Hatimoğlulları,önerge gerekçesinde şunları kaydetti:
“Koronavirüs salgını nedeni ile, salgın sürecinin ilk aylarında kayıtlı ve kayıt dışı birçok işçi işten çıkarılmış veya ücretsiz izne ayrılmak zorunda bırakılmışlardır. Bunun üzerine İş Kanunu’na 16.04.2020 tarihinde eklenen geçici madde ile iş veya hizmet sözleşmesinin feshedilmesi yasaklanmıştır. Ancak “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” istisnası ile bu yasak delinerek, işçiler keyfi olarak işten çıkarılmaya devam edilmektedir. En güvencesiz işlerde çalışmaları dolayısıyla emek piyasasında en kırılgan pozisyonlarda çalışmak zorunda bırakılan kadınlar bu süreçten daha çok etkilenmektedir. Kamusal alandaki cinsiyetçilikten dolayı Kod 29 kadınlara karşı sıkça uygulamaya konulmaktadır. İşverenlerin işten çıkardıkları işçiler için Sosyal Güvenlik Kurumu’na on gün içinde vermek zorunda oldukları işten ayrılış bildirgesinde, işçilerin hangi gerekçeyle işten çıkarıldıkları kod numarasıyla işaretlenmektedir. Kod 29 olarak bilinen, işçinin İş Kanunu’nun 25/2 maddesinde sayılan “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” sergilediği gerekçesiyle iş akdinin feshedildiğini göstermektedir. Bu kod ile işverenler yükümlülüklerinden kolayca kaçabilmekte, işçilerin yasak olmasına rağmen işlerine son vererek, kıdem ve ihbar tazminat hakları gasp edilmektedir. Ayrıca 29 Numaralı kod sebebiyle işten çıkarılan işçiler işsizlik maaşı, kısa çalışma ödeneği ve Kovid-19 sebebiyle işsiz kalanlara verilmesi kararlaştırılan nakdi ücret desteğini dahi alamamaktadırlar.
İşten çıkarma yasağını anlamsız hale getiren bu istisnayla işverenler, Kod 29 ile, pandemi sürecinde işten çıkarmalara haklı neden bulmaya çalışmaktadır. Birçok iş yerinde kötü çalışma koşullarının düzeltilmesini isteyen ve sendikalaşan işçilere dönük hukuksuzca kullanılan Kod 29’un ucu çok açıktır ve yeterince denetlenmemektedir. İşverenler, bu eylemleriyle Türk Ceza Kanunu’nun 118. Maddesinde tanımlı bulunan sendikal hakların kullanılmasını engelleyerek açıkça suç işlemektedirler.
İşçiler bu kod nedeni ile yeni bir işe çoğu zaman kabul edilmemekte, kendilerini izaha mecbur hissetmektedirler. Bu durum kadın işçiler açısından daha da zorlayıcı bir hal almaktadır. Kadınların yeni bir iş ararken veya yeni bir işte çalışırken daha fazla mobbinge, tacize, ayrımcılığa uğramasına sebep olmaktadır. Bu kod ile işten çıkarılan kadınların beyanlarına göre; “ahlaki uygunsuzluk” sebebiyle işten atılma aile içinde ahlaki sorgulamalar ve şiddete neden olurken, sosyal güvenceli işler bulmakta zorlanmaktadırlar.
Çalışanların İş Yasası’nın 25/2 maddesi (Kod 29) uygulaması sebebiyle oluşan işçilerin mağduriyetlerinin giderilmesi, özellikle kadın işçilerin yaşadığı çifte mağduriyetin ortadan kaldırılması, Kod 29’un geriye dönük keyfi kullanımlarının denetlenerek, etkin mücadele yöntemlerinin belirlenmesi ve sendikal hakların korunması amacıyla acilen Araştırma Komisyonu kurulması gerekmektedir. “
(vş)