Lev Nikolayeviç Tolstoy, Rus yazardır.
(Doğum tarihi: 9 Eylül 1828, Rusya- Ölüm tarihi ve yeri: 20 Kasım 1910, Rusya)
Moskova'da Leo Tolstoi müzesinde büyük yazarın daha gençken gazeteciliğe karşı beslediği sevginin bir vesikası bulunur. Bu vesika camdan bir vitrin içinde saklanan "Askerî Gazete”nin ilk prova sayısıdır.
Kırım savaşının son on ayında Sivastopol cephesinin en tehlikeli bölümünde batarya kumandanlığı yapan 27 yaşındaki topçu subayı Kont Tolstoi muharebe haberlerini vermek, savaş üzerine hikâyeler ve şiirler yazmak, kahramanlık gösteren subay ve erlerin biyografilerini yayınlamak için bir gazete çıkarmak istemişti. Bu fikrini İçişleri Bakanı Kont Rasumowski'ye açtı. Ancak hükümet programında bu tür bir gazetenin yayınlanması için her hangi bir kayıt bulunmadığı için kendisine yayın izni verilmedi.
Tolstoi (1828-1910) bunun üzerine Puşkin tarafından kurulmuş bulunan ve yayınlanmakta olan edebî ve politik "Sow- Remennik" dergisine baş vurarak Sivastopol savaşı üzerindeki yazılarını burada bastırmak istedi. Yazıları gözden geçiren derginin sahibi Nekrassow genç Konta dedi ki:
"Yazılarınızdaki sıcaklığa ve derinliğe hayran kaldım. Kabiliyetiniz hemen belli oluyor. Size dergimde yer vermekten büyük zevk duyacağım."
Dergide yayınlanan ve tahlil, gözlem kudreti bakımından büyük değer taşıyan "Sivastopol Hikâyeleri" ilgi gördü. Bir biçim röportaj niteliğinde olan bu hikâyelerinde Tolstoi baskı altında tutulan Rus köylüsünün Anavatan savunmasında nasıl cesaretle savaştığını anlatıyordu. Tolstoi hikâyeleri için şunları söylemişti:
"Hikâyelerimin tek kahramanı gerçektir."
Tolstoi'un bu hikâyeleri hiç şüphesiz sansürün gözünden kaçmadı ama bunlarda nihayet ulusal bir hava vardı. Yazılara dokunulmadı.
1855 yılının sonunda Sivastopol kalesi düşüp Kırım savaşı bitince Tolstoi da Petersburg’a döndü. Gazeteci olarak büyük bir ün kazanmıştı. Tolstoi müzesinde büyültülmüş bir fotoğrafta üniformalı genç Kont'un çağdaş gazeteciler arasında şeref mevkiini aldığı görülür. Fotoğrafın orijinali uzun yıllar Tolstoi'un çalışma odasında asılı kalmıştır.
Tolstoi 1860 yıllarında Yasnaya Polyana'daki çiftliğine çekildiği zaman pedagojiye merak salarak çevresinde okullar kurdu. Önce "Köy Okulu Öğretmeni" adıyla bir dergi çıkarmayı tasarladı. Daha sonra "Yasnaya Polyana" adlı dergiyi yayınlamaya başladı. Dergide baskısız ve şiddetsiz bir eğitim sistemini savundu.
"Savaş ile Barış" ve "Anna Karenina" romanlarını yazmaya başlayınca gazeteciliğe yirmi yıl süreyle ara verdi. Romanları yayınlanınca ünü tüm dünyayı dolaştı. Artık çağının belki de çağların en başta gelen romancılarından birisi olmuştu. Fakat huzursuzdu. Bu huzursuzluğu onu yine gazeteciliğe itti. Dinsel telkinlerle toplumun bozuk sisteminin düzeltilmeyeceğine inanıyordu. Bu bozukluklar ancak bir direnmeyle giderilebilirdi. "Russkaya Mysl" dergisinde yazmaya başladı.
Tolstoi artık tüm gücüyle sosyal kuruluşlarla ilgileniyordu. Şehir halkının sefaletini yakından görmek için nüfus sayımına memur olarak girdi, üç gün süreyle Moskova’nın en sefil mahallerini dolaştı ve gazetecilik için sayısız değerli malzeme topladı. O zamanki toplumda sefalet ile lüksün at başı beraber gittiğini gördü. Hele 1900 yılı başında kötü mahsul yüzünden kıtlık ortaya çıkınca durum daha da kötüleşmişti. Tolstoi aç insanlar için çiftliğinin çevresinde 212 bedava aş evleri kurarken öte yandan dergide memleketin durumu üzerinde şiddetli tenkit yazılarını yazmaya devam etti.
Yazar öte yandan büyük bir savaş düşmanı olmuştu. 1904 yılında "Hatırlayınız.." başlıklı makalesiyle Japonlara karşı girişilen savaşın durdurulmasını istedi. 9 Ocak 1905 günü Petersburg’da kış sarayının önünde ikonlar ve dinsel bayraklarla yapılan savaş aleyhtarı bir gösteride polis ve asker halkın üzerine ateş açınca Tolstoi açıktan açığa bu davranışı yerdi ve halk topluluklarını pasif direnmeye, askerlik hizmetlerine karşı ayaklanmaya, verilen emirleri dinlememeye davet etti.
Nihayet "Russkaya Mysl"'de "Büyük Günah" adlı makalesiyle toprak dağıtımındaki haksızlığı şiddetle eleştirmesi yüzünden polis derginin bu sayısını toplattı.
1905 ihtilâli bastırılıp kurşuna dizmeler, idamlar, Sibirya'ya sürgünler birbirini izleyince Tolstoi bu ünlü makalesini gramofon plağına okudu. Makalenin başlığı "Susamam.."dı. Artık seksen yaşında bulunan Tolstoi idam cezalarına açıkça cephe alarak haykırıyordu:
"Hayır, bu imkânsızdır.. Böyle yaşanamaz.. Böyle yaşanamaz.. Artık kesin bu işleri, son verin bunlara. Eğer bunu yapmazsanız, yaşadığım süreyle ve siz bunları yaptığınız süreyle iç yüzlerinizi ortaya çıkartmaktan geri kalmayacağım.."
YARIN(EMİLE ZOLA)
