Nobel Ödüllerinden sonra merakla izlediğimiz bir diğer ödül, Abel Ödülüdür. PekiAbel Ödülü'nü bu kadar özel kılan, bizi meraklandıran yanı nedir biraz göz atalım!
ABEL Ödülü adını Norveçli matematikçi NielsHenrik Abel'den almıştır. Matematikçilerin Nobel’i olarak da bilinen Abel Ödülü, 27 yaşında hayatını kaybeden ünlü matematikçi Abel onuruna veriliyor. N.H.Abel (5 Ağustos 1802 - 6 Nisan 1829), çeşitli alanlarda öncü katkılarda bulunan Norveçli bir matematikçiydi. Bilim dalları içinde matematik te Nobel ödülü yoktur.Bunun bir nedeni Nobel'in matematiği pratik bir disiplin olarak görmemiş olmasıdır.Abel'in ölümünden 172 yıl sonra, 2001 yılında, matematik bilim dalında Nobel Ödülü olmaması nedeniyle matematik ödülünün Abel Ödülü olarak verilmesi fikri ortaya atıldı. Sonrasında Abel Ödülü her yıl beş matematikçiden oluşan uluslararası bir alt kurul tarafından belirlenmeye ve Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi tarafından duyurulmaya başladı.
Abel Ödülü, matematik alanındaki en prestijli (saygınlığı olan) ödüllerden biridir. Kazananlara 7,5 milyon Norveç kronupara ödülü verilmektedir. Bu ödül matematiğe yapılan eşsiz bilimsel katkılara verilir. Prestijine rakip olan tek matematik ödülü Fields Madalyasıdır, ancak bu yalnızca 40 yaşından büyük olmayan matematikçilere verilir.Abel Ödülü'nün ömür boyu bir başarı ödülü olduğu özellikle belirtilmese de, yaş sınırı olmaması onu Fields Madalyası için mükemmel bir tamamlayıcı kılıyor.Yalnızca dört yılda bir verilen bu ödülün adı Kanadalı matematikçi John Charles Fields (1863-1932)'ın onuruna verilmektedir.
N.H.ABEL(5 Ağustos 1802 - 6 Nisan 1829)
Abel 1821'de üniversiteye girdiğinde, zaten Norveç'teki en bilgili matematikçiydi. Abel’in en ünlü tek sonucu, genel beşinci dereceden denklemi radikal (kök)lerde çözmenin olanaksızlığını gösteren ilk tam kanıttır. Bu soru, zamanının öne çıkan çözüm bekleyenproblemlerden biriydi ve 250 yılı aşkın bir süredir çözülememişti. Abel, aynı zamanda eliptik fonksiyonlar alanında bir yenilikçi, Abelyen fonksiyonların bulucusuydu. Çalışmalarının çoğu, çalışma hayatının altı veya yedi yılında yapıldı. Ünlü Fransız matematikçi Charles Hermite (1822-1901), Abelhakkında şunları söyledi: "Abel, matematikçileri beş yüz yıl boyunca uğraştıracak kadar sonuç bıraktı."
Abel Ödülü verilmeye başladığı 2003 yılından bu yana ilk defa 2019 yılındaABD Austin’deki Texas Üniversitesi’nde emeritus profesör olan kadın matematikçi Karen KeskullaUhlenbeck (1942--)’e verildi. Dr. Uhlenbeck, diferansiyel geometri, lineer olmayan kısmi diferansiyel denklemler ve matematiksel fizik alanlarında uzmanlaşmış, en yüksek uluslararası itibara sahip seçkin bir matematikçidir. Doğal Bilimler ve Austin Texas Üniversitesi fizik profesörü ve aynı zamanda dekanı olan Paul Goldbart'ın,Dr.Uhlenbeck için söylediği sözler gurur vericidir: "Uhlenbeck'in araştırması, matematiğin ve fiziğin kesişimindeki devrimsel ilerlemelere yol açmıştır”Bu, matematikçilerin optimizasyon (en uygun duruma getirme) problemlerine bir çözüm örneği oldu. Daha sonra fizikçiler tarafından kuantum alan teorisinde subatomik (atom altı) parçacıkların etkileşimlerini tamamlamak için kullanılan gösterge teorilerini çalıştı.
Abel ödülü sahipleri arasında hayatı “A BeautifulMind (Akıl Oyunları)” filminde canlandırılan Princeton Üniversitesinden John F. NashJr (1928-2015) (2015 yılında);.Fermat’ın son teoremini kanıtlayan ve şu anda Oxford Üniversitesi’nde görev yapan Andrew J. Wiles (1953--) (2016 yılında) yer alıyor.
2022 yılındaABD de araştırma üniversitesi StonyBrook Üniversitesi ve New York Şehir Üniversitesi Graduate Center’da matematik profesörü olan Dennis P. Sullivan (1941--), uzay ve şekillerin incelenmesi olan topoloji alanındaki çalışmalarıyla Abel ödülünü almıştı.
2023 yılı Abel Ödülü, doğanın değişimini açıklamaya yönelik kısmi diferansiyel denklemler üzerine yaptığı çalışmalar nedeniyle (TheUniversity of Texas at Austin matematik bölümünde görev yapan) Arjantinli Dr. Luis A. Caffarelli (1948--)‘ye verildi.Dr. Luisşu üç soruya yanıt arıyordu.
*Bir buz parçası eridikçe şekli nasıl değişir?
*Düzgün bir su akışı hiç kontrolden çıkabilir mi?
*Bir nesnenin etrafına gerilmiş elastik bir tabakanın şekli nedir?
Nobel Ödülü, 27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896 tarihinde Stockholm'de açıklanan vasiyetnamesiyle kimyager Alferd Nobel (21 Ekim 1833, Stokholm İsveç – 10 Aralık 1896, San Remo İtalya), tarafından kurulan derneğin verdiği, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan prestijli (saygınlığı olan) bir ödüldür. İlk Nobel Ödülleri 1901 tarihinde verilmeye başlanmıştır. Nobel Ödülleri her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık'ta verilir. Nobel Ödülleri İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi,1810 da kurulan İsveç Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, ekonomi, barış, fizyoloji veya tıp alanlarındaki olağanüstü başarılarına verilmektedir. Matematik ve diğer birçok bilimsel ve kültürel alan için Nobel Ödülü verilmemiştir.Bir mucit ve sanayici olan Nobel, matematik veya teorik bilimle özel olarak ilgilenmediği için matematikte bir ödül yaratmadı. Vasiyeti, insanlığa en büyük pratik yararı olan "buluşlar veya keşifler" için ödüllerden söz ediyor.
Dostça kalın!…
