Değerli okuyucular bu yazımızı adı matematik tarihine geçen İngiliz matematikçi, bilgisayar bilimci ve kriptolog Alan Turing’in yaşam öyküsüne ayırdık.
Londra, Maida Vale'de 1912 de doğan Turing 6 yaşında iken St Michaels okuluna başladı. 1926’da 14 yaşındayken Dorset’te ünlü bir özel okul olan Sherborne Okuluna girdi.. Cambridge King's College'dan matematik diploması ile mezun oldu. 1935’te üniversite diplomasını alır almaz Kings Kolej’e akademik üye seçildi. Turing makinesi tanımladı ve Turing makineleri için durma probleminin karar verilemez olduğunu kanıtlamaya devam etti. 28 Mayıs 1936'da yayınladığı “Hesaplanabilir Sayılar Üzerine, Karar Probleminin Bir Uygulaması” adlı makalesinde, bugün bildiğimiz şekli ile algoritma kavramını genelleştirip bilgisayar algoritmalarının simülasyonunda kullanılabilecek düşsel bir makine tasarlamıştır. Turing'in tasarladığı bu makine bugün "Turing Makinesi" olarak bilinmektedir. Turing makineleri günümüzün hesaplama teorilerinin ana araştırma öğesidir. Teorisinin yeni bir tarafı da "Evrensel (Turing) Makinesi" kavramı idi ve bu herhangi bir diğer makinenin görevlerini yerine getirecek bir makine fikri idi.
1938'de ABD dePrinceton Üniversitesi Matematik Bölümü'nden doktora derecesini aldı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Turing, İngiltere'nin Ultra istihbarat üreten kod kırma merkezi Bletchley Park'ta Devlet Kodu ve Şifre Okulu (GC&CS) için çalıştı. Turing ile aynı dönemde Bletchley Park’ta kriptanaliz üzerine çalışan Profesör I.J.Good (1916-2009) daha sonra Turing'i şu sözlerle onurlandırmıştır: "Turing'in en önemli katkısı, bence, kriptanalitik makine Bombe’nin tasarımıdır. Bunun esası eğitilmemiş bir kulak için çok saçma gelen bir mantık teoremine, hatta her şeyi anlayabileceğimizin olası olduğuna dair çelişkili bir fikre dayanmaktaydı." II. Dünya Savaşı sırasında, Turing Bletchley Park’ta Alman şifrelerini kırma girişimlerinde baş katılımcılardan biriydi. Alman şifrelerinin kırılmasını hızlandırmak için bir dizi teknik tasarladı. Turing, “Enigma” adı verilen şifre makinelerinin metinlerini çözmeye yarayan bir makine tasarladı. Bu yeni makine dünyanın ilk bilgisayarı unvanını aldı. Müttefiklerin Atlantik Savaşı da dahil olmak üzere ele geçirilen şifreli iletilerin kırılmasında çok önemli bir rol oynadı.
1945’te, Turing savaş zamanındaki hizmetleri için OBE (Britanya İmparatorluk Nişanı) ile ödüllendirildi, ancak çalışması yıllarca bir sır olarak kaldı. İngiliz matematikçi, bilgisayar bilimcisi ve kriptolog. Alan Turing (23 Haziran 1912-7 Haziran 1954) teorik bilgisayar biliminin gelişiminde oldukça etkiliydi ve genel amaçlı bir bilgisayar modeli olarak kabul edilebilecek Turing makinesi ile algoritma ve hesaplama kavramlarının resmileştirilmesini sağladı.
Yaygın olarak teorik bilgisayar bilimi ve yapay zekanın babası olarak kabul edilir. Alan Turing, 1947’de ilk defa yapay zeka ile ilgili bir konferans vermiş ve yapay zeka ile bilgisayar programlarının birleştirilerek akıllı makinelerin icat edilebileceğini açıklamıştır (McCarthy, 2007). Turing, savaştan sonra Ulusal Fizik Laboratuvarı'nda çalıştı ve burada depolanmış programlı bir bilgisayar için ilk tasarımlardan biri olan Otomatik Hesaplama Motorunu (ACE) tasarladı. 1948'de Turing, Manchester'daki Victoria Üniversitesi'ndeki matematikçi ve kod kırıcı Max Newman(1897-1984)'ın Bilgisayar Makinesi Laboratuvarı'na katıldı ve burada Manchester bilgisayarlarının geliştirilmesine yardımcı oldu.
