SANİYE VİLDAN GÜZEL - İNADINA ŞİİR


-BİZ SANA MECBURUZ ATTİLÂ İLHAN-


Koca Yunus'un dediği gibi:

"Dünyaya gelen geçer, bir bir şerbetin içer

Bu bir köprüdür geçer, cahiller onu bilmez.

Gelin tanış olalım, işin kolayın tutalım

Sevelim sevilelim, dünya kimseye kalmaz." - YUNUS EMRE

 

Dünya kimseye kalmaz; ölümün eli herkese erişecek ve tüm insanları eşit kılacaktır biliyoruz da, olmaz ki, aynı ayda dokunmayacaktı onlara. Onca usta şair ve yazarı götürmeyecekti Haziran...  

Avuntumuz şu ki, Haziran hep götürmedi; bizi biraz da mutlu kılmak istedi. 15 Haziran bizi sevindirdi, ATTİLÂ İLHAN'ı getirerek...

15 Haziran 1925'te İzmir-Menemen'de doğdu, 11 Ekim 2005'te sonsuzluğa uğurladık onu. Sen bir şiirinde "şimdi sen olsan" dediğin için ŞİMDİ SEN OLSAN diyorum.

"yağmurun altında insanlar biçimsizdiler

şimdi sen olsan ortalık şenlenecekti" diyorum; ama, sen bizimle berabersin hep... Şiir, roman, denemelerini okudukça yanımızdasın; kitaplarda yaşıyorsun. 

Goethe, “Genç Werther’in Acıları” romanında yaprakların dökülmesinden etkilenmiştir: “Doğa nasıl sonbahara dönüyorsa, kendi içimde ve kendi çevremde de sonbahar şimdi. Yapraklarım sararıyor…” der. Doğanın yaprak dökmesi bir sonraki baharda yenilenmek içindir oysa…

Attilâ İlhan nasıl söylemiştir; ilkbahardaki yenilenmeyi:

“işte evvel-baharın üç ayları yetişti

şimdi göçmen kuşların tebdil-mekân çağıdır

bir yol sökün eyledi mi dizi dizi turnalar

hasanbeyli yaylaları can bulup yeşerdi mi

kınalanır elvan elvan yeryüzü

örencik’in yamacında meclis kurulur

sıra sıra cezveler köze sürülür

talim eder “geldi m’ola” türküsünü sarı ökkeş”

                                                   (cebbar oğlu mehemmed)

jack London “Martin Eden” romanında “Artık hüznün, ızdırabın, kederin mevsimi gelmişti. Ruhun yaprak parçalarında tıkanıp kaldığı, gözlerin ruhun biriktirdiklerini akıttığı ayrılık mevsimi sonbahar bütün varlığıyla gelmişti” derken sonbaharı kederle, hüzünle, ayrılıkla özdeşleştirir.

Ya Attilâ İlhan:

“yağmurdan kaçıp geleceksin hannelise

yağmur gözlerinden çıkıp gelecek

bir öğle sonu paris’te hannelise

bir kahvede grands boulevards türküsünü çalacaklar”

                                                                          (hannelise)

derken Hannelise’i nasıl da özlemle beklemektedir. Yağmurdan gelecek olan sevgili Hannelise'dir.

“Attilâ İlhan’ın şiirinde sonbahar ve yağmur varsa, orada aşk da vardır; bu aşk kesinlikle imkânsızdır.”

Hasan Hüseyin sevdiğine seslenir:

“Gitme, sonbahar oluyorum, sonrası hiç

Ağaçlar bükmesin n’olursun boyunlarını

Neden akşam oluyorum tren kalkınca

Kırlangıçlar birdenbire çekip gidince

Mendiller sallanınca neden tıkanıyorum

Az önceki çiçekler nasıl da diken diken

Gitme, sonbahar"

 

Attilâ İlhan da seslenir sevdiğine:

“sökülüp

salkım salkım leylekler gelirse

lkbahar olur

kül mavinin yanına kirli sarı gelirse

sonbahar

sen benim yanıma gelirsen

kıyamet olur”

O da sevgili ile kavuşmanın imkânsızlığını dile getirir.

