“Yeni devletin en önemli kurumları ortaya çıkarken Atatürk gerek yurt içinden gerekse yurt dışından edindiği yüzlerce eseri bizzat okumuş ve okuduğu kitaplar üzerine notlar düşmüş ve önemli gördüğü yabancı kitapların çevrilerek yayınlanmasını sağlamıştır” diyen çevirmen Ahmet Almaz; 1909’da Hikmet Matbaası tarafından “Allah’ı İnkâr Mümkün müdür? – Huzur-u Fende Mesâik-i Küfür” adıyla basılan ve yüzyıla kadar Türk kamuoyundan uzak kalan kitabın Osmanlıcadan sadeleştirilerek 2008 yılında basıldığını belirtir.
Yazar Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin: ”Osmanlı toplumunun Orta Çağ hayatından çağdaş yaşama geçmek zorunda olduğu ve bunun uzun sürecek yavaş bir gelişmeyle gerçekleşmeyeceğini de belirterek hızlı bir ilerlemenin yani bir Devrimi’nin zorunda olacağına” dair düşüncesine yer veren çevirmen Ahmet Almaz’ın yazısında yazarın görüşü sürer…
“Orta Çağ hayatından günümüz yaşayışına geçmek mecburiyetinde kalmış bir milletiz. Küçük bir azınlığa göre bu hüküm doğru olmasa bile, genellikle yerindedir. Şurası da var ki, yukarıda sözünü ettiğimiz geçiş, ağır bir ilerlemeyle ve uzun bir sürede yapılamaz. Çünkü medeniyet bizim hatırımız için ve bizi beklemek üzere ilerlemeketen vazgeçip geri kalmayacağından, öyle, kaplumbağa yürüyüşüyle biz hiçbir zaman medeniyet kervanına yetişemeyiz.”
Kitabın arka kapısında ise şu notlar yer alır:
“Atatürk’ün okumaya düşkünlüğü ve kitaplara verdiği önem herkes tarafından bilinir. Daha Selanik’te bulunduğu gençliğinin ilk dönemlerinden itibaren zamanının büyük bir kısmını okumakla geçiren Atatürk, okumakta olduğu kitaplardan edindiği fikirle de ufkunu genişletmiş, bu şekilde sadece kendi geleceğini değil, bir imparatorluğun geleceğini çizmiştir.”
2. Meşrutiyet döneminin ünlü düşünürlerinden Şehbenderzâde Ahmed Hilmi tarafından kaleme alınan “Allah’ı İnkâr Mümkün müdür?” adlı kitabı Atatürk’ün üç günde okuduğu ve geleceğin Türkiye’sini inşa ederken kitabın yazarının görüşlerinden fazlasıyla yararlandığı önemli eserlerden biri olduğu yer alır.
Şehbenderzâde Ahmed Hilmi bu eseri aslında Allah’ın varlığını kanıtlamak ve felsefede küfrün niteliğini belirtmek amacıyla yazmıştır. Ancak eserinin “Okuyuculara Birkaç Söz” başlıklı giriş bölümünde yaptığı değerlendirmelerde Osmanlı İmparatorluğu’nun bulunduğu siyasi sıkıntılara değinerek bı konunun çözümü için önemli fikirler de ileri sürmüştür. Atatürk, düşünce yapısını büyük oranda etkileyen bu eser aracılığıyla Aguste Comte ve Pozitivizm’le tanışmış… Dini ideolojiye karşı fen bilimlerinin yükselişinin farkına varmış ve hayatta en hakiki mürşidin ilim olduğu” inancının temellerini atmıştır.”
(“Allah’ı İnkâr Mümkün müdür?/Araştırma/Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi/Mayıs 2008/232 sayfa/12 TL)
