Yerli Ermeniler, onları Adana istasyonu önünde “Kahrolsun Türkler” sloganıyla karşılamışlardı.
Adana Vali vekili Esat Özoğuz, o günü şöyle anlatır: “Albay Raymond’ın askerleri Adana’yı ikindi üzeri işgal etti… Kiliselerin çanları durmadan çalıyordu… Ermeni evleri, dükkânları, çarşı ve pazar, itilaf devletleri ve Ermeni bayraklarıyla donatıldı. Yer Yer Türk bayrağı yırtıldı. Gece fener alayı tertip edildi. Taşkınlık son haddini bulmuştu…”
Adeta geçmişte İngiliz Başbakanı Gladstone’un söylediği, “Ermenilere yardım, insanlığa hizmettir”, sözünü gerçekleştiriyorlardı.
Şair Fazıl Hüsnü Dağlarca, Fransızların Adana’yı işgali ve sonrasını “Çukurova Koçaklaması” adlı kitabında, “Girerken saldırganlar Adana’ya/ Gözlerim taş kesildi, soluğum taş…”, diyerek işgali, çarpıcı bir dille anlatır.
Bu şartlar altında Yeni Adana gazetesi, işgale karşı çıkarak 25 Aralık 1918 tarihinde, vatan savaşına giriyordu. Gazetenin aleyhte yayın yapması üzerine Fransızlar kızmışlar, 3 gün yayınlandıktan sonra gazete kapanmıştı. Gazete sahibi öğretmen Ahmet Remzi (Yüregir) ve arkadaşı yedek subay Avni (Doğan) beyler yılmamışlar, Adana Valiliğinden Yeni Adana adına izin alarak, yayınlarına devam etmişlerdi. Fransızlar 8 Ocak 1919’da gazetenin matbaasını basarak, 8 kez yayınlanabilen gazeteyi tamamen kapatmışlardı. Avni Bey Adana sınırlarına çıkartılırken, Ahmet Remzi Bey saklanarak bu baskından kurtulmuş, daha sonra evine yapılan baskında silah bulunması üzerine, hakkında vur emri verilmiş ve bunun üzerine kadın çarşafı giyerek Adana’yı terk etmiş, Boğazlıyan’a geçerek Sivas’ta bulunan Mustafa Kemal Paşa’yla görüşmüştür.
Günler geçtikçe işgal kuvvetlerinin ve Ermenilerin baskısı artmış, 10 Temmuz 1920 tarihinde Adana halkı evlerini terk ederek Toroslara doğru göç etmek zorunda kalmışlardı. Bu göçü şair Yahya Nüzhet, “10 Temmuz bilseniz ne kara gündü/ Obalar göç etti, ocaklar söndü…” diye anlatıyordu.
Uzun bir aradan sonra 25 Temmuz 1920 tarihinde Yeni Adana gazetesi, dokuzuncu sayısını Karaisalı’nın Kelebek istasyonunda yayınlayarak, önceki yayınlarından daha sert bir şekilde Kuvay-ı Milliye’yi destekleyerek, işgal kuvvetlerine savaş açıyordu. Dağlarca, Yeni Adana’nın mücadelesini de, “Yazının ayağa kalktığı/Gazete olduğu Adana’da/ Bu sese dayanamamıştır saldırgan/ Susturmuştur çabucak/ Yazının Toroslara kaçtığı/…Yazının çeteci olduğu/ El verdiği, göz verdiği/ Ayak verdiği çarpışanlara/Yürekleri eklediği birbirine gece gündüz”, diyerek anlatır.
13. Sayısından itibaren yayınına devam eden gazetenin yazarlarından Naci, Vehbi ve Yahya Nüzhet beyler hem yazılarını yazmışlar hem de cephede savaşmışlardır. Yazar Yahya Nüzhet, Adana’nın kurtuluşundan sonra gittiği Batı Cephesinde, İzmir alınmadan 2 gün önce şehit olmuştu. Yahya Nüzhet Batı Cephesine gitmeden önce gazetesinde; “Bu vatan kurtulmaz kurban istiyor/ Bayraklar solmuş al kan istiyor” diyerek, adeta kendi şehitliğini haber veriyordu.
Yeni Adana gazetesi, Torosların karlı ve soğuk havasında vagon içinde basılarak, her türlü yoklukla mücadele etmiş, gazete sahibi Ahmet Remzi Bey Adana Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti başkanlığı, İstihbarat müdürlüğü ve İaşe konularında destek vermiştir. Gazete, Kurtuluş Savaşı’nda Toroslarda Kuvay-ı Milliye’nin karargâhı olmakla birlikte, Adana’nın kurtulmasından sonra ülkenin tamamı düşmandan temizlenene kadar, yayınına devam etmiş ve Milli Mücadele’ye büyük destek vererek, bu dönem içerisinde 456 sayı yayınlamıştır.
Yeni Adana gazetesi, bölgedeki 21 Ermeni gazetesi ve dergisine, 2 Fransızca gazeteye, başta Ferda ve Adana Postası olmak üzere bölgedeki Fransız ve saray yanlısı tüm gazetelerle mücadele etmiştir. Fransızların işgal vali vekili ve kaymakam olarak atadığı kişilere, yurt dışında Kuvay-ı Milliye aleyhinde yayın yapan basın kuruluşlarına, Fransızlar ve Ermenilerle işbirlikçi Arap ve Kürtlerin kurduğu derneklere karşı tek başına “Ya istiklal! Ya ölüm!” diyerek cesurca mücadele etmiştir. 5 Ağustos 1920 tarihinde, Mustafa Kemal Paşa’nın da katıldığı Pozantı Kongresini ve sonuçlarını tüm bölgeye duyurmuştur. Yayın hayatı süresince ülke çapında Kuvay-ı Milliye’yi destekleyen gazetelerle iş birliği yapmıştır. Adana’nın kurtuluş günü olan 5 Ocak’ı, Sakarya Savaşı gibi Batı Cephesindeki önemli savaşları özel sayılarla ve kırmızı puntolarla yayınlamıştır.
YENİ ADANA GAZETESİNİN KAZANDIĞI ÖDÜLLER
1-Dünya Basın Başarı Ödülü
Amerika Gazete Sahipleri Birliği Vakfı tarafından, 21 Nisan 1965 günü yapılan törende konuşan Arjantinli ünlü gazeteci Dr. Alberto Gainza Paz,
“Bir gazetenin büyük olması için, bir sürü baskı makineleri koleksiyonuna değil fakat bir ruha sahip olması gerekir”, diyerek Yeni Adana gazetesinin, Kurtuluş Savaşı’ndaki rolünü anlatmaktadır.
2- 1996 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti “Basın Özgürlüğü” ödülü.
3- 2015’te ise, Çukurova Gazeteciler Cemiyeti “Özel ödülü”
Bu saydıklarımız dışında, birçok resmi ve özel kuruluşlar ile derneklerden sayısız ödüller almıştır.
Bugün Yeni Adana gazetesi 103’üncü yayın yılına girerken, Ahmet Remzi Bey’in oğlu Çetin Remzi Yüregir tarafından basın camiamızın yüz akı olarak, kuruluş çizgisinde yayınına devam etmektedir.
Ahmet ERDOĞDU
Araştırmacı/Yazar
