Küresel güç Çin Halk Cumhuriyeti ile bölgesel yıldız Avustralya arasında süregelen kuşku ve güvensizlik temelli ilişkiler yumağı giderek düşmanca diyebileceğimiz bir safhaya evrilmekte.
Avustralya, yakın coğrafyasındaki Çin’in yörüngesine girmemek için Batı dünyası desteğinde kritik bir direniş içindedir. Çin ise Batı cephesinin Asya Pasifik bölgesindeki beşinci kolu saydığı Avustralya üzerinden Batı ile dişe diş rekabetini sürdürmekte.
Ekonomik ve ticari avantajlarını kaybetmemek için nazik işbirliği dengelerine özen gösteren taraflar son gelişmelerde neredeyse ipleri koparma noktasına gelmiş görünmekte.
***
Avustralya ve Çin arasındaki 1970’lerde başlayan diplomatik ilişkiler daha çok ekonomi ve ticaret ağırlıklı bir gelişme göstermişti.
Derinlerde seyreden siyasi ve ekonomik meselelerin tolerans sınırlarını zorlayan kırılma noktası 2018’de belirginleşir. Bu tarihten itibaren uç veren karşılıklı tahripkâr suçlama ve yaptırımlar zinciri ilişkileri bugünkü sıkıntılı mecraya taşımıştır.
Somut meselelere bakıldığında, Australya’nın Çin firmalarının faaliyetlerini zorlaştırması, 5G uygulamasına izin vermemesi, COVID pandemisinde Amerika’nın etkisinde Çin’in bağımsız bir komisyon tarafından sorgulanmasını talep etmesi, kuşak ve Yol girişiminden imzasını çekmesi ve Çinli gazetecileri yakın markaja alması rahatsızlıkları görülür.
Çin ise daha çok ticaret savaşlarında elini yükseltir, Avustralyalı askerlerin Afganistan’daki insan hakları ihlallerini gündem yaparken, gazetecileri casus diye tutuklar, tüm ekonomik işbirliği ve ilişkiler ağını askıya alır ve diplomatik temasları dondurur.
Derindeki hassasiyetler Avustralya’nın iki Çin Tayvan, Tibet, Hong Kong ve Uygur yaklaşımları, insan hakları eleştirileri, Hindistan, Japonya ve ABD ile imzaladığı güvenlik anlaşmaları ile Güney Çin Denizindeki şüphe yaratan Çin askeri faaliyetleridir.
DOĞU-BATI
Asya Pasifik’te farklı kültür ve medeniyet anlayışlarını temsil eden iki gücün tırmanışa geçen ‘’it dalaşı’ kuvveden fiile dönüşmek üzere olup yaşananlar bir anlamda klasik Doğu-Batı restleşmesidir.
Büyük çoğunluğu Avustralya vatandaşı olan Çin nüfusu giderek daha görünür hale gelmiştir. Disiplinli Çin toplumunun, Çin İstihbaratı tarikiyle ülke kurumlarına sızıp, kilit noktalarını tutması Avustralya’nın korkulu rüyasıdır.
BEŞGÖZ İSTİHBARATI
ABD’de siyasi kadrolar değişse de Çin dosyası aynı kalmaktadır. Çin’in ekonomik atılımları Amerika çıkarları için tehlike sayılırken etki alanını Batı coğrafyalarına taşıyacağı endişesi soğuk terler döktürmektedir.
Doğu - Batı kutuplaşmasını kaşıyan başka bir faaliyet ABD, İngiltere, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda gizli servislerinin oluşturduğu Beşgöz istihbarat Teşkilatıdır.
CIA güdümünde istihbari işbirliği yapan Beşgöz’ün Yeni Zelanda ve Avustralya’dan beklentisi Asya Pasifik faaliyetlerinde, Çin’i yakın takibe almalarıdır.
Avustralya ile ortak coğrafylarında aynı kaderi paylaşan Yeni Zelanda bu misyonu göze batmadan ifa ederken, Avustralya yaptığı çıkışlarla şimşekleri üzerine çekmektedir.
Çin’e rahatsızlık veren Beşgöz istihbarat ittifakı Avustralya ile ilişkilerin tırmanmasında önemli bir faktördür.
PİRÜS ZAFERİ
Asya Pasifik çekişmeleri bazı çevrelerde medeniyetler çatışması veya yeni bir ‘’vekâletli soğuk savaş’’ işareti olarak da görülmekte.
ABD ve İngiltere’nin tam desteğini alan ve bir ölçüde AB ve NATO gibi Batı yapılanmalarını cepheye çeken Avustralya, Çin ile başetme ve Batı adına Çin’i frenleme amacındadır.
Çin’in Avustralya yaptırımları ise esasen özünde Batı Blokuna yönelik gözdağı ve güç gösterisi olduğu gözlerden kaçmamaktadır.
Batı bu strateji ile Çin ve Rusya’yı yakınlaştırıp cepheleştirecek büyük tehlikeyi izale ederek, bölgesel vekâlet savaşları ile Çin ayağını pasifize edebilecek mi? Göreceğiz.
Rusya ile Çin’i birbirine yapıştıracak siyasi çaresizlik soğuk savaş dönemindeki Doğu Batı çekişmesinden daha zorlu küresel bir dönüşümün de yolunu açabilir.
Eski soğuk savaş oyunlarının yeniden gündeme geldiği Asya Pasifik’te oyunculardan hangisinin kazanacağı kestirilememekle birlikte her iki tarafı yıpratacak bir pirüs zaferi de ihtimal dışı değildir.