Doğan Hızlan, "Attilâ İlhan'ın aşk şiirlerinin çok okunması, nesnel karşılık kuramını ispatlamasından kaynaklanıyor. Gerçekten de herkes onun aşk şiiri skalasında kendini etkileyen, aşkıyla özdeşlesen bir özellik bulur." diyor.

-Attilâ İlhan’ın Şirlerinde Kadın-

Attilâ İlhan’ın şiirlerindeki kadınların bir kısmı şairin özel yaşamındaki kadınlardır, şiirlerde geçen kadınların adları bellidir, onlar şairi duygu ve düşünce yönünden etkilemişlerdir. Attilâ İlhan özel yaşamında çok hareketlidir ve karşı cinse kendini iyi ifade eder.

Hülya Ecevit’in tezinden öğrendiğimize göre, ilk aşklarını uzaktan uzağa mektuplaşma yoluyla yaşamıştır. “Uzaktan sevdiği kızların ilki, tutuklanmasına neden olan mektupları yazdığı komşu kızıdır ve onu şöyle hatırlar: (…) ‘Beyaz, hayal gibi bir kızdı, minicik burnu kalkık, adı Vacide.’ Bir diğeri ‘liseli aşkı’ Karşıyaka’da bir yalıda oturan, buğday sarışını, kara kirpikleri yaldızlı, gözleri duman mavisi bir kızdır. (…) ‘El ve ayak bilekleri gerçekten o kadar ince miydi, yoksa ben mi öyle hatırlıyorum’ dediği kız, şairin ona yazdığı hiçbir mektuba cevap vermemiştir. Son olarak Bahçe’de (Adana) görüp etkilendiği kızla (Neriman) mektuplaşan ve onunla da ciddi bir duygusal yakınlık kuran şair onları saygıyla, sevgiyle anar.”

-Attilâ İlhan’ı Duygu ve Düşünce Yönünden Etkileyen Kadınlar-

SUNA SU “Sen olmadığın vakit ben de olmuyorum”

Suna Su kimdir? Şairimiz tanıtır: “suna için yazdığım şiirlerden biri ilk defa vatan gazetesinin yaprağında çıktı. Suna’yla ‘imkânsız’ bir aşk yaşamıştık. O çok gençti, bense âvâre ve parasız. kim bilir kaç şiir kaç mektup yazdım. bu şiirlerin okuru ne dereceye kadar etkilediğini, yıllar sonra yaşadığım bir olay gösterdi. ankara’dayım, sanatseverler derneği’nde bir söyleşi yapıyorum, bitirince dinleyiciler arasından sıyrılan bir hanım yanıma yaklaşıyor, diyor ki:- şiirinizi yıllar önce tanımış, sevmiştim. şimdi bir kızım var, adı suna su.”

Suna Akal (Suna Su), şairin kız kardeşi Çolpan İlhan’ın ortaokul ve lisedeki sıra arkadaşıdır. O sırada şair, yurt dışında yaşamaktadır ve şairliğinin en popüler zamanlarıdır. Çolpan İlhan’la konuşur Suna ve konu sürekli Attilâ İlhan’a gelir. Suna Su kafasında bir Attilâ İlhan yaratır kitapları okuyarak ve Çolpan’ı dinleyerek…

Şairle Suna Su tanıştıktan sonra, aralarında bir ilişki başlar. Suna koyu ve derin duygular içindeyken, Attilâ İlhan evliliğe hazır değildir.

Şair Suna Akal için yazdığı şiirlerde ona Suna Su diye seslenir.

