Atatürk Orman Çiftliği, Cumhuriyetin ilanından iki yıl sonra, yeni başkentte Gazi Mustafa Kemal Paşa tarafından kurulmuştur.
Yıllardır yasalar hilafına sağından solundan hileli işgallerle tırtıklanıp betonlaşmaya mahkûm edilen Çiftlik bunca eziyete rağmen halen Ankara’nın en yeşil, en yeşillendirilmiş alanıdır.
***
Mustafa Kemal, yeni devletin her alanda sağlam temellerle yapılandırılması yolundaki girişimleri çerçevesinde 1925 ilkbaharında Çankaya’da Bağ Evine davet ettiği yerli ve yabancı tarım uzmanlarına Ankara’da büyük bir üretim çiftliği kurma fikrini açar.
Uzmanlar, bölgede zirai üretime elverişli toprak bulunmadığını rapor etse de Mustafa Kemal bugünkü Çiftlik arazisini işaret eder. Bataklık sazlık, çorak ve ağaçsız arazinin ıslahının zorluğu dile getirildiğinde‘’Biz ıslah etmezsek kim gelip edecek’’ der ve Çiftliğin kuruluş çalışmaları başlar.
AOÇ
1925 yılında ‘’Orman Çiftliği’’, 1937’de Atatürk’ün Çiftliği Hazineye bağışlamasından sonra ‘’Gazi Orman Çiftliği’’ olur.
1950’de de Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ) olarak Tarım Orman Bakanlığına bağlanıp, tüzel kişilik statüsü verilir.
AOÇ Ankaralıların günlük konuşmalarında kısaca ‘’Çiftlik’’ olarak da geçer.
***
Cumhuriyetin tarım sektörünü canlandırmayı hedefleyen Çiftlik projesi, arazi bağışları ve çevre çiftliklerin Mustafa Kemal tarafından satın alınmasıyla kısa zamanda genişler, o dönem Ankara’sının şehirleşen bölümüne yakın büyüklükte bir alana ulaşır.
AOÇ, Ankara için olduğu kadar genç Cumhuriyet için de devrim niteliğinde çığır açan zirai uygulama mucizesi olarak kabul edilir.
Birkaç yıl içinde olağanüstü verimlilik sağlanan Çiftlik, fidan yetiştirme, bahçecilik, bağcılık ve hayvancılık alanında artık çiftçilere örnek ve yol göstericidir. Kısa zamanda diğertamamlayıcı endüstriyel tesis ve imalathaneler kurulur, halka açık sosyalleşme ve mesire alanları ile hizmet genişler.
***
AOÇ’nin zenginleşen eko sistemi ve özgün kooperatif üretim sistemi uluslararası ilgiye de mazhar olur. Birçok ülke zirai üretim, damızlık, tohumlama gibi alanlarda AOÇ’den yararlanır.
Kibutz sisteminin SSCB’den uyarlanan kolhoz, sovhozlar kadar AOÇ izlerini de içerdiği, İsrailli uzmanların AOÇ üretim tekniklerini incelediği bilinir.
KOŞULLU BAĞIŞ
Atatürk, 1937 yılında diğer çiftlikleri ile birlikte AOÇ’ni de Hazine’ye koşullu olarak bağışlar. Çiftliğin, halk yararına tarımsal üretim faaliyetini sürdürmesini istemektedir.
Feragat mektubunda şart olarak “çiftliklerin, yerine göre araziyi ıslah ve tanzim etmek, muhitlerini güzelleştirmek, halka gezecek, eğlenecek ve dinlenecek sıhhi yerler temini ile hilesiz, sağlıklı gıda maddeleri üretmelerini’’ zikreder.
İŞGALLER
AOÇ arazisi her dönemde iktidarların iştahını kabartan bir hazinedir. Günümüzde bu hazinenin neredeyse yüzde 60’ı Atatürk’ün vasiyetinin özü hilafına usulsüz tasarruf ve gasplarla işgale uğramıştır.
Atatürk’ün vefatından 9 ay sonra başlayan ilk talan, satış ve devirişgalleriylegiderek büyür.
1950’lere kadar Çiftlik toprak bütünlüğünü nispeten korusa da Demokrat Parti yönetiminde ciddi arazi kayıpları başlar, ihlaller Makine Kimya, Ordu Evi, Çimento Fabrikası, spor ve turistik tesisleri, yerleşimler, Terminal ve Ankaraygibi tesislerle sürer.
2006’da Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının, AOÇ ile ilgili imar planı yetkisini Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne bahşetmesiyle gasp süreci hızlanır.
2011’de, birinci derece sit alanı olan arazilerin statüsü üçüncü dereceye çekilir, kiralama, geçici yapı izni, kamulaştırma, el değiştirerek devir gibi yasaları dolanan tasarruflarla Çiftliğin toprak bütünlüğünü bozan yeni dalga tahribatlar ivme kazanır.
Başbakanlık olarak başlayıp, Cumhurbaşkanlığı Külliyesine dönüşen mega kompleksin temeli atılır, Türkiye’nin en büyük hayvanat bahçesi kapatılır, meyvelik alanlaraAnkaparkkurulur.
ABD BÜYÜKELÇİLİĞİ
2017 yılında, 37 bin dönümlük bir alan ABD Büyükelçiliğine devredilir. Anılan arazi, 12 Eylül’den sonra Kenan Evren tarafından eğitim projeleri için Gazi Üniversitesine tahsis edilmiştir. Üniversite, mülkiyeti Toplu Konut İdaresi TOKİ’ye devreder, TOKİ de bir süre sonra ABD Büyükelçiliğine satar. Ticari sır sayılan baş döndürücü trafiğin ayrıntıları bilinmemektedir.
Mevcut hukuki itiraz, iptal ve durdurma kararlarına rağmenişgaller sürerken müze, müzikhol ve otopark inşaatları için yeni gasplar için kolların sıvandığı görülmektedir.
BELEDİYE VE MİMARLAR ODASI
Bu bağlamda sevindiren bir gelişme, Ankara Büyük Şehir Belediyesinin tarumar edilen AOÇ’nin Atamızın vasiyetini gözeten samimi girişimleridir.
Aynı şekilde, Mimarlar Odasının Çiftlik talanınıtitizlikle takip edip, sorgulayan, gerektiğinde hukuki süreçleri başlatan misyonu,takdire şayan bulunmaktadır.
***
AOÇ esasen artık eski Orman Çiftliği değildir.
Ankaralıların bir araya geldiği soluklanma, yeme içme, eğlenme sosyalleşme mekânları ya kapatılmış ya da eski samimiyetlerinden uzakfarklı yapılanmalara dönüşmüştür.
Er veya geç hak ve hukukun galebe çalması beklenirken, her şeye rağmen Ata yadigârı Çiftliğin manevi değeriningiderek önlenemez şekilde arttığı görülmektedir.
