Yine aynı senenin yazının başında bir sebeple Yüreğir tarafına gitmiştik. Vaktiyle yıkılan ve yeri dümdüz edilen Bossa Fabrikası'nın önünden geçerken, vay gidi vay, demiş, aynı zamanda Exsa'yı, Teksa'yı, kapanan diğerlerini ve ne durumda olduğunu bilmediğimiz Sasa'yı, sıkıntılar yaşayan Temsa'yı konuşmuştuk. Mensa’yı, Çukobirlik’i, Paktaş’ı, Sümerbank’ı anmıştık.
Her biri Ortadoğu’nun ve Balkanlar’ın işlevi büyük örneklerindendi, hatta Adana o yıllarda tarımda, sanayide, yatırımda, kalkınmada, istihdamda Türkiye’nin en önemli, lokomotif şehirlerindendi, uçsuz bucaksız pamuk, buğday, narenciye ekili alanlarıyla ekonominin can damarlarındandı, bankada çalıştığım dönemlerde, ulusal ve uluslararası tüm ticari işlemlerin bu fabrikalar üzerinden yapıldığını düşünmüş, nereden nereye, diyerek iç çekmiştim.
Ve geçen kış da yeni açılan alışveriş merkezine ilk kez gidip de arka taraftan çevreye baktığımızda hemen sol yandaki boş arsanın Güney Sanayi Fabrikası'na ait, yanındaki çalışır durumdaki işletmenin ise bir zamanların koskoca Marsa Fabrikası olduğunu anlamış, ben unutmuşum, eşim hatırlatmıştı, zaten alışveriş merkezinin yeri de Tekel Fabrikası’ymış, içimizin cız etmesine engel olamamıştık.
Dönüşte de eskiden Milli Mensucat Fabrikası olarak çalışan, çok şükür ki hâlihazırda çok güzel bir müze haline getirilen bir değerimizin yakınlarından geçmiş, zamanının en önemli ve çok yönlü bu kuruluşunun tarihe damga vuran özelliklerinden bahsetmiştik.
Üstat Orhan Kemal’in bir zaman burada çalıştığını, Murtaza ve Cemile romanlarına da esin kaynağı olduğunu biliyordum, aynı zamanda döneminin, çalışanlarına en geniş imkânlar sunan, lojman fırsatı ile reviri ve hastanesiyle işçilerin, ailelerinin sağlık, barınma ihtiyaçlarını karşılayan fabrikası olduğunu konuşmuş, gururlanmıştık.
Hemen ertesinde ise arkadaşlarla buluşmuş, birlikteyken laf dönüp dolaşıp kültürüyle, sanatıyla, toplumsal işleyişiyle, ekonomisiyle bir şekilde geçmişteki Adana'ya gelmişti. Evet, şehrimizin belki yeni ve bambaşka bir kimliğe büründüğünü, ama o yılları yaşayan insanlar olarak sohbetimizin sonunda, kaybettiklerimizin boyunun, kazandıklarımızı aştığını fark etmiştik.
Yıllarca üretimin, bereketin, sanatın, kültürün enerjisini yaymış bu topraklarda kendimizce bir şeyler yapabiliyor olmanın bizleri ne kadar mutlu edeceğini sesli düşünmüş, bunun için çalışmanın sözünü vermiştik.