Şairin Suna Su için yazdığı Büyük İstifham Üzerinde adlı beş şiirden oluşan bir bölüm vardır. Şiirlerde Suna’nın adı geçmez ama bu şiirleri onun için yazdığını söylemiştir şair. Şiirlerin ilki-şimdi sen olsan…

şimdi sen olsan

ilk sonbahar yağmuruyla oturduk hayli derleştik

ben camın önündeydim o arkasındaydı

sen izmir taraflarında uzakça bir yerdeydin

dünden bugüne çektiklerim eksilmedi dedi yağmur bana

eksilmeyecek dedi bugünden yarına

bir hiçliğin koynunda istifham gibi büyüyeceksin

sual sorduğun her şey senden sual soracak

bitirdim sandığın vakit başladığını göreceksin

yağmurun altında insanlar biçimsizdiler

şimdi sen olsan ortalık şenlenecekti

sanki birdenbire ışıklar yanacaktı

oysa ben içimdeki kandili söndürecektim

 

" MARİA MİSSAKİAN adında biri/gelse göğsüne kapansam”

Üniversite yıllarında Nazım’ı Kurtarma Hareketi’ne katılmak üzere Paris’e giden İlhan, orada tanır Maria Missakian’ı. Onunla evlenmeyi bile düşünür; ama olmaz. Türkiye’ye dönüşünde bir dönem mektuplaşırlar, sonra bağlantı kopar.

İlhan, en imkânsız aşkını Maria Missakian’la yaşadığını söyler. Şairin, sevgilisiyle ilgili olan son anısı şudur: “yağmur kaçağı’nda ‘maria missakian’ şiiri vardı. izmir’deydim, ailemin yanında; oradan şiirin olduğu sayfayı imzalayıp maria’ya gönderdim, son irtibat bu oldu. en son irtibat bu.”

 

 maria missakian

“gece gölgesine sokulsam

gökyüzünde bulutlar büyüseler

yağmuru dinlesem anlatsam

şimşekler kırılıp dökülseler

bizi sokaklarda bıraksalar

leylekler üşüyüp gitseler

dönüp arkalarına bakmadan”

Bu şiir “yüksekkaldırım’da bir akşam/maria missakian’ı düşündüm” dizeleriyle başlar. “eğer kendimi bıraksam/yağmur olabilir yağardım/kasım’da bir çınar olurdum/yaprak yaprak dökülürdüm/kalbimi sıkı tutmasam” diyerek M. Missakian’ı düşünürken acı çektiğini, direnç göstererek aşk acısını yenmeye çalıştığını belirtir. Yukarıdaki dizelerdeyse sevgiliye ulaşılmaz bir yerde kavuşma isteğini dile getirir.

Attilâ İlhan, Meraklısı İçin Notlar’da Maria Missakian’ı tanıtır bize: “bu da imkânsız bir aşk. paris çevresine yerleşmiş bir ermeni ailesinin, orada doğmuş kızı. kökenleri türkiye’li. bir zamanların güzel yıldızı maria montez’e benzerdi. rex sinemasında maria montez’in bir filmine götürmüştüm, civar koltuklardaki seyircilerin şaşkınlığı hiç gözlerimin önünden gitmez. yoksuldu. quartier latin’de bir mağazada tezgahtarlık yapıyordu. istanbul’a dönünce onu getirmek istedim, o da çok istiyordu bunu, ne var ki şimdi ayrıntısını unuttuğum bazı bürokratik engellerden türkiye’ye giremiyor.”

Attilâ İlhan, Maria Missakian’la olan ilişkisini ve onu Türkiye’ye getirme gayretlerini Varlık’ta kaleme aldığı Aşk Derdiyle Hoşem yazısında geniş ölçüde ele almaktadır.

"Aşk derdiyle hoşem el çek ilâcımdan tabip

Kılma derman kim helâkim derdi dermânındadır.” Fuzûlî

DEVAM EDECEK. HOŞÇA KALIN.

YAZARLAR

  • Salı 15.1 ° / 9.5 ° Bölgesel düzensiz yağmur yağışlı
  • Çarşamba 19.1 ° / 9.6 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • Perşembe 16.4 ° / 10 ° Orta kuvvetli yağmurlu
  • BIST 100

    8828,70%-0,62
  • DOLAR

    32,29% 0,55
  • EURO

    35,19% 0,29
  • GRAM ALTIN

    2238,56% 0,53
  • Ç. ALTIN

    3895,90% 0,00