davranışlarıyla demir başbakan basından gazetelerden ne denli nefret ettiğini göstermişti amma aynı başbakan oldum ola- sıya gazeteciliğe karşı büyük bir eğilim duydu.. Bu cümleden olmak üzere 1847 yılında en genç üye niteliğiyle Prusya eyâlet meclisine girdiği zaman politikasını kamuoyuna duyurmak için bir gazete çıkarmak kararını verdi ve ihtilâlin patlamasından bir yıl sonra tutucuların organı "Kreuzzeitung'u kurdu.
Bismarck (1815-1898) Prusya devletinin yüksek kademelerine tırmandıkça basın alanındaki faaliyetini çoğalttı. 1865 yılında Berlinli kitapçı Bernhard Wolff ile birlikte "Nationalzeitung'u yayınlamaya başladı, keza devletin desteğiyle Wolff telegraf bürosu'nu kurdu. Bu büro tüm resmî haberleri basın organlarına ulaştırıyordu.
Avusturya-Prusya savaşından sonra kuzey Almanya birliği gerçekleşince Bismarck bu kez hükümetin resmî organı olarak "Norddeutsche Allgemeine Zeitung'u yayın alanına çıkarttı. Bu gazetenin baş sütununda yayınlanan makalelerin çoğunu Bismarck yazıyordu. Başbakan bu yazılarında kırk, elli satırda ve arı bir dille devletin iç ve dış politikasının ana hatlarını açıklıyor, sırası gelince hasımlarına şiddetle çatıyordu.
Iİk Alman Reichstag'ının National-liberal devresinde Bismarck eski bir liberal olan Prusya eğitim bakanı Falk'a bir basın kanunu tasarısı hazırlattı. Bu meyanda katolik, sosyalist ve demokrat gazetelere karşı hükümetin mücadelesi sürüp gidiyordu. Bismarck bu mücadelede kendi cephesini kuvvetlendirmek ve dolaysıyla kamuoyunu kendi tarafına çekmek için genç gazetecileri çevresine topladı. Dışişleri Bakanlığından Rudolf Lindau ve onun asistanı Lothar Bucher aracılığıyla büyük gazetelerin Berlin muhabirlerini avlamaya başladı.
1870 yılında "Kreuzzeitung" yeniden yayın hayatına girdi. Bismarck'ın bir biçim düdüğü olan bu gazete merkezcilere süreli hücum ediyordu. Gazetedeki dizi makaleleri Bismarck yazıyordu. Başbakan keza başka gazetelere de imzasız yazılar yazmaktaydı. Meselâ 1875 yılında "Kölnische Zeitung'daki 'Savaşa hazırlık mı? "başlıklı yazı Bismarck'ın kaleminden çıkmıştı. Başbakan bu makalesinde Fransız ordusunun yeniden düzenlenmesine dikkati çekiyordu. Dışişleri bakanlığından bir memur bu makaleyi yayınlanmak üzere gazetenin Berlin muhabirine verirken aynen şöyle demişti:
"Bu yazıyı gazetenin en görünür yerine hiç bir yorum yapmadan aynen koymanızı rica ediyorum. Şuna dikkat ediniz, yazı, bir devlet yazısı gibi hiç değiştirilmeden ve harfiyyen yayınlanacaktır."
Bismarck makamından düştükten sonra bu kez Kaiser ikinci Wilhelm'in kişiliğine karşı gazeteyle açık bir mücadeleye girişti. "Hamburger Nachrichten" onun bir biçim kişisel organı oldu. Bismarck gazetenin yazı işleri müdürü Hermann Hoffmann ile sıkı bir ilişki kurdu. Gazete o zamanlar Bismarck'dan aldığı bilgi ile gizli Alman-Rus ittifakının ana hatlarını bile açıklamış ve bu yayın bir hayli politik heyecan yaratmıştı.
Bismarck'ın öteki adamı ise gazeteci Maximilian Harden idi. Harden de eski başbakandan aldığı bilgileri gazetesinde yayınlı- yordu. Ancak şurası da var ki, Bismarck'ın son yıllarındaki gaze- teciliği kamuoyunda fazla bir etki yaratmadı. Zira onun süreli suç- lamalarından okuyucu bıkmış usanmıştı.
(YARIN:KARL MARKS)
