Geçenlerde sosyal medyada dikkatimi çeken bir paylaşımdaki iki portre ile zaman tünelinden tarihin yüzyıl gerisine ışınlandım sanki.
Tiran’da Türkiye Arnavutluk Sanayi ve Ticaret Odasının toplantı salonunda, Arnavut ve Türk iş insanları bir görüşmedeydi.
Başuçlarında yan yana iki portre, Mustafa Kemal ve İsmail Kemal.
İki ülkenin iki kurucu lideri yan yana.
Arnavutluk’un bağımsızlığını ilan eden İsmail Kemal ve Türkiye Cumhuriyetini kuran Mustafa Kemal.
ARNAVUTLUK DEVLETİ
Arnavutluk’un bağımsızlığı 28 Kasım 1912 tarihinde Avlonyalı (bugünkü Vlora) İsmail Kemal Bey ve arkadaşları tarafından ilan edilmiştir.
İsmail Kemal Bey, Mustafa Kemal gibi Osmanlı Meclisi Mebusanı üyesiydi, Arnavutluk Berat Milletvekiliydi, Arnavut Milliyetçisiydi.
Balkan savaşı başladığı aylarda ‘’devlet kurma’’ fikri içinde zor koşullarda İstanbul’dan bir gemi ile kaçarak ayrılıp, Avrupa başkentlerinde bağımsızlık yönünde bazı diplomatik temas ve birçok badireden sonra Vlora’ya ulaşır ve Arnavutluk’un bağımsızlık bildirgesini ilan eder.
İsmail Kemal İstanbul’dan ayrıldıktan hemen sonra gıyabında idam kararı ilan edilerek tüm malvarlığına el konulmuştur.
BALKANLARIN KAYBI
Osmanlı Devleti Balkan savaşı başladığında bölgeden çekilmeye başlar. Hayal kırıklığı içindeki İstanbul karma karışıktır.
Balkan eyaletlerinin emperyalist paylaşımına direnen uluslara destek gönderilememektedir. Arnavut toprakları Yunanistan ve Sırbistan arasında paylaşılmak üzeredir.
Arnavut milliyetçileri birleşerek, yaklaşan işgal ve paylaşıma set çekmek için hareketlenir.
Bu ağır koşullar altında İsmail Kemal fikirdaş arkadaşları ile Arnavutluk’un bağımsızlığını ilan eder.
İstanbul’a çekilen ilk telgraflarında, zaruret karşısında bağımsızlık ilan edildiği, Müslüman bir devlet olarak Halifeye bağlı kalacakları ve fermanlara uyacakları bildirilir.
Genç Arnavutluk’un ilk devlet başkanlığını Osmanlı Meclisi Mebusanı Berat Milletvekili Avlonyalı İsmail Kemal Bey üstlenmiştir.
Ancak Devletinin Bağımsızlığını teyit eden Londra Konferansının yönetimin başına Alman Prensi Wilhelm’in getirilmesi dayatması üzerine 1914’de görevini bırakarak, Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktığı 1919 yılında İtalya’da vefatına kadar Avrupa ülkelerinde sürgün hayatı yaşar.
İsmail Kemal, bir zamanlar tebaası olduğu imparatorluğun dağılışını yaşamış ancak bu enkaz üzerine kurulan Türkiye Cumhuriyetini görememişti.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
Arnavutluk’un ulus devlet olarak bağımsızlığı ile Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu arasında tarihi benzerlikler görülür.
Her iki devlet de işgalci tehditlere karşı yurt saydıkları topraklarda ulusal birlik ve bağımsızlığı sağlayarak, bütünlüğün muhafazası amacıyla kurulmuştur.
Mustafa Kemal, İmparatorluğun dağılmaya başladığı, Anadolu'nun dört bir yandan yedi düvelin işgaline uğradığı günlerde, İsmail Kemal’den 7 yıl sonra, kafasında özgürlük ve devlet kurma fikirleriyle İstanbul’dan Bandırma Vapuru ile Anadolu’ya geçmiştir.
Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919’da Samsun’dan başlattığı milli direniş ve kurtuluş mücadelesini 29 Ekim 1923’de Türkiye Cumhuriyetinin ilanı ile taçlandırmıştır.
***
Tiran’daki bir salonda asılı iki portre, yüzyıl önce aynı Mecliste görev yapmış, bağımsız devletler kuran iki milli liderin meşakkat ve hüzün dolu yıllarını ve zaferlerini hatırlattı.
İki Kemal muhtemelen zorlu milli mücadele yıllarının sohbetini yapmaktaydı..