Alan Turing 1950 yılında yayınladığı “Bilgi İşlem Makineleri ve Zeka” (Computing Machinery and Intelligence) makalesinde “Makineler düşünebilir mi?” sorusunu tartışmaktadır. Turing bu makalede yapay zekanın düşünsel temellerini oluşturmuştur (Turing, 1950). Geliştirmiş olduğu Turing testi ile makinelerin ve bilgisayarların düşünme yetisine sahip olup olamayacakları konusunda bir ölçüt öne sürmüştür.
II. Dünya Savaşı sırasında Alman şifrelerinin kırılmasında çok önemli bir rol oynadığı için Turing savaş kahramanı sayılmıştır. Ayrıca Manchester Üniversitesi'nde çalıştığı yıllarda, Turing makinesi denilen algoritma tanımı ile modern bilgisayarların kavramsal temelini atmıştır. Adı ayrıca Princeton'da beraber çalıştığı doktora tez hocası Profesör Alonzo Church (1903-1995) ile geliştirdiği Church-Turing Hipotezi ile de matematik tarihine geçmiştir. Bu tez, bir algoritmayla tanımlanabilecek tüm hesaplamaların dört işlem, projeksiyon (izdüşüm), eklemleme (bağdaştırma) ve tarama operasyonları ile tanımlanabilecek hesaplamalardan oluştuğunu ifade eder. Adı anısına verilen ve bilgisayar biliminin Nobel'i sayılan Turing Ödülü ile de akademik bilişim dünyasının bir parçası olmuştur. Gelişim biyolojisi alanındaki en önemli matematiksel modellerden biri olan reaksiyon-difüzyon modeli de Turing tarafından formüle edilmiştir.
Turing, 1952'de eşcinsel eylemlerden yargılandı. Hapishaneye alternatif olarak yaygın olarak kimyasal hadım olarak adlandırılan bir yöntem olan DES ( Data Encryption Standart) şifreleme algoritması ile hormon tedavisini kabul etti. Turing, 7 Haziran 1954'te, 42. doğum gününden 16 gün önce siyanür zehirlenmesinden öldü. Bir soruşturma, ölümünün intihar olduğunu belirledi.
2009'daki bir kamu kampanyasının ardından, İngiltere Başbakanı Gordon Brown (1951--), "Turing'in korkunç şekilde muamele gördüğü" için İngiliz hükümeti adına kamuoyundan özür diledi. Kraliçe II. Elizabeth 2013'te ölümünden sonra bir af çıkardı. "Alan Turing yasası" terimi artık gayri resmi olarak Birleşik Krallık'ta, eşcinsel eylemleri yasaklayan tarihi yasalara göre uyarılmış veya hüküm giymiş erkekleri geriye dönük olarak affeden 2017 tarihli bir yasaya atıfta bulunmak için kullanılıyor..
1966’dan beri, Bilgisayar Mekanizmaları Birliği tarafından her yıl, bilgisayar camiasına teknik makaleler yazan bir kişiye Turing Ödülü verilmektedir. Bu ödül, günümüzde bilgisayar dünyasının Nobel Ödülü olarak kabul edilmektedir.
Dostça kalın’…
KAYNAKLAR
McCarthy, J. (2007). From here to human-level AI. Artificial Intelligence, 171(18), 1174-1182.
Turing, A. M. (1950). Computing machinery and intelligence. Mind a Quarterly Review of Psychology and Philosophy, (pp. 433-460).
Retriewed from https://academic.oup.com/mind/article/LIX/236/433/986